Đây là nội dung kết luận của Thanh tra Chính phủ tại Kết luận Thanh tra về việc chấp hành các quy định của pháp luật trong quá trình thực hiện cổ phần hóa Công ty TNHH MTV Cảng Quy Nhơn, việc thực hiện thoái vốn Nhà nước tại Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn (Cảng Quy Nhơn).
Theo đó, ngày 27/5/2013, Thủ tướng có văn bản cho phép cổ phần hóa cảng Quy Nhơn theo phương thức Nhà nước – do Tổng công ty Hàng hải Việt Nam (Vinalines) - nắm giữ 49% vốn điều lệ.
Hơn một năm sau, ngày 8/9/2014, Thủ tướng tiếp tục cho phép bán hết 49% vốn do Vinalines đang nắm giữ. Thời điểm này, Cảng Quy Nhơn có giá trị thực tế là gần 514 tỷ đồng (trong đó giá trị thực tế vốn nhà nước là gần 405 tỷ đồng), nợ gần 110 tỷ đồng.
Đáng chú ý, Thanh tra Chính phủ kết luận, tổng số tiền Vinalines thu được từ việc cổ phần hóa Công ty TNHH MTV Cảng Quy Nhơn và thoái hết 75,01% vốn đầu tư tại Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn là gần 537 tỷ đồng. Tức là lớn hơn giá trị phần vốn nhà nước khi cổ phần hóa.
Nói cách khác, về giá trị thu, Nhà nước đã “lãi” khi thoái sạch vốn tại Cảng Quy Nhơn. Tuy nhiên, việc thoái vốn, theo Thanh tra Chính phủ, là có nhiều sai phạm, dẫn tới việc phải thu hồi lại số 75,01% vốn đã bán này.
Cụ thể, theo Thanh tra Chính phủ, việc UBND tỉnh Bình Định đề nghị Bộ GTVT, Thủ tướng cho phép cổ phần hóa cảng Quy Nhơn và việc Bí thư Tỉnh ủy Bình Định có văn bản đề nghị Bộ GTVT chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ bán toàn bộ 49% cổ phần của Nhà nước tại Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn là không đúng chức năng, nhiệm vụ theo quy định của pháp luật
Việc tỉnh Bình Định “thò tay” vào việc cổ phần hóa Cảng Quy Nhơn cũng không đúng với đề án tái cơ cấu Vinalines giai đoạn 2012-2015 đã được phê duyệt. Theo đó, khi cổ phần hóa cảng Quy Nhơn, Nhà nước nắm giữ 75% vốn điều lệ. Trách nhiệm này thuộc về một số lãnh đạo tỉnh Bình Định nhiệm kỳ 2010 - 2015.
Theo Thanh tra Chính phủ, Bộ GTVT chịu trách nhiệm lớn nhất về những sai phạm trong cổ phần hóa Cảng Quy Nhơn.
Cụ thể, Bộ GTVT đã đề nghị Thủ tướng cho phép giảm tỷ lệ nắm giữ của Vinalines tại Cảng Quy Nhơn xuống 49%, sau đó lại kiến nghị cho phép chuyển nhượng hết 49% vốn điều lệ nắm giữ tại Cảng Quy Nhơn là không đúng với đề án tái cơ cấu Vinalines giai đoạn 2012-2015.
Sai phạm nữa là Bộ GTVT đã chỉ đạo Vinalines về phương thức chuyển nhượng vốn Nhà nước tại Cảng Quy Nhơn không rõ ràng, thiếu nhất quán. Ban đầu chỉ đạo bán đấu giá qua Sở Giao dịch chứng khoán, nhưng sau đó lại cho phép Vinalines bán cổ phần theo phương thức thỏa thuận trực tiếp.
Đặc biệt, việc Bộ GTVT đã ban hành văn bản số 16937 ngày 27/12/2014 về chuyển nhượng 26,01% cổ phần, và văn bản số 6327 ngày 20/5/2015 về chuyển nhượng 49% cổ phần tại Công ty Cổ phần Cảng Quy Nhơn cho Công ty Hợp Thành theo phương thức thỏa thuận trực tiếp khi không báo cáo, chưa được Thủ tướng cho phép là trái thẩm quyền. Trách nhiệm thuộc về tập thể, lãnh đạo và cá nhân có liên quan của Bộ GTVT – Thanh tra Chính phủ kết luận.
