Theo báo Nhật Nikkei, việc ông Tập Cận Bình không chịu hạ nhiệt căng thẳng biển Đông chính là nguyên nhân khiến ông Obama quyết định cứng rắn với Trung Quốc.
Trước đó, các quan chức Mỹ cho biết ông Obama ngần ngại, không muốn triển khai tàu chiến tuần tra trong vùng 12 hải lý quanh các đảo nhân tạo Bắc Kinh xây trái phép trên biển Đông.
Các lãnh đạo quân đội Mỹ đã có kế hoạch tuần tra từ tháng 6, nhưng ông Obama không ra lệnh thực hiện vì muốn chờ gặp và đối thoại với ông Tập.
Ông Obama hi vọng đối thoại với ông Tập một cách cởi mở và chân thành về vấn đề này. Do đó, hôm 24-9, ông tổ chức bữa tối không chính thức với ông Tập ở Nhà Trắng khi chủ tịch Trung Quốc đến Washington.
Bữa tiệc đó diễn ra một ngày trước lễ đón chính thức ông Tập. Chỉ có ông Obama, ông Tập và các cố vấn thân cận dự bữa tiệc. Việc Trung Quốc xây đảo nhân tạo bất hợp pháp trên biển Đông là một trong những chủ đề chính mà ông Obama muốn đề cập trong bữa ăn.
Khi đó, ông Obama nói rất nhiều về vấn đề này và kêu gọi ông Tập ra lệnh ngừng xây dựng cơ sở quân sự trên các đảo nhân tạo bất hợp pháp.
Tuy nhiên ông Tập hoàn toàn không có bất cứ phản ứng nào đối với lời đề nghị của ông Obama. Các quan chức Nhà Trắng mô tả sau bữa tối đó, ông Obama rất giận dữ và lập tức yêu cầu một cố vấn gọi điện cho đô đốc Harry Harris, tư lệnh Bộ Chỉ huy Thái Bình Dương Mỹ.
Khi đó, ông Obama ra lệnh cho hải quân Mỹ lên kế hoạch tuần tra biển Đông. Mục tiêu là triển khai tàu chiến Mỹ vào vùng biển 12 hải lý quanh các đảo nhân tạo Trung Quốc xây trái phép.
Theo Công ước Luật biển Liên Hiệp Quốc (UNCLOS), đảo nhân tạo xây trên các bãi đá nửa chìm nửa nổi không có vùng lãnh hải 12 hải lý.
Nhà phân tích quân sự Edward Luttwak nhận định ông Obama đã hiểu ra rằng việc hòa hoãn sẽ không khiến Trung Quốc hợp tác. “Chính Trung Quốc đã buộc Mỹ hành động” - ông Luttwak nhấn mạnh.
Theo báo New York Times, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết hải quân Mỹ không hề thông báo cho Trung Quốc về cuộc tuần tra của tàu khu trục USS Lassen bởi đó là điều không cần thiết.
“Chúng tôi không cần tham vấn với Trung Quốc khi thực hiện quyền tự do hàng hải trên vùng biển quốc tế”, ông John Kirby nhấn mạnh.
Các nguồn tin ngoại giao cũng cho biết trong những ngày qua, Nhật và một số quốc gia Đông Nam Á liên tục kêu gọi Mỹ nhanh chóng triển khai tàu chiến tuần tra biển Đông. Theo Nikkei, có thể chính phủ Nhật cũng sẽ tính phương án tung tàu chiến tuần tra để bảo vệ tự do hàng hải trên biển Đông.
Theo Tuổi trẻ, Nikkei
