Quy định mới của Bộ Y tế (Thông tư 26/2025/TT-BYT) cho phép bác sĩ kê đơn thuốc tối đa 90 ngày đối với một số bệnh mạn tính. Sự thay đổi mang tính bước ngoặt này sẽ giúp người bệnh bớt gánh nặng đi lại, giảm chi phí, được điều trị ổn định, liên tục hơn.
Đáng chú ý, Thông tư siết chặt việc kê đơn thuốc ngoại trú với các quy định cụ thể hơn về liều dùng, thông tin định danh và trách nhiệm hoàn trả thuốc nhạy cảm. Đây là bước đi quan trọng để tăng minh bạch và bảo vệ quyền lợi người bệnh.
VietTimes trao đổi với ông Vương Ánh Dương, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) để tìm hiểu kỹ hơn những nội dung quan trọng xung quanh chính sách này.
Ghi rõ liều dùng – thay đổi nhỏ, hiệu quả lớn
-Vì sao quy định mới yêu cầu ghi rõ liều dùng mỗi lần, số lần dùng trong ngày, số ngày dùng thuốc, thưa ông?
-Trước đây, đơn thuốc chỉ yêu cầu thông tin về tên thuốc, liều lượng tổng thể. Giờ phải ghi cụ thể từng lần uống mấy viên, uống mấy lần/ngày. Điều này tránh người bệnh hiểu sai, chia liều không đều – giảm hiệu quả điều trị, thậm chí ảnh hưởng sức khỏe.
Ví dụ, thay vì chỉ ghi "mỗi ngày uống 4 viên chia 2 lần", thì nay quy định yêu cầu phải ghi cụ thể "mỗi lần uống mấy viên", để tránh tình trạng người bệnh tự chia theo ý hiểu, có thể uống 3 viên buổi sáng, 1 viên buổi tối hoặc ngược lại.
Việc dùng thuốc không đều, không đúng thời gian sẽ làm giảm hiệu quả điều trị, thậm chí ảnh hưởng đến sức khỏe. Do đó, quy định mới yêu cầu kê rõ số lần dùng trong ngày, mỗi lần bao nhiêu viên. Điểm mới này là bổ sung về mặt kỹ thuật kê đơn.
- Quy định này giúp hạn chế người bệnh quên liều?
- Đây là bước hỗ trợ người bệnh tuân thủ tốt hơn hướng dẫn điều trị. Đơn thuốc rõ ràng giúp họ dễ nhớ, dễ làm đúng – nhất là với trẻ nhỏ hay người có bệnh tâm thần, không tự theo dõi được.
Tăng kiểm soát thuốc kháng sinh, thuốc nhạy cảm
- Quy định mới nhấn mạnh kê đơn chỉ khi cần thiết – điều này sẽ được triển khai thế nào?
- Đây là nguyên tắc từ Luật Khám bệnh, chữa bệnh 2023. Người kê đơn chỉ kê khi thật sự cần, dựa trên chẩn đoán và hướng dẫn chuyên môn. Đặc biệt, từ 1/10/2025 toàn bộ bệnh viện, từ 1/1/2026 tất cả cơ sở y tế - bắt buộc kê đơn điện tử. Khi đó, đơn thuốc và hệ thống bán thuốc sẽ kết nối – giúp kiểm soát thuốc kê ra, đặc biệt với kháng sinh.
Người bệnh đi mua thuốc sẽ được kiểm soát theo đơn đã kê trong hệ thống. Những đơn nào được bán đến đâu, những loại thuốc nào bị bán sai so với kê đơn – tất cả đều có thể theo dõi được. Đây là bước tiến rất lớn trong kiểm soát tình trạng bán thuốc không theo đơn, đặc biệt là thuốc kháng sinh.
- Quy định hoàn trả thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần cụ thể ra sao, thưa ông?
