Bùng nổ robot hình người ở Trung Quốc: Vốn đầu tư hơn 2 tỷ USD chỉ trong nửa năm

Từ bài biểu diễn "Yang BOT" trong chương trình Gala Tết năm con Rắn, đến các cuộc thi marathon robot, đấu võ robot, rồi tới Hội nghị Thế giới về Trí tuệ Nhân tạo năm 2025 (WAIC) tại Thượng Hải với hơn 80 doanh nghiệp robot hình người cùng tham gia, 2025 là năm mà robot hình người thực sự “phá vây” để tiến vào thị trường.

Lượng tiền lớn đổ vào lĩnh vực robot hình người

Trong khi độ “hot” của ngành robot hình người tăng cao, giới đầu tư cũng không đứng ngoài cuộc. Doanh nghiệp nổi bật là Unitree Robotics đã bắt đầu quy trình chuẩn bị IPO, định giá vượt 12 tỷ nhân dân tệ (NDT), hứa hẹn trở thành doanh nghiệp dẫn đầu trên sàn STAR Market (hay SSE STAR Market, sàn giao dịch chứng khoán chuyên biệt được Sở Giao dịch Chứng khoán Thượng Hải (Shanghai Stock Exchange - SSE) thành lập nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp công nghệ cao và đổi mới sáng tạo, đặc biệt trong các lĩnh vực như AI, chip, sinh học, robot).

Trong khi đó, cổ phiếu UBTECH Robotics – “cổ phiếu robot hình người đầu tiên” cũng vừa khởi động vòng huy động vốn lần thứ 5.

Từ tháng 7 đến nay, trung bình cứ 1,5 đến 2 ngày lại có một thương vụ đầu tư vào lĩnh vực robot hình người, trong đó các thương vụ trị giá hàng trăm triệu NDT đã trở thành chuyện thường ngày.

Tại Hội nghị AI Thế giới 2025, hơn 80 công ty trình diễn loạt đột phá: từ robot vắt đậu hũ, viết thư pháp đến chế biến bỏng ngô.

– Robot XMAN-F1 của Keenon Robotics có thể làm bỏng ngô mượt mà, lại còn có thể pha các loại đồ uống theo yêu cầu khách hàng.

– Robot Lingxi X2, nhỏ gọn nhưng có thể đi, chạy, nhảy, đạp xe, nâng tạ, thậm chí còn có biểu cảm “ngượng ngùng”, “liếc trộm” hay “gãi ngứa”.

– Robot công nghiệp của Shanghai Electric cao 1,67 m, nặng 50 kg, có 38 khớp tự do, di chuyển linh hoạt, nhận dạng và vận chuyển các khối hàng hóa kích cỡ khác nhau trong môi trường công nghiệp.

Từ những “bình hoa biết đi”, robot hình người đang tiến dần tới vai trò “trợ thủ đắc lực”, chạm đến bước ngoặt chuyển mình.

Theo thống kê, từ đầu năm 2025 đến nay đã có 108 thương vụ đầu tư vào ngành robot hình người với tổng vốn 15,35 tỷ NDT (2,1 tỷ USD). Các quỹ lớn như Sequoia, Hillhouse đều rót vốn. Yuejiang Technology đã gọi vốn được hơn 1 tỷ HKD; CrowdPioneer Robotics hoàn tất Pre-A++ và A1, gọi gần 1 tỷ NDT,

Zhiyuan Innovation (AgiBot), Pursuit Dynamics, DeepRobotics đều công bố gọi vốn được trên 100 triệu NDT trong tháng 7.

Đặc biệt, “Sao sáng” Unitree Robotics đã từ sân khấu Gala đến đỉnh đầu tư. Sau màn trình diễn nổi bật ở Gala Tết Ất Tỵ, Unitree Robotics bùng nổ cả trong tiêu dùng lẫn đầu tư.

Các “ông lớn” như China Mobile, Xiaomi (Shunwei Capital), Tencent, Alibaba, Ant Group đều tham gia vòng C, đẩy định giá của Unitree Robotics lên 12 tỷ NDT.

Hiện tại, Unitree Robotics đã được Ủy ban Chứng khoán Trung Quốc xác nhận đang trong quá trình chuẩn bị niêm yết, khả năng cao lên sàn STAR Market với kỳ vọng trở thành doanh nghiệp đầu ngành về vốn hóa.

UBTECH Robotics cũng không đứng yên. Ngày 22/7, công ty thông báo kế hoạch phát hành thêm hơn 30 triệu cổ phiếu H, giá 82 HKD/cổ phiếu, nhằm huy động 2,47 tỷ HKD, sau khi trừ chi phí, còn 2,41 tỷ HKD.

