Tương quan sức mạnh hai mẫu chiến đấu cơ “đối thủ”
Checkmate, mẫu chiến đấu cơ chiến thuật hạng nhẹ, một động cơ, thế hệ thứ 5 mới được Rostec công bố hôm 20/7 vừa qua tại triển lãm MAKS-2021, được xem là một sự lựa chọn thay thế đáng ngạc nhiên cho mẫu F-35 Lightning II của Lockheed Martin.
Khi so sánh giữa các chiến đấu cơ thế hệ thứ 5 của Nga và Mỹ, người ta thường nghĩ rằng chúng sẽ rất khác nhau về thiết kế khí động học và khả năng chiến đấu; theo nhà thiết kế từng làm việc cho JSC Sukhoi, Vadim Lukashevich. Ví dụ, F-35 được thiết kế đuôi thăng bằng ngang, trong khi Checkmate có đuôi V/ruddervator. Điểm giống nhau duy nhất mà chúng có là cùng lớp trọng lượng.
Thêm vào đó, các nhà sản xuất Nga và Mỹ thường nhấn vào các đặc điểm khác nhau: Như Lockheed Martin và Lầu Năm Góc tập trung vào động lực tổng quan của hệ thống chiến đấu nhưng giảm độ linh hoạt, trong khi Sukhoi lại ưu tiên vào tính linh hoạt của Checkmate; theo phi công thử nghiệm người Nga, Anatoly Knyshev. Phi công này tin rằng đặc tính linh hoạt tạo cho máy bay của Nga lợi thế lớn khi đối đầu với F-35.
Số phận hẩm hiu của quái thú “rồng 3 đầu” chưa từng được cất cánh của Liên Xô
Mặc dù cả hai mẫu chiến đấu cơ đều được thiết kế “tàng hình”, nhưng radar công nghệ quét mảng pha điện tử (AESA) của Checkmate được cho là có tầm bao phủ rộng hơn so với của F-35, theo Knyshev. Điều này có nghĩa là chiến đấu cơ Nga sẽ “nhìn thấy” đối thủ sớm hơn, nhờ đó mà chiếm được thế thượng phong trong chiến đấu.
Như một quy luật, ai phát hiện ra đối thủ trước thường sẽ khai hỏa trước, viên phi công nói với tờ Komsomolskaya Pravda. Hệ thống radar chống bị chặn của Checkmate đủ khả năng để theo dõi tới 6 mục tiêu cùng lúc “ngay cả trong những điều kiện bị can thiệp điện tử mạnh mẽ”, và nó sẽ hoạt động song song với hệ thống chiến tranh điện tử của máy bay; theo nhà sản xuất.
Cũng quan trọng không kém là phi công có trong tay những vũ khí gì để có thể bắn hạ kẻ đich, Knyshev nói. Checkmate có thể được trang bị 3 tên lửa không-đối-không siêu thanh R-37M (NATO gọi là AA-13 Arrow) hiện là “tên lửa không-đối-không nhanh nhất và có tầm bắn xa nhất trên thế giới”, theo tạp chí Military Watch. Kết hợp với hệ thống radar của máy bay, R-37M có thể khóa mục tiêu đang bay với tốc độ Mach 5 – Mach 6 (6.125 – 7.350 km/giờ) ở khoảng cách 400 km.
 |
Sukhoi Checkmate xuất hiện tại triển lãm hàng không MAKS-2021 tại Moscos (Ảnh: Sputnik) |
Để so sánh, F-35 của Mỹ thường mang theo 4 tên lửa radar dẫn đường tầm bắn trung bình AIM-120 AMRAAM, hoặc có thể mang 6 tên lửa AIM-120 nếu như được trang bị thê giá treo vũ khí. Tên lửa AIM-120 có thể đạt vận tốc Mach 4 (4.900 km/giờ) và có tầm bắn tối đa là 180 km. Điều này có nghĩa là F-35 có phát hiện địch thủ sớm như thế nào thì khả năng bắn hạ mục tiêu của nó cũng bị hạn chế do tầm bắn của vũ khí nó mang theo.
Checmate của Nga có phạm vi chiến đấu trong khoảng bán kính 1.500 km, còn F-35 là 1.093 km.
Khi bàn về vận tốc tối đa, Checkmate có thể đạt tốc độ Mach 1,8 (2.205 km/giờ) trong khi F-35 có thể đạt vận tốc tối đa Mach 1,6 (1.960 km/giờ). Nhưng đây mới là điểm mấu chốt: Tháng 6/2019, chuyên trang Defense News báo cáo rằng, ở độ cao cực lớn, các chiến đấu cơ F-35C “chỉ có thể bay với vận tốc vượt âm trong một khoảng thời gian ngắn, do có nguy cơ tổn thất về cấu trúc và mất khả năng tàng hình”.
