Thổ Nhĩ Kỳ phát triển hệ thống phòng thủ laser Yildirim-100 lắp đặt trên máy bay

Tổ hợp phòng không trên không

Gã khổng lồ quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ Aselsan gần đây đã thử nghiệm thành công hệ thống đối phó hồng ngoại định hướng (DIRCM) Yildirim-100 tiên tiến của mình và công bố một video để chứng minh rằng hệ thống này có thể khóa và phá hủy hiệu quả các tên lửa dẫn đường bằng hồng ngoại đang bay tới. Theo trang truyền thông quân sự Militarnyi của Ukraine, công nghệ này được coi là "lá chắn laser" cho các máy bay chiến đấu và trực thăng hiện đại để chống lại các mối đe dọa chết người.

Theo một đoạn video thử nghiệm được tiến hành tại Na Uy cách đây vài tuần, hệ thống Yildirim-100 có phản ứng nhanh sau khi phát hiện tên lửa đối phương phóng đi, tự động hướng chùm tia laser năng lượng cao đến mục tiêu đang bay tới, trực tiếp đốt cháy hoặc làm mù "đầu dò" hồng ngoại ở phía trước tên lửa, khiến nó không thể theo dõi mục tiêu và cuối cùng là chệch khỏi đường bay để bảo vệ sự an toàn cho bệ phóng của chính nó (máy bay). "Yildirim" trong tiếng Thổ Nhĩ Kỳ có nghĩa là "sấm sét".

Hệ thống này hoàn toàn tự động và cung cấp lá chắn hình cầu 360 độ cho máy bay hoặc trực thăng được nó bảo vệ. Bộ phận điều khiển của nó hoạt động kết hợp với hệ thống cảnh báo tên lửa trên máy bay để đảm bảo phản ứng tức thời và phối hợp đối phó với các mối đe dọa.

Trong các cuộc xung đột hiện đại, vũ khí dẫn đường bằng hồng ngoại giá rẻ nhưng hiệu quả cao như tên lửa phòng không vác vai (MANPADS) đã trở thành mối đe dọa chết người đối với máy bay có giá trị cao. Do đó, các hệ thống phòng thủ chủ động như Yildirim-100 đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện khả năng sống sót trên chiến trường của máy bay.

Theo thông tin, Aselsan bắt đầu phát triển dự án đầy hứa hẹn này từ đầu những năm 2020. Mục tiêu là phát triển một hệ thống phòng thủ điện tử hoặc hệ thống chế áp quang điện tử (BKO/KOEP) mới dành cho máy bay chiến đấu và trực thăng.

Vào tháng 10/2023, Aselsan đã chính thức giới thiệu hệ thống Yildirim-100 tại một triển lãm, công bố các thành phần, tính năng chính và cơ chế hoạt động. Hệ thống này đã lần lượt vượt qua các thử nghiệm ban đầu và được lên kế hoạch lắp đặt trên máy bay để tiếp tục các bài kiểm tra nâng cao. Giai đoạn thử nghiệm và hoàn thiện dự kiến sẽ kéo dài trong vài năm. Aselsan hướng tới việc sẵn sàng sản xuất và nhận đơn đặt hàng đầu tiên từ nửa cuối năm 2026.

Không quân Thổ Nhĩ Kỳ được cho là khách hàng đầu tiên và chính của hệ thống Yildirim-100 này, đóng vai trò hỗ trợ phát triển và cung cấp các máy bay thử nghiệm. Aselsan cũng đặt kỳ vọng xuất khẩu hệ thống cho không quân nước ngoài.

Tiến trình thử nghiệm

Việc thử nghiệm laser BKO mới vẫn đang được tiến hành. Trong một sự kiện của NATO vào tháng 5/2024, Aselsan đã thông báo rằng tia laser của hệ thống Yildirim-100 đã bắn trúng mục tiêu mô phỏng, chế áp thành công đầu dò hồng ngoại của tên lửa thật đang sản xuất. Tuy nhiên, chi tiết về quá trình triển khai, đào tạo và thống kê tác chiến vẫn chưa được công bố.