Những khó khăn, bất cập cần khắc phục

Tháng 7/2025, China Mobile công bố đặt hàng từ Unitree Robotics trị giá 46,05 triệu NDT – đơn hàng lớn nhất từng có trong ngành này tại Trung Quốc, gồm robot hình người nhỏ, gói điện toán và bàn tay linh hoạt.

EVTank dự báo tới 2035, nhu cầu robot hình người toàn cầu sẽ đạt 18 triệu đơn vị (“con”), quy mô thị trường tương ứng 15.000 tỷ NDT. Morgan Stanley cũng cho rằng đến cuối năm 2025, robot hình người sẽ được “sử dụng rộng rãi” tại Trung Quốc. Trước đó, vào tháng 5, Morgan Stanley từng tuyên bố trong một báo cáo nghiên cứu rằng, Trung Quốc “đang chiếm vị thế dẫn đầu trong lĩnh vực robot trí tuệ nhân tạo, robot hình người hoặc các lĩnh vực liên quan khác”, và chỉ ra rằng khoảng cách giữa Trung Quốc và Mỹ đang ngày càng nới rộng.

Theo Morgan Stanley, đến năm 2050, Trung Quốc có thể sẽ có 302,3 triệu robot hình người được đưa vào sử dụng, trong khi con số này ở Mỹ chỉ là 77,7 triệu.

Mặc dù được giới đầu tư săn đón và đơn hàng tăng mạnh, ngành robot hình người Trung Quốc vẫn đối mặt với khó khăn lớn trong sản xuất hàng loạt và thương mại hóa. Nổi bật là hiện thực vẫn có nhiều rào cản: Sản xuất hiện vẫn chủ yếu dựa vào thủ công, khó mở rộng quy mô; các linh kiện then chốt như trục vít bi, động cơ servo, cảm biến, bộ giảm tốc khan hiếm, công nghệ cao, khó mở rộng sản lượng; giá thành robot cao, phụ thuộc vài nhà cung cấp lớn nên không có khả năng giảm giá.

Một kỹ sư chia sẻ: “Nếu chỉ sản xuất vài trăm máy thì ổn, nhưng sản xuất hàng nghìn máy là chuyện khác hẳn – năng suất thấp, chất lượng không đồng đều”.

Để vượt qua, ngành chế tạo robot hình người cần: Tăng cường tự động hóa sản xuất; phát triển hệ sinh thái nhà cung cấp linh kiện quy mô lớn; chuyển đổi từ sản xuất thử nghiệm sang công nghiệp hóa.

Về ứng dụng, hiện nay robot hình người vẫn chủ yếu được sử dụng để biểu diễn hoặc thử nghiệm. Ví dụ, màn biểu diễn tại Gala Tết Ất Tỵ đưa robot Unitree lên đỉnh nổi tiếng, kéo theo làn sóng thuê robot. Nhưng sau khi hạ nhiệt, giá robot đã lao dốc trên thị trường, cho thấy biểu diễn không thể là hướng thương mại chính.

Trong lĩnh vực y tế, Fourier Intelligence đã ứng dụng robot phục hồi chức năng từ năm 2017, nhưng việc chăm sóc người già vẫn gặp hạn chế: robot chưa thể đối phó với các tình huống bất ngờ hoặc chăm sóc cá nhân hóa tốt.

Trong giáo dục, robot của UBTECH đã vào lớp học thí điểm, nhưng nội dung giảng dạy còn nghèo nàn, thiếu linh hoạt, chưa thể thay thế giáo viên thật.

Điểm nghẽn khác là phần mềm – phần cứng không đồng bộ. Rất nhiều robot có phần cứng mạnh nhưng hệ điều hành và AI chưa đủ mượt, dẫn đến mất ổn định, trải nghiệm người dùng kém, ảnh hưởng đến khả năng thương mại hóa.

Tóm lại, ngành robot hình người Trung Quốc năm 2025 đang bước vào giai đoạn bùng nổ, được hậu thuẫn bởi công nghệ lẫn nguồn vốn. Tuy nhiên, vấn đề sản xuất hàng loạt, thương mại hóa, và phát triển ứng dụng thực tế vẫn còn nhiều thách thức. Nếu muốn đi từ ý tưởng tới sản phẩm, từ phòng thí nghiệm tới thị trường, doanh nghiệp cần kiên trì, đổi mới và xây dựng hệ sinh thái bền vững.