Trong số các “Hải quy” của Trung Quốc, có một số gương mặt tài năng thành công vượt bậc.
CEO Baidu Lý Ngạn Hoành - Doanh nhân Internet giàu thứ hai Trung Quốc
Lý Ngạn Hoành (Li Yanhong, Robin Li), sinh ngày 17/11/1968, là một tỷ phú, doanh nhân Internet người Trung Quốc. Ông là người đồng sáng lập ra công cụ tìm kiếm tiếng Trung Baidu. Năm 2013, Lý Ngạn Hoành trở thành người giàu thứ hai ở Trung Quốc đại lục (sau Mã Vân, Jack Ma) với giá trị tài sản ròng lên tới 12,2 tỷ USD và được xếp hạng thứ 119 trong danh sách những người đàn ông giàu nhất thế giới năm 2014, theo "Hurun Report Global Rich List, February 2014".
Lý Ngạn Hoành theo học và nghiên cứu quản lý thông tin tại Đại học Bắc Kinh và Đại học Buffalo, New York ngành Khoa học Máy tính. Năm 1996, trong khi làm việc tại IDD Information Services, một chi nhánh của Dow Jones & Company tại New Jersey, ông đã phát triển Rankdex, một thuật toán chấm điểm cho các trang xếp hạng công cụ tìm kiếm và đã được trao bằng sáng chế của Mỹ. Sau này ông đã sử dụng công nghệ này cho các công cụ tìm kiếm của Baidu.
Sau khi làm kỹ sư ở Mỹ, ông trở về Trung Quốc. Tháng 1/2000, ông cùng với Từ Dũng (Xu Yong) thành lập Baidu – công cụ tìm kiếm hàng đầu, sau đó ông làm CEO của Baidu kể từ tháng 1/2004. Lý Ngạn Hoành đã giúp Baidu trở thành công cụ tìm kiếm lớn nhất Trung Quốc, với hơn 80% thị phần truy cập tìm kiếm và là công cụ tìm kiếm độc lập lớn thứ hai trên thế giới sau Google. Công ty của ông được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán NASDAQ vào tháng 8/2005.
Đến năm 2007, Baidu đã trở thành công ty Trung Quốc đầu tiên có mặt trong NASDAQ-100 Index. Lý Ngạn Hoành cũng đã xuất hiện trong danh sách của CNN Money về "50 doanh nhân hàng đầu" vào năm 2007; năm 2011 ông có tên trong danh sách top 15 những nhà khoa học châu Á của Tạp chí Asian Scientist.
Năm 2002 và 2003, Lý Ngạn Hoành liên tục có tên trong danh sách "những IT nổi tiếng" thế giới. Năm 2006, ông có mặt trong danh sách "Lãnh đạo kinh doanh thành công nhất thế giới" của American Business Weekly.
Lý Khai Phục - Thần tượng của các startup trẻ Trung Quốc
Lý Khai Phục (Kai‑fu Lee) quê gốc Tứ Xuyên, sinh năm 1961 tại Đài Bắc, Đài Loan (Trung Quốc). Ông là một nhà quản trị, người viết sách, nhà khoa học máy tính, blogger người Trung Quốc trong lĩnh vực công nghệ thông tin, hiện sống ở Bắc Kinh.
Năm 1973, Lý Khai Phục tới Mỹ và học trung học tại Oak Ridge, Tennessee. Ông tốt nghiệp Đại học Columbia, nhận bằng cử nhân khoa học ngành Khoa học máy tính năm 1983. Ông tiếp tục lấy bằng tiến sĩ Khoa học máy tính tại đại học Carnegie Mellon năm 1988, từng giữ chức Vice‑President tại Google và Microsoft.
Vào thập niên 1990, ông làm việc tại bộ phận đa phương tiện tương tác của Apple với chức vụ Phó Chủ tịch, chịu trách nhiệm cho dự án Apple Pippin. Sau đó, ông chuyển sang làm việc tại Công ty Đồ họa Thung lũng Silicon (SGI), giữ chức Phó Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc bộ phận Internet, đồng thời là Chủ tịch của Công ty phần mềm Cosmo, chủ yếu phụ trách nghiên cứu và phát triển phần mềm đồ họa 3D và đa phương tiện trên nhiều nền tảng và môi trường Internet.
