|
|
| Cuộc gặp thượng đỉnh giữa ông Donald Trump và ông Vladimir Putin sẽ gây tác động lớn tới chiến sự Ukraine. Ảnh: AFP. |
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã lên đường tới Alaska hôm 15/8 để tham dự hội nghị thượng đỉnh mà ông gọi là “canh bạc lớn” với Tổng thống Nga Vladimir Putin, nhằm bàn về một thỏa thuận ngừng bắn cho Ukraine, với hy vọng chấm dứt cuộc chiến đẫm máu nhất châu Âu kể từ Thế chiến II.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky – không được mời dự – cùng các đồng minh châu Âu lo ngại ông Trump có thể “bán đứng” Ukraine bằng cách đóng băng xung đột và trên thực tế công nhận, dù chỉ phi chính thức, quyền kiểm soát của Nga đối với 1/5 lãnh thổ Ukraine.
Trên đường ra sân bay, ông Trump tìm cách trấn an, nói rằng ông sẽ để Ukraine tự quyết mọi khả năng trao đổi lãnh thổ. “Tôi không ở đây để đàm phán thay Ukraine, tôi ở đây để đưa họ vào bàn đối thoại”, ông nói.
Hai nhà lãnh đạo Mỹ và Nga, dự kiến gặp nhau tại một căn cứ không quân thời Chiến tranh Lạnh ở thành phố lớn nhất Alaska lúc 11 giờ sáng (2h00 sáng 16/8 giờ VN), đều tìm kiếm lợi ích từ cuộc gặp trực tiếp đầu tiên kể từ khi ông Trump trở lại Nhà Trắng.
Ông Trump muốn thúc đẩy một thỏa thuận ngừng bắn cho cuộc chiến kéo dài 3 năm rưỡi mà ông gọi là “cuộc tắm máu”, nhằm củng cố hình ảnh một nhà kiến tạo hòa bình toàn cầu xứng đáng với giải Nobel Hòa bình.
Với ông Putin, chỉ riêng việc tham gia cuộc gặp trực tiếp với Tổng thống Mỹ đã là chiến thắng lớn, chứng minh rằng nhiều năm nỗ lực cô lập Nga của phương Tây đang sụp đổ, và Moscow đang lấy lại “vị trí xứng đáng” trên bàn cờ ngoại giao quốc tế.
Đặc phái viên Nga Kirill Dmitriev mô tả bầu không khí trước thượng đỉnh là “đối đầu” và cho biết hai bên sẽ bàn không chỉ về Ukraine mà còn toàn bộ quan hệ song phương, theo hãng tin RIA.
Ông Trump, từng tuyên bố sẽ chấm dứt chiến tranh Ukraine trong 24 giờ, thừa nhận rằng đây là nhiệm vụ khó khăn hơn dự kiến. Ông nói nếu cuộc gặp hôm thứ Sáu diễn ra thuận lợi, việc nhanh chóng sắp xếp một hội nghị ba bên với ông Zelensky sẽ còn quan trọng hơn cả cuộc trò chuyện với ông Putin.
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết một hội nghị ba bên là khả thi nếu các cuộc đàm phán ở Alaska đạt kết quả. Ông cũng nói rằng cuộc gặp Trump – Putin có thể kéo dài 6-7 giờ, với sự tham gia của các trợ lý, thay vì hoàn toàn riêng tư như dự kiến ban đầu.
Ông Zelensky khẳng định hội nghị cần mở đường cho “một nền hòa bình công bằng” và đàm phán ba bên, nhưng nhấn mạnh Nga vẫn tiếp tục gây chiến.
“Đã đến lúc chấm dứt chiến tranh, và các bước cần thiết phải được Nga thực hiện. Chúng tôi trông cậy vào Mỹ”, ông Zelensky viết trên Telegram.
“Người thông minh”
Điện Kremlin cho biết ông Putin đến Alaska lúc 11 giờ sáng (2h00 sáng 16/8 giờ VN) và được ông Trump đón ngay tại máy bay.
“Ông ấy là người thông minh, làm việc này đã lâu, nhưng tôi cũng vậy…Chúng tôi hợp nhau, có sự tôn trọng lẫn nhau”, ông Trump nói về ông Putin, đồng thời hoan nghênh việc Tổng thống Nga mang theo nhiều doanh nhân tới Alaska.
“Tuy nhiên họ sẽ không làm ăn gì cho tới khi chiến tranh được giải quyết”, ông Trump khẳng định, lặp lại lời đe dọa sẽ áp đặt “hậu quả kinh tế nghiêm trọng” nếu hội nghị thất bại.
Một nguồn tin am hiểu lập trường của Điện Kremlin cho biết có dấu hiệu Moscow sẵn sàng thỏa hiệp về Ukraine.
Reuters từng đưa tin ông Putin có thể chấp nhận đóng băng xung đột dọc theo đường chiến tuyến nếu có cam kết ràng buộc pháp lý rằng NATO sẽ không mở rộng về phía đông và một phần lệnh trừng phạt của phương Tây được dỡ bỏ. NATO vẫn khẳng định tương lai Ukraine nằm trong khối.
Kinh tế Nga, vốn đang trong tình trạng thời chiến, bắt đầu cho thấy dấu hiệu căng thẳng và dễ bị tổn thương trước các biện pháp trừng phạt mới của Mỹ. Ông Trump đã đe dọa áp thuế với các nước mua dầu của Nga, chủ yếu là Trung Quốc và Ấn Độ.
Tuần này, Putin cũng gợi ý về điều mà ông biết ông Trump mong muốn – một hiệp ước kiểm soát vũ khí hạt nhân mới để thay thế thỏa thuận cuối cùng còn hiệu lực, dự kiến hết hạn vào tháng 2 năm sau.
Tìm kiếm điểm chung
Nguồn tin am hiểu lập trường Nga nói với Reuters rằng có vẻ hai bên đã tìm được một số điểm chung. “Rõ ràng sẽ có một số điều khoản được đồng thuận…vì ông Trump không thể bị từ chối, và chúng tôi cũng không ở vị thế để từ chối (do áp lực trừng phạt)”, nguồn tin cho hay.
Ông Putin cho biết ông sẵn sàng cho một thỏa thuận ngừng bắn toàn diện, nhưng trước hết cần giải quyết vấn đề giám sát. Một khả năng thỏa hiệp chính là tạm ngừng các chiến dịch không kích.
Ông Zelensky cáo buộc Nga câu giờ để tránh các biện pháp trừng phạt thứ cấp của Mỹ và bác bỏ hoàn toàn việc chính thức nhượng bất kỳ lãnh thổ nào cho Moscow. Ukraine cũng khẳng định cần một đảm bảo an ninh do Mỹ hậu thuẫn, dù vẫn chưa rõ cơ chế này sẽ vận hành thế nào và vai trò của Washington ra sao.