Defense News cảnh báo rằng vấn đề trên có thể khiến F-35C của Hải quân Mỹ không thể nào thực hiện các pha đánh chặn vượt âm. Điều tồi tệ hơn là Lầu Năm Góc đã gặt phăng báo cáo trên. Có lẽ chi phí phát triển và chỉnh sửa mẫu máy bay này quá cao, đến nỗi người ta đành phải phớt lờ nó đi.
Trong khi đó, giá của một chiếc máy bay tàng hình đa nhiệm của Nga lại thấp hơn rất nhiều, chưa bằng một nửa của F-35, trong khi chi phí vận hành tính theo giờ của Checkmate chỉ bằng 1/7 so với F-35 của Lockheed Martin.
F-35 đang “sa lầy”
 |
Chương trình F-35 đang sa lầy và gặp rất nhiều vấn đề về kỹ thuật (Ảnh: AP) |
Tuy nhiên, chiến đấu cơ tàng hình mới của Nga vẫn không thể sánh bằng F-35, theo đánh giá của Kris Osborn làm việc cho tờ National Interest của Mỹ. Bên cạnh đó, cựu chuyên gia Lầu Năm Góc này cho rằng máy bay này “chưa thực chất”: Checkmate chưa từng có chuyến bay đầu tiên, trong khi F-35 đã có chuyến bay đầu tiên vào tháng 12/2006.
Osborn còn tranh luận rằng “có gây ra được mối đe dọa nào” cho F-35 của Mỹ hay không còn phụ thuộc vào khả năng “kết nối liền mạch và đảm bảo với các chiến đấu cơ Checkmate khác và máy bay thế hệ thứ 4 khác” của chiến đấu cơ Nga. Bên cạnh đó, Osborn ngờ rằng Nga có thể sản xuất số lượng lớn Checkmate để tạo “đối trọng với tầm với toàn cầu của chương trình F-35”.
Nhưng nhà bình luận này lại không đề cập tới một thực trạng rằng chương trình F-35 từ lâu đã bị sa lầy trong các cuộc tranh cãi. Vào ngày 22/4/2021, Văn phòng Trách nhiệm Chính phủ (GAO) Mỹ đã gọi F-35 là “hệ thống vũ khí đắt đỏ nhất trong lịch sử”.
Theo ước tính của cơ quan này, chi phí duy trì F-35 trong suốt vòng đời 66 năm của nó đã tăng dần từ năm 2012, từ mức 1,11 nghìn tỉ USD lên 1,27 nghìn tỉ USD. Thêm nữa, GAO chỉ ra thực tế rằng, dù cho được cấp nguồn ngân sách khổng lồ như vậy nhưng khả năng thực hiện nhiệm vụ của mẫu máy bay này “vẫn chưa đáp ứng được các yêu cầu trong chiến đấu thực tiễn”.
Bởi vậy, vào tháng 4/2021, tướng Clint Hinote, Phó Giám đốc phụ trách tích hợp khả năng tác chiến Không quân Mỹ, nói với Defense News rằng “mọi chiếc F-35 xuất xưởng ngày nay đều là một chiếc chiến đấu cơ mà chúng tôi không dám đặt vào trong các viễn cảnh chiến tranh hiện đại”. Ông Hinote tiết lộ rằng Không quân Mỹ chỉ đang sử dụng F-35 Block 4 –vẫn đang trong quá trình phát triển – trong các cuộc tập trận quân sự.
Trong khi đó, trung tuần tháng 7 vừa qua, tướng Không quân Eric Fick, người vận hành chương trình F-35, nói trước Quốc hội Mỹ rằng hàng chục chiếc F-35 đang phải sửa chữa động cơ. Tính đến ngày 8/7/2021, có tổng cộng 41 chiếc F-35 cần sửa chữa. Tính đến tháng 5 năm nay, Không quân Mỹ sở hữu 283 chiếc F-35, và điều này có nghĩa rằng gần 1/7 tổng số F-35 của họ không thể bay; theo Popular Mechanics.
Chưa hết: Vào ngày 2/8, một tiểu ban thuộc Ủy ban Quân vụ Hạ viện Mỹ đã hối thúc Lầu Năm Góc mở cuộc điều tra các hệ thống dưỡng khí dành cho phi công trên F-35 và báo cáo về nhiều trường hợp suy giảm oxy.
Dự án này cũng liên tục vấp phải sự chỉ trích ghê gớm từ Quốc hội Mỹ, trong đó Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Hạ viện Adam Smith từng tuyên bố vào tháng 3/2021 rằng ông “từng muốn chặn việc đổ tiền” cho dự án này. Tháng 6 vừa qua, Smith một lần nữa dọa cho F-35 “về vườn” để đầu tư cho các nền tảng vũ khí khác; theo Defense News.