Tháng 7/1998, Lý Khai Phục gia nhập Microsoft và thành lập, lãnh đạo Viện Nghiên cứu Microsoft Trung Quốc (nay là Viện Nghiên cứu Microsoft châu Á). Ông giữ chức Phó Chủ tịch bộ phận Phần mềm và Dịch vụ tương tác tự nhiên của Microsoft, phụ trách nghiên cứu và phát triển nhiều công nghệ và dịch vụ tiên tiến nhằm giúp giao diện người–máy trở nên đơn giản và tự nhiên hơn.
Tháng 7/2005, Google tuyên bố thành lập trung tâm nghiên cứu và phát triển sản phẩm tại Trung Quốc, Lý Khai Phục phụ trách hoạt động của trung tâm này, đồng thời giữ chức Phó Chủ tịch toàn cầu của Google.
Lý Khai Phục thành lập Công ty Sáng nghiệp Sáng tạo (Innovation Works) vào tháng 9/2009 - một công ty đầu tư thiên thần, với mục tiêu hỗ trợ các bạn trẻ khởi nghiệp. Từ năm 2012, công ty bắt đầu đầu tư vào các nền tảng mới nổi ở Trung Quốc như trang mạng xã hội hỏi đáp Zhihu và phần mềm chỉnh ảnh Meitu. Sau năm 2023, Innovation Works đã giảm tỷ lệ nắm giữ cổ phần tại Zhihu và Meitu, thu về 150 triệu NDT. Lý Khai Phục đã thu được lợi nhuận gấp hơn 5 lần tại cả Meitu và Zhihu.
Sau năm 2022, ông tuyên bố tập trung toàn thời gian vào nghiên cứu trí tuệ nhân tạo (AI), và thành lập công ty chuyên về mô hình ngôn ngữ lớn mang tên “Zero One Intelligence”.
Năm 2023, Lý Khai Phục cùng 34 người khác được chính phủ Trung Quốc bổ nhiệm làm thành viên nhóm cố vấn cho Trưởng Đặc khu Hành chính Hong Kong. Lý Khai Phục đã tạo ra trang mạng cá nhân "Ngã Học Võng" (Tôi học) để giúp giới trẻ Trung Quốc vươn lên trong học vấn và sự nghiệp. Với trên 50 triệu người theo dõi, ông là một trong những blogger được theo dõi nhiều nhất tại Trung Quốc, cụ thể là trên trang Sina Weibo.
Trương Triều Dương - Chủ tịch kiêm SEO Tập đoàn Sohu
Trương Triều Dương (Zhang Chaoyang) là một trong những nhân vật tiên phong của ngành công nghệ Internet Trung Quốc, được biết đến nhiều nhất với vai trò nhà sáng lập, chủ tịch và CEO của Tập đoàn Sohu – một trong những cổng thông tin Internet đầu tiên và nổi bật nhất tại Trung Quốc trong những năm 2000.
Sinh năm 1964, tại Tây An, tỉnh Thiểm Tây, Trương Triều Dương tốt nghiệp khoa Vật lý Đại học Thanh Hoa rồi được chính phủ Trung Quốc cử đi du học theo chương trình học bổng CSC, lấy bằng tiến sĩ Vật lý lý thuyết tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT).
Năm 1996, sau thời gian làm việc ở Mỹ, Trương Triều Dương trở về Trung Quốc và thành lập Công ty Sohu, ban đầu có tên Internet Technologies China (ITC). Sohu là một trong “Tứ đại cổng thông tin Trung Quốc” thời kỳ đầu Internet, cùng với Sina, Netease và Tencent.
Năm 2000, Sohu niêm yết trên NASDAQ, là một trong những công ty Trung Quốc đầu tiên niêm yết tại Mỹ. Sohu từng là công ty đi đầu trong lĩnh vực tin tức online, quảng cáo kỹ thuật số, và giải trí trực tuyến tại Trung Quốc. Sohu cũng được chọn là đối tác chính thức của Thế vận hội Bắc Kinh 2008 về dịch vụ Internet.
Trương Triều Dương được Tạp chí Time (2001) và Tạp chí BusinessWeek (2002) vinh danh là một trong những doanh nhân công nghệ có ảnh hưởng nhất châu Á.
Sau năm 2010, Sohu dần mất thị phần vào tay các “đại gia” mới như Baidu, Alibaba và Tencent (BAT). Một số công ty con như Sogou (công cụ tìm kiếm) được tách riêng và niêm yết, nhưng đến 2021 đã bị Tencent mua lại.
