Trong số các bia đá nằm trong quần thể di tích lịch sử Quốc Tử giám tại Hà Nội có một văn bia tiến sĩ được viết bởi một danh sĩ có tên hiệu là Thân Nhân Trung. Năm 1484 khi viết về mục đích của các khoa thi nho học thời đó trong bài văn bia ông đã nêu ra tầm quan trọng của giáo dục nhân tài đối với việc hưng thịnh đất nước.
‘Hiền tài là nguyên khí của quốc gia, nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh mà hưng thịnh, nguyên khí suy thì thế nước yếu mà thấp hèn. Vì thế các bậc đế vương thánh minh không đời nào không coi việc giáo dục nhân tài, kén chọn kẻ sĩ, vun trồng nguyên khí quốc gia làm công việc cần thiết’.
Phát triển là sự nghiệp lớn ngày nay
Để ý lâu nay thì thấy trên diễn đàn ngôn luận quốc gia có một từ được sử dụng phổ biến, phổ biến trên báo giới và phổ biến trong các báo cáo nhà nước. Một từ thường có ở những bài quan trọng, là mục tiêu nhiệm vụ, là khát khao mong mỏi của cả hệ thống nhà nước và xã hội.
Đó là từ “phát triển”.
Có thể nói không một thuật ngữ nào có tính cách quan trọng, được trân trọng sử dụng, hàm chứa trong đó ý chí ước vọng và trở thành xung lực dòng chảy chủ đạo chi phối sự vận hành của quốc gia xã hội như từ phát triển.
Để thấy được vấn đề thì có thể hình dung so sánh, không rõ ở các nước Âu, Mỹ báo giới có thường xuyên luận bàn về sự phát triển như ở Việt Nam không? Nếu có thì mức độ đậm đặc có như ở Việt Nam?
Như tôi có thể hình dung về các nước đó thì phát triển, trong đó có phát triển kinh tế, dường như là câu chuyện của thị trường, lý do bởi sự phân cấp phân quyền trong quan hệ giữa chính phủ và nền kinh tế.
Phát triển theo đó là hệ quả kéo theo của các quyết định đầu tư doanh nghiệp, kết quả của những sáng chế phát minh, kết quả của những hoạt động lập pháp của nghị viện hay một quyết định thiết lập ngoại giao của tổng thống.
Có thể hình dung báo giới tài chính Âu Mỹ khi luận bàn sẽ đi vào chi tiết các sự vụ như sự biến động của một mã chứng khoán, hoặc một hoạt động đầu tư vốn lớn của doanh nghiệp, hoặc sự ra đời của một sản phẩm mới, một sự cố nào đó ở tầm quốc gia hoặc khu vực.
Tôi cũng hình dung tổng thống Mỹ sẽ không suy nghĩ xem làm cách nào để phát triển nền kinh tế Mỹ, đó là công việc của các doanh nghiệp và doanh nhân, thay vào đó tổng thống Mỹ sẽ suy nghĩ về các vấn đề sự vụ cụ thể thuộc thẩm quyền trách nhiệm cần xử lý.
Trong khi đó ở Việt Nam sự luận bàn về sự phát triển là rất trực diện.
Đầu tiên như đã biết Việt Nam lâu nay được coi là một quốc gia đang phát triển, từ phát triển gắn liền với hình ảnh quốc gia được nhìn nhận bởi quốc tế, điều đó cũng ảnh hưởng đến nhận thức của lãnh đạo chính trị nhìn nhận về công việc quốc gia.
Đối với quốc nội thì phát triển là mối ưu tư trăn trở của cả hệ thống nhà nước, luôn có những hội nghị luận bàn tìm giải pháp quyết sách cho phát triển, đó không hề là câu chuyện riêng của thị trường hoặc doanh nghiệp, đó là trách nhiệm gắn với bổn phận.
 |
Ảnh minh họa. |
Phát triển cũng là mối trăn trở của giới trí thức xã hội, đó là điểm chung đồng thuận rộng khắp dễ thấy giữa chính quyền và người trí thức mà không rõ ở các nước như Âu, Mỹ thì có điểm chung đồng thuận dễ nhận thấy đó hay không.