Đồng thời, Thanh tra Chính phủ kiến nghị xem xét lại 2 văn bản này. Đặc biệt là phải thu hồi về sở hữu Nhà nước đối với 75,01% cổ phần Cảng Quy Nhơn mà Vinalines đã chuyển nhượng cho Công ty Hợp Thành.
Về trách nhiệm của Văn phòng Chính phủ, Thanh tra Chính phủ kết luận: dù đề nghị của Bộ GTVT về việc cho bán hết 49% vốn nhà nước tại Cảng Quy Nhơn thiếu cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn, nhưng Văn phòng Chính phủ vẫn trình Phó thủ tướng ban hành văn bản cho bán hết 49% vốn nhà nước là không đúng với đề án tái cơ cấu Vinalines.
Văn phòng Chính phủ cũng tham mưu là sau cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại cảng Quy Nhơn chưa niêm yết cổ phiếu trên thị trường chứng khoán, không đúng quy định. Và làm hạn chế việc cổ phiếu Cảng Quy Nhơn hướng tới giá thị trường, công khai, minh bạch; khó khăn, bất cập khi Nhà nước thực hiện thoái vốn đầu tư. Trách nhiệm đối với những khuyết điểm, vi phạm nêu trên thuộc về các cá nhân có liên quan của Văn phòng Chính phủ.
| Mức thù lao 2,5 triệu đồng/tháng của con trai ông Trần Bắc Hà tại Cảng Quy Nhơn |
Đáng chú ý, đây là lần hiếm hoi Thanh tra Chính phủ đề cập tới trách nhiệm của công ty tư vấn, định giá trong tham gia các hoạt động cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước.
Theo Thanh tra Chính phủ, Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn thuế ATC đã áp dụng không đúng nhiều quy định, phương pháp trong xác định chất lượng còn lại của nhiều loại tài sản cố định, máy móc của Cảng Quy Nhơn.
Thanh tra Chính phủ cũng xác định Công ty ATC đã thực hiện không chuẩn mực nghiệp vụ khi thẩm định giá chuyển nhượng 49% cổ phần Cảng Quy Nhơn. Việc làm này đã dẫn tới các khuyết điểm, vi phạm khi bán số cổ phần này. Với trách nhiệm thuộc về công ty thẩm định giá và Vinalines.
Đặc biệt, Vinalines và nguyên Chủ tịch Vinalines giai đoạn này chịu trách nhiệm trong việc lựa chọn Công ty Hợp Thành làm nhà đầu tư chiến lược mà thiếu kinh nghiệm trong lĩnh vực cảng biển.
Về xử lý, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ GTVT chủ trì kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với các tập thể, cá nhân thuộc thẩm quyền quản lý có liên quan đến những khuyết điểm, vi phạm trong quá trình thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại Cảng Quy Nhơn.
Bộ GTVT chỉ đạo Vinalines theo thẩm quyền kiểm điểm, xử lý trách nhiệm các tập thể, cá nhân có khuyết điểm, vi phạm. Trong đó có Ban Chỉ đạo cổ phần hóa và Tổ giúp việc cùng các cá nhân lãnh đạo của ban này.
Nguyên Tổng giám đốc và nguyên Kế toán trưởng Công ty TNHH MTV Cảng Quy Nhơn vi phạm trong việc trích khấu hao tài sản cố định không đúng quy định, dẫn đến giảm nguồn thu ngân sách về thuế thu nhập doanh nghiệp, giảm nguồn thu của Vinalines từ lợi nhuận trong giai đoạn thực hiện cổ phần hóa.
Thủ tướng chỉ đạo Văn phòng Chính phủ tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với các cá nhân thuộc Văn phòng Chính phủ có liên quan đến những khuyết điểm, vi phạm nêu tại kết luận thanh tra.
UBND tỉnh Bình Định tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm đối với các tập thể, cá nhân có liên quan đến khuyết điểm, vi phạm.
Thanh tra Chính phủ chuyển kết luận thanh tra đến Ủy ban Kiểm tra Trung ương để xem xét, xử lý theo thẩm quyền đối với những cán bộ thuộc diện Trung ương quản lý có liên quan đến những khuyết điểm, vi phạm.