Trương Triều Dương hiện vẫn giữ vai trò lãnh đạo, chuyển hướng Sohu sang lĩnh vực truyền thông xã hội, video trực tuyến và gần đây là livestream dạy Vật lý bằng tiếng Trung – điều khiến ông được cộng đồng mạng gọi là "CEO vật lý", là “trường phái Sohu” đào tạo nhiều nhân tài công nghệ.
Trương Triều Dương còn nổi tiếng là một doanh nhân có phong cách độc lập, triết lý sống sâu sắc, và rất quan tâm đến giáo dục, đặc biệt là khoa học tự nhiên. Gần đây, ông chia sẻ rằng thiền, đọc sách và vật lý là ba đam mê lớn trong cuộc sống của mình.
Ông được cộng đồng mạng Trung Quốc gọi là “CEO ngầu nhất Trung Quốc”, vì phong cách livestream dạy học độc đáo, nói chuyện giản dị, gần gũi.
Chu Mẫn - Biểu tượng thành công của người gốc Hoa tại Thung lũng Silicon
Chu Mẫn (Zhu Min) là một doanh nhân công nghệ người Mỹ gốc Hoa, nổi tiếng với vai trò đồng sáng lập và cựu CTO của WebEx Communications, công ty nổi tiếng toàn cầu với nền tảng hội họp trực tuyến. Ông cũng là một trong những nhân vật có ảnh hưởng lớn trong giới đầu tư mạo hiểm Trung Quốc những năm 2000–2010.
Sinh năm 1948 tại Ninh Ba, Chiết Giang, Chu Mẫn tốt nghiệp Đại học Khoa học và Công nghệ Trung Quốc (USTC) năm 1982. Năm 1984 ông được cử đi Mỹ du học lứa đầu và lấy bằng Thạc sĩ Khoa học máy tính tại Đại học Stanford năm 1987.
Ông từng làm việc tại Trung tâm Công nghệ của IBM ở California, giữ chức Giám đốc Công nghệ (CTO) của PwC (Price waterhouse Coopers) và Phó Chủ tịch Công ty Expert Edge tại Mỹ.
Năm 1991, ông tự khởi nghiệp, thành lập công ty Future Labs. Đến năm 1996, Chu Mẫn cùng Subrah Iyar đồng sáng lập WebEx Communications (tên tiếng Trung là Wangxun). WebEx trở thành công ty dẫn đầu trong lĩnh vực hội họp trực tuyến qua Internet, đặc biệt là vào đầu thập niên 2000.
Năm 2000, WebEx được niêm yết trên sàn NASDAQ ở New York. Là CTO (Giám đốc công nghệ), Chu Mẫn đóng vai trò chủ chốt trong việc phát triển công nghệ nền tảng họp video trực tuyến, truyền dữ liệu thời gian thực, bảo mật và khả năng mở rộng, trở thành biểu tượng thành công của người Trung Quốc tại Thung lũng Silicon.
Năm 2005, Chu Mẫn rời khỏi WebEx và trở thành Cố vấn công nghệ cho chính quyền thành phố San Jose, bang California.
Tháng 3/2007, ông bán WebEx cho tập đoàn Cisco, với giá 3,2 tỷ USD. Sau đó, ông thành lập Công ty đầu tư mạo hiểm Cybernaut và giữ chức Chủ tịch Hội đồng Quản trị.
Sau khi rút khỏi WebEx, ông về Trung Quốc thành lập Northern Light Venture Capital – một trong những quỹ đầu tư mạo hiểm giai đoạn đầu (early-stage VC) nổi bật tại Trung Quốc.
Được gọi là “ông trùm đầu tư Thung lũng Silicon kiểu Trung Quốc”, Chu Mẫn chuyên đầu tư vào các công ty công nghệ cao, AI, SaaS, điện toán đám mây, là người tiên phong kết nối Silicon Valley và hệ sinh thái khởi nghiệp Trung Quốc.
Chu Mẫn có quan điểm mạnh mẽ về giáo dục công nghệ, đạo đức AI, và thường kêu gọi giới trẻ “phải có tư duy toàn cầu hóa và kiên định trong đổi mới”. Ông nhiều lần tham gia Diễn đàn Kinh tế Thế giới, Diễn đàn Thanh niên Trung Quốc, và các hội nghị AI/VC tại Thượng Hải và Bắc Kinh. Câu nói nổi tiếng của ông được truyền tụng là: “Đừng chỉ nghĩ về việc khởi nghiệp để giàu – hãy nghĩ làm thế nào để giải quyết một vấn đề thật”.