Ở các nước như Âu, Mỹ, với một nền tư bản hoàn thiện đã phát triển lâu năm, để có thể tăng trưởng chỉ 1% GDP thì điều đó đòi hỏi vô vàn quyết sách trên khắp mọi lĩnh vực, và sự tăng trưởng đó khó có thể đánh giá là được tạo ra bởi một quyết sách quan trọng nào.
Nhưng ở Việt Nam với nền kinh tế giai đoạn mở cửa, nhiều tiềm năng chưa được khai phá, nhiều bất cập lạc hậu còn níu kéo, cho nên đôi khi chỉ một quyết sách thay đổi là có thể tạo ra bước tăng trưởng khác biệt rõ nét.
Và bởi vậy bấy lâu nay kết quả phát triển là điều có thể được nhìn nhận cảm thấy rất rõ ràng, theo đó sự luận bàn của giới chức các ban ngành và trí thức chuyên gia bấy lâu cũng xoáy vào tìm kiếm những quyết sách tạo ra phát triển.
Khát vọng phát triển là nguyên khí quốc gia ngày nay
Ngày ngay có thể tìm thấy nguyên khí quốc gia trên mạng xã hội, đó là bầu không khí trách nhiệm quốc gia được tạo ra bởi những luận bàn với một tinh thần trách nhiệm cao và chiều sâu kiến thức.
Những luận bàn của đông đảo các chuyên gia học giả trên mọi lĩnh vực đã tham gia mạng xã hội, nhắm đến tìm kiếm giải pháp và đòi hỏi có được những quyết định chính sách đúng đắn cho các vấn đề quốc gia xã hội.
Bản thân tôi hai năm trước cũng viết một cuốn sách bàn về sự phát triển có tiêu đề ‘Giải pháp đột phá cho phát triển kinh tế và lợi ích sát sườn cho doanh nhân’. Xuất phát từ công việc hành nghề luật sư tham gia giải quyết nhiều vụ kiện nên nhận ra vai trò của nền tư pháp trong thúc đẩy phát triển nền kinh tế mà lâu nay ít ai nhìn ra.
Chưa ai chỉ ra một cách thật rõ ràng cho thấy nền tư pháp với những bất cập tồn tại hiện đang là rào cản gây tắc nghẽn cho hoạt động kinh tế ra sao.
Mỗi năm xảy ra hàng nghìn hàng vạn vụ kiện tranh chấp tài sản mà tổng khối tài sản tranh chấp có thể lên đến nhiều tỷ đô la. Nếu khối tài sản lớn đó sớm được phân định rõ ràng về chủ quyền sở hữu, sớm được đưa vào lưu thông thì sẽ tạo ra hiệu quả kinh tế.
Lâu nay khi luận bàn các giải pháp cho phát triển kinh tế thường chỉ thấy quay đi quay lại mấy vấn đề cũ như cải cách thủ tục hành chính đầu tư, xóa bỏ những rào cản điều kiện kinh doanh giấy phép con, đó đều là những giải pháp mang tư duy nhận thức thuần tính kinh tế. Còn thì chưa thấy ai chỉ ra vai trò tác động của nền tư pháp xem nền kinh tế sẽ phát triển nhanh chậm lớn mạnh có nguyên nhân từ tư pháp thế nào.
Cuốn sách được hy vọng đem đến góc nhìn mới mẻ cho các vấn đề kinh tế xã hội, trở thành nguồn gợi ý cho những giải pháp phát triển kinh tế xây dựng đất nước. Đó là suy tư trăn trở của một cá nhân nhưng cũng phản ánh mong muốn khát khao phát triển chung của xã hội.
Tựu chung lại mong ước phát triển là một nguồn xung lực lớn trong xã hội hiện nay, thường trực trông thấy trong dòng chảy thông tin, dễ dàng chứng kiến ở các diễn đàn ngôn luận xã hội.
Mối ưu tư khát vọng phát triển cháy bỏng cùng với bầu không khí trách nhiệm quốc gia chính là nguyên khí quốc gia ngày nay.