Đầu tháng 1/2025, Aselsan thông báo đã hoàn tất một vòng thử nghiệm quan trọng khác và hệ thống đáp ứng đầy đủ các chỉ tiêu kỹ thuật. Một đoạn video mô phỏng quá trình thử nghiệm cũng được phát hành: hệ thống được đặt trên bệ thử làm từ container tiêu chuẩn, đối diện với một nguồn phát nhiệt hồng ngoại giả lập động cơ máy bay. Tên lửa vác vai mô phỏng được bắn về phía mục tiêu nhưng bị tia laser từ Yildirim-100 làm lệch hướng trước khi tiếp cận mục tiêu.

Thành phần hệ thống

Yildirim-100 là hệ thống chế áp quang điện được thiết kế để lắp đặt trên các loại máy bay khác nhau. Nó có nhiệm vụ giám sát không gian xung quanh máy bay, phát hiện tên lửa đang tiếp cận và dùng tia laser để gây nhiễu tín hiệu hoặc phá hủy đầu dò của tên lửa.

Cấu hình tiêu chuẩn bao gồm hai trạm laser chính nằm trong vỏ hình chữ nhật với vòm trong suốt, đặt ở bên ngoài thân máy bay. Laser hoạt động ở phổ hồng ngoại, tương thích với tần số của đầu dò các hệ thống tên lửa phòng không vác vai hiện đại. Tầm hoạt động chưa được công bố chính xác, nhưng có thể lên đến vài km.

Ngoài ra, hệ thống còn có cảm biến cảnh báo lắp rải rác khắp thân máy bay – có thể là cảm biến hồng ngoại hoặc tử ngoại (cực tím) – để phát hiện đầu đạn hoặc nguồn nhiệt. Mọi thao tác đều tự động, đảm bảo tốc độ phản ứng tối ưu mà không cần đến sự can thiệp của con người.

Triển khai và ứng dụng

Không quân Thổ Nhĩ Kỳ có kế hoạch trang bị hệ thống Yildirim-100 cho máy bay chiến đấu, trực thăng, và cả tiêm kích thế hệ 5 “KAAN” do TAI (Tập đoàn hàng không Thổ Nhĩ Kỳ) phát triển. Ngoài Yildirim-100, các máy bay cũng tiếp tục được trang bị các biện pháp phòng thủ khác như đạn mồi bẫy (pháo sáng đánh lừa), hệ thống gây nhiễu điện tử...

Cụ thể: Hệ thống tác chiến điện tử (EW) sẽ gây nhiễu radar đối phương; Laser BKO sẽ đối phó với tên lửa dẫn đường hồng ngoại; đạn mồi bẫy (pháo sáng) sẽ đánh lạc hướng tên lửa.

Việc sử dụng phối hợp các hệ thống bảo vệ khác nhau cùng lúc sẽ giúp tăng khả năng sống sót của máy bay trước các mối đe dọa từ tên lửa phòng không. Trong số đó, laser BKO đóng vai trò chống lại mối đe dọa chính từ các hệ thống MANPADS (tên lửa phòng không vác vai) – loại vũ khí phổ biến trong chiến tranh hiện đại.

Bước ngoặt trong hệ thống phòng thủ máy bay hiện đại?

Ngoài ra, Aselsan đã công bố kế hoạch phát triển phiên bản nâng cấp Yildirim-300 với tính năng cao hơn, cho thấy cam kết theo đuổi công nghệ này lâu dài.

Thổ Nhĩ Kỳ đang tích cực đầu tư vào ngành hàng không quân sự và công nghệ phòng thủ tự chủ. Với các thử nghiệm thành công và công nghệ đã sẵn sàng sản xuất, Yildirim -100 có tiềm năng trở thành bước ngoặt trong hệ thống phòng thủ máy bay hiện đại, không chỉ cho Thổ Nhĩ Kỳ mà còn trên thị trường quốc tế.

Sự thành công của công nghệ này cũng phản ánh xu hướng mới của công nghệ quân sự toàn cầu. Ví dụ, Vương quốc Anh gần đây đã bắt đầu mua lô vũ khí năng lượng định hướng bằng laser DragonFire (LDEW) đầu tiên. Sự phát triển của vũ khí năng lượng định hướng đang dần thay đổi bối cảnh phòng thủ của chiến trường hiện đại.