Lý Chí Phi - Người đưa công ty Mobvoi vào top 100 startup AI toàn cầu
Lý Chí Phi (Li Zhifei) là một trong những doanh nhân công nghệ nổi bật tại Trung Quốc, được biết đến nhiều nhất với vai trò là người sáng lập kiêm CEO của Mobvoi, công ty nổi tiếng trong lĩnh vực AI, nhận diện giọng nói và thiết bị đeo thông minh.
Lý Chí Phi, sinh khoảng đầu thập niên 1980, cử nhân Đại học Khoa học và Công nghệ Nam Kinh, làm việc cho MobileSoft từ 2000–2002 trước khi đi du học, lấy bằng tiến sĩ ngành Khoa học máy tính tại Đại học Johns Hopkins (Mỹ), cựu nhà khoa học tại trụ sở chính của Google, chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực xử lý ngôn ngữ tự nhiên và AI.
Trong suốt 10 năm khởi nghiệp, ông đã chủ trì phát triển nhiều sản phẩm nổi bật như: Trợ lý giọng nói (Voice Assistant), Phần cứng thông minh (smart devices); các sản phẩm AIGC (AI-generated content) như: Ma Âm Công Phường – công cụ tổng hợp giọng nói bằng AI, Kỳ Diệu Nguyên – nền tảng sáng tạo nội dung bằng AI.
![Lý Chí Phi.png](https://image.viettimes.vn/w800/Uploaded/2025/bpcivpwi/2025_07_22/ly-chi-phi-5913-829.png "Tài năng trẻ Lý Chí Phi, người đưa Mobvoi vào "Top 100 startup AI toàn cầu". Ảnh: Baidu.")
Năm 2012, Lý Chí Phi trở về Trung Quốc và sáng lập Mobvoi, ban đầu chuyên về AI và nhận diện giọng nói tiếng Trung. Mobvoi nhanh chóng phát triển thành một công ty công nghệ AI đa lĩnh vực, bao gồm: Trợ lý ảo tiếng Trung (giống như Siri hay Google Assistant); Nhận diện giọng nói & xử lý ngôn ngữ tự nhiên; Đồng hồ thông minh và hệ điều hành wearable (TicWear) và hợp tác với nhiều thương hiệu công nghệ quốc tế.
Năm 2015, Google đầu tư chiến lược vào Mobvoi, đánh dấu lần đầu tiên Google đầu tư trực tiếp vào một công ty AI tại Trung Quốc sau khi rút khỏi thị trường này năm 2010. Mobvoi trở thành đối tác của Google tại Trung Quốc trong việc đưa Android Wear (Wear OS) trở lại Trung Quốc, sử dụng giải pháp nhận diện giọng nói tiếng Trung do Mobvoi phát triển.
Các sản phẩm nổi bật của Lý Chí Phi: Ticwatch – Đồng hồ thông minh sử dụng AI của Mobvoi, từng nằm trong top các smartwatch bán chạy trên Kickstarter; AI Voice Assistant – Trợ lý ảo tiếng Trung hàng đầu, cạnh tranh với Baidu, iFlytek…; Giải pháp AI cho ô tô – Mobvoi đã phát triển giao diện giọng nói dùng cho các hãng xe hơi Trung Quốc và quốc tế.
Tính đến 2022, Mobvoi đã gọi vốn thành công qua nhiều vòng đầu tư, với tổng giá trị ước tính trên 500 triệu USD. Các nhà đầu tư nổi bật gồm: Google, SIG Asia, ZhenFund (Chứng Quỹ), Sequoia Capital...
Lý Chí Phi được đánh giá là người có tư duy công nghệ nhạy bén, kết hợp được kinh nghiệm nghiên cứu từ Mỹ với hiểu biết sâu sắc về thị trường và người dùng Trung Quốc. Ông từng chia sẻ: “AI sẽ không thay thế con người, nhưng nó sẽ giúp con người tăng hiệu suất gấp 10 lần”. Ông đã đưa công ty Mobvoi vào top 100 startup AI toàn cầu.
"Nhân tài là vũ khí chiến lược": Cách Huawei, Tencent, ByteDance thu hút và giữ chân nhân tài
Ngoài lương bổng, Trung Quốc làm gì để chiêu mộ nhân tài gốc Hoa và người tài toàn cầu?
