|
|
| Tàu sân bay Sơn Đông của quân đội Trung Quốc. Ảnh: MW. |
Đầu tháng 7, hãng truyền thông Nga Izvestia đưa tin rằng các kế hoạch cho việc cho nghỉ hưu tàu sân bay duy nhất của Hải quân Nga, tàu Đô đốc Kuznetsov, đang được xem xét. Đồng thời, các công việc sửa chữa và nâng cấp con tàu này đã bị đình chỉ từ một thời gian trước.
Điều này theo sau các báo cáo vào tháng 9/2024 rằng thủy thủ đoàn của tàu sân bay đã được tái phân bổ để thành lập một tiểu đoàn lính thủy đánh bộ mới, cho thấy Nga không có kế hoạch đưa con tàu trở lại hoạt động trong tương lai gần.
Tàu Đô đốc Kuznetsov đã trải qua quá trình sửa chữa và tân trang kéo dài tới 8 năm, gặp phải nhiều sự cố, trì hoãn và tai nạn trong suốt thời gian đó. Nguồn vốn đầu tư cho quá trình hiện đại hóa đã bị cắt giảm đáng kể, làm dấy lên nhiều câu hỏi về tương lai của con tàu. Mục tiêu ban đầu của việc đại tu là tự động hóa tối đa hệ thống vận hành, từ đó giảm số lượng thủy thủ đoàn từ khoảng 1.900 người xuống còn 1.500 người, đồng thời hiện đại hóa hệ thống điện tử và động cơ.
Bất chấp những khó khăn trong vận hành tàu sân bay, Bộ Quốc phòng Nga vẫn coi loại tàu này là một nhu cầu thiết yếu. Theo tài liệu chính sách nhà nước về hoạt động hải quân đến năm 2030, các hạm đội phía Bắc và Thái Bình Dương của Nga mỗi đội đều cần có một tàu sân bay – tức tổng cộng là 2 tàu đang hoạt động.
Tuy nhiên, yếu tố chính khiến tàu Đô đốc Kuznetsov không thể sớm quay lại hoạt động là do ngành công nghiệp đóng tàu Nga đã suy yếu nghiêm trọng kể từ sau khi Liên Xô tan rã. Điều này khiến Nga không có năng lực cần thiết để thực hiện các dự án sửa chữa phức tạp như vậy trong nước.
Tình hình này đã thúc đẩy khả năng Bộ Quốc phòng Nga có thể lựa chọn phương án thay thế: tìm đến Trung Quốc để giúp hiện đại hóa con tàu, qua đó cũng bảo tồn năng lực tác chiến tàu sân bay mà Nga đã phát triển trong nhiều thập kỷ.
Tàu Đô đốc Kuznetsov là một trong ba chiếc thuộc lớp Kuznetsov từng được Liên Xô khởi đóng. Chiếc thứ hai chưa bao giờ được hoàn thiện dưới thời Liên Xô và sau đó được Trung Quốc mua lại vào thập niên 1990, cải tạo thành tàu sân bay Liêu Ninh – tàu sân bay đầu tiên của Trung Quốc. Từ đó, ngành công nghiệp đóng tàu Trung Quốc đã phát triển thêm phiên bản cải tiến của lớp Kuznetsov – đó là tàu Sơn Đông, có năng lực vượt trội.
Cả Liêu Ninh và Sơn Đông hiện đều được đánh giá là những tàu sân bay có năng lực đáng gờm, hoạt động ổn định và được trang bị nhiều công nghệ tiên tiến về hệ thống cảm biến, động cơ và kiểm soát chiến đấu – vượt xa Đô đốc Kuznetsov.
Nếu Nga gửi Đô đốc Kuznetsov sang Trung Quốc để đại tu sâu, khả năng chiến đấu của tàu có thể được nâng cấp đáng kể, thậm chí tiệm cận trình độ của Liêu Ninh, và với chi phí thấp hơn nhiều so với thực hiện trong nước – nhờ ngành công nghiệp đóng tàu Trung Quốc hiện đại và hiệu quả hơn.
Trong trường hợp được hiện đại hóa tại Trung Quốc, tàu Kuznetsov có thể thường xuyên neo đậu tại Trung Quốc để bảo dưỡng nếu phục vụ trong các hạm đội Bắc Cực hoặc Thái Bình Dương, đồng thời tham gia tập trận chung với nhóm tàu sân bay của Trung Quốc tại các khu vực này.
Điểm yếu còn lại của tàu Đô đốc Kuznetsov là ở phi đội tiêm kích – hiện chưa có mẫu nào sánh được với tiêm kích hạm J-15B hay J-35 của Trung Quốc. Tuy nhiên, Nga có thể nâng cấp đội MiG-29K hiện có, hoặc phát triển mẫu kế nhiệm hiện đại cho Su-33 – có thể dựa trên các mẫu tiêm kích thế hệ mới như Su-35S hoặc Su-57.
Việc Trung Quốc đầu tư lớn vào phát triển hàng không mẫu hạm, trong đó có các tàu sân bay xuất phát từ thiết kế Kuznetsov, mở ra cơ hội vàng cho Nga hiện đại hóa hạm đội tàu sân bay của mình thông qua hợp tác chiến lược với láng giềng phương Đông.
Trung Quốc cũng có thể hưởng lợi lớn từ sự hợp tác này: không chỉ giành được hợp đồng sửa chữa tàu quy mô lớn cho ngành công nghiệp đóng tàu trong nước, mà còn tăng cường năng lực hải quân của Nga tại Thái Bình Dương và Bắc Cực – gián tiếp giúp giảm áp lực đối đầu với các hạm đội phương Tây ở những vùng biển đó.