|
|
| Ông Phạm Đình Đoàn, Chủ tịch Phú Thái Holdings. |
Con người là tài sản quan trọng nhất trong M&A
Tại diễn đàn mua bán - sáp nhập doanh nghiệp Việt Nam 2025 (Vietnam M&A Summit 2025) diễn ra ngày 26/6, ông Phạm Đình Đoàn, Chủ tịch Phú Thái Holdings đã có những chia sẻ về hành trình, bản chất và yếu tố thành công trong hoạt động mua bán sáp nhập doanh nghiệp tại Việt Nam.
Theo ông Đoàn, M&A không đơn thuần là một thương vụ, mà phải được đặt trong chiến lược dài hạn của doanh nghiệp, thậm chí từ lúc xây dựng tầm nhìn và giá trị cốt lõi.
“Phát triển là để bán được. Có những doanh nghiệp lớn mạnh nhưng lại không bán được, vì không có hồn, không hấp dẫn nhà đầu tư”, ông Đoàn nói.
Chủ tịch Phú Thái Holdings nhấn mạnh M&A nên được đưa vào chiến lược phát triển 3 năm, 5 năm hay 10 năm, chứ không thể chỉ làm khi có cơ hội. Theo ông, thành công trong M&A không nằm trên giấy tờ, mà phải thể hiện ở kết quả sau sáp nhập như một cuộc “hôn nhân” thật sự.
“Trên thế giới, chỉ có khoảng 30-40% các thương vụ M&A được coi là thành công. Tức là phần lớn thất bại. Thất bại không chỉ vì tài chính hay pháp lý, mà đôi khi là do không hòa hợp văn hóa giữa hai bên”, ông Đoàn dẫn chứng.
Ông cũng lưu ý yếu tố văn hóa và con người là chìa khóa “sống còn” trong các thương vụ M&A. Những nhà đầu tư nước ngoài như Nhật Bản, Thái Lan hay châu Âu, ngày càng chú trọng đến văn hóa doanh nghiệp, phong cách quản trị và tính cách của chủ doanh nghiệp Việt. “Tôi từng chứng kiến một thương vụ, nhà đầu tư châu Âu nắm tới 80% vốn vẫn không điều hành nổi doanh nghiệp chỉ vì không quản lý được 20% còn lại”, ông cho hay.
Một yếu tố khác được ông nhấn mạnh là sự chuẩn bị về pháp lý. Pháp luật liên quan đến M&A ở Việt Nam gắn với nhiều luật khác nhau, đòi hỏi doanh nghiệp phải nghiên cứu kỹ và chủ động chuẩn bị hồ sơ, quy trình để tránh rủi ro trong quá trình thẩm định và chuyển nhượng.
Trong bối cảnh công nghệ thay đổi nhanh, AI phát triển mạnh và thị trường toàn cầu biến động, ông Đoàn cho rằng doanh nghiệp Việt không thể mãi phát triển đơn độc. Việc liên kết, sáp nhập hoặc bán cho các tập đoàn lớn hơn là con đường để mở rộng nguồn lực, tiếp cận tri thức, công nghệ và thị trường quốc tế.
“Có những lúc dù có thêm người, thêm tiền cũng không thể đẩy doanh nghiệp lên tầm cao mới. M&A chính là một giải pháp chiến lược để bứt phá”, ông nói.
Từ thực tiễn điều hành Phú Thái - một tập đoàn đã từng liên doanh với nhiều đối tác lớn trên thế giới, trong đó có 4 tỷ phú - ông Đoàn khẳng định kết nối và chia sẻ là động lực để phát triển nhanh và bền vững.
Đặc biệt, ông cho rằng con người là tài sản quan trọng nhất trong M&A. Có những thương vụ tưởng như mua công ty, nhưng thực chất là mua con người. Và con người giỏi thì đôi khi định giá cũng không có giới hạn.
“Doanh nghiệp Việt muốn M&A thành công, phải bắt đầu từ chiến lược, chuẩn bị từ nền tảng, sẵn sàng về con người, văn hóa, pháp lý và tư duy hội nhập. Chỉ như vậy, mới có thể bán được giá cao, hoặc sáp nhập để lớn mạnh thật sự”, Chủ tịch Phú Thái Holdings nhấn mạnh.
Ba yếu tố then chốt làm nên thành công một thương vụ
Cũng tại diễn đàn, bà Đặng Thị Thu Hương - Tổng giám đốc Công ty Cổ phần IPC M&A Việt Nam, Giám đốc Trung tâm M&A Bất động sản chỉ ra ba yếu tố then chốt làm nên thành công của một thương vụ M&A trong lĩnh vực bất động sản.
Thứ nhất, xác định đúng chủ thể. Việc nhận diện rõ ai là người mua – người bán, ai có nhu cầu M&A và ai đang nắm giữ các "deal" M&A phù hợp - là nền tảng đầu tiên để bắt đầu một giao dịch hiệu quả.
Thứ hai, khâu chuẩn bị kỹ lưỡng cả trước và sau M&A. Một thương vụ thành công không chỉ dừng lại ở việc hoàn tất hợp đồng, mà còn phụ thuộc lớn vào khả năng chuẩn hóa dữ liệu, phân tích rủi ro, chuẩn bị tài liệu, cũng như xây dựng lộ trình sau sáp nhập.
Thứ ba, bản lĩnh thị trường của người tư vấn – người trung gian. Trong bối cảnh thị trường biến động và cạnh tranh cao, vai trò của bên tư vấn không đơn thuần là kết nối, mà còn là người đánh giá giá trị thật, gỡ rối hồ sơ pháp lý, và thúc đẩy đàm phán thành công.
Bên cạnh các yếu tố thành công, bà Hương cũng cảnh báo về những rủi ro thường gặp trong hoạt động M&A bất động sản, cụ thể gồm 3 nhóm chính:
Đầu tiên, rủi ro về thông tin: Đây là yếu tố đặc biệt nhạy cảm. Việc phân định rõ đâu là thông tin xác thực; đâu là thông tin sai lệch, thổi phồng – nhất là trong bối cảnh dữ liệu thị trường còn thiếu minh bạch – là bài toán khó đối với cả bên mua và bên tư vấn.
Kế tiếp là rủi ro pháp lý – tài chính: Những sai sót, thiếu sót hoặc tranh chấp liên quan đến pháp lý dự án, cấu trúc tài chính – kế toán của doanh nghiệp mục tiêu, đều có thể khiến giao dịch bị trì hoãn hoặc đổ vỡ.
Cuối cùng là rủi ro về quy hoạch: Đây là điểm bà Hương đặc biệt nhấn mạnh. Mỗi dự án bất động sản có thể gắn liền với một tầm nhìn quy hoạch kéo dài 20–30 năm. Do đó, nhà đầu tư cần hết sức lưu ý đến các yếu tố như kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng tại vị trí cụ thể, cũng như chiến lược phát triển đô thị của địa phương.