- Một trong những điểm mới đáng chú ý tại Thông tư 26 là quy định cụ thể hơn về trách nhiệm kê đơn, cấp phát, hoàn trả và xử lý thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần, thuốc tiền chất trong điều trị ngoại trú.
Khi người bệnh không còn sử dụng, không sử dụng hết thuốc, hoặc tử vong, thì phải trả lại phần thuốc chưa sử dụng cho cơ sở khám bệnh, chữa bệnh đã cấp thuốc.
Cơ sở khám, chữa bệnh có trách nhiệm tiếp nhận phần thuốc này và xử lý theo quy định về quản lý thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần, thuốc tiền chất hiện hành. Điều này nhằm tránh tình trạng thuốc nhạy cảm bị thất thoát, sử dụng sai mục đích hoặc tuồn ra ngoài thị trường.
Ngoài ra, Thông tư cũng nhấn mạnh vai trò của Sở Y tế và các cơ quan chuyên môn tại địa phương, trong việc đảm bảo đủ nguồn cung hợp pháp các loại thuốc này để phục vụ nhu cầu điều trị trên địa bàn.
Điều này thể hiện nỗ lực siết chặt quản lý thuốc đặc biệt, vừa đảm bảo quyền lợi điều trị cho người bệnh, vừa phòng ngừa nguy cơ lạm dụng, buôn bán, sử dụng sai mục đích.
Tích hợp định danh cá nhân, tiến tới hồ sơ sức khỏe điện tử toàn dân
- Vì sao Thông tư yêu cầu tích hợp số định danh cá nhân vào đơn thuốc?
- Việc tích hợp số định danh cá nhân vào đơn thuốc là một bước tiến quan trọng nhằm đồng bộ hóa dữ liệu y tế với hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, thực hiện theo đúng tinh thần Đề án 06 của Chính phủ. Khi người dân sử dụng số định danh cá nhân, nhiều thông tin hành chính như họ tên, ngày sinh, giới tính, địa chỉ… sẽ được tự động điền từ hệ thống. Điều này giúp giảm thời gian kê đơn, hạn chế sai sót và đơn giản hóa thủ tục cho cả người bệnh lẫn nhân viên y tế.
Về lâu dài, đây cũng là nền tảng quan trọng để xây dựng hồ sơ sức khỏe điện tử thống nhất, phục vụ tốt hơn cho việc chăm sóc sức khỏe liên tục và quản lý thông tin y tế của người dân.
- Người dân vùng sâu vùng xa sẽ tiếp cận thế nào khi bỏ mẫu “sổ khám bệnh” giấy?
- Từ năm 2023, mọi người bệnh ngoại trú đều có hồ sơ bệnh án. Sổ khám bệnh sẽ được thay bằng hồ sơ điện tử. Ngành y tế đã chuẩn bị các chương trình tập huấn, truyền thông tại địa phương để hỗ trợ người dân – nhất là ở vùng khó khăn.
Đơn điện tử: Công cụ kiểm soát lạm dụng thuốc
- Kết nối dữ liệu kê đơn và quản lý dược giúp kiểm soát lạm dụng thuốc ra sao, thưa ông?
- Hệ thống sẽ phát hiện kịp thời đơn thuốc sai, thuốc bán không đúng kê đơn. Với người dân, mã QR trên đơn điện tử cho phép tra cứu loại thuốc, liều dùng, lịch sử điều trị – minh bạch và dễ theo dõi.
- Bộ Y tế có chiến lược gì để hỗ trợ bác sĩ tuyến cơ sở thực hiện?
- Chúng tôi hiểu rằng đội ngũ bác sĩ và nhân viên y tế ở tuyến cơ sở là lực lượng quan trọng quyết định sự thành công của quá trình chuyển đổi số. Do đó, Bộ Y tế đã ban hành các hướng dẫn chi tiết, đồng thời thiết lập hệ thống kê đơn điện tử với giao diện thân thiện, dễ sử dụng, chỉ yêu cầu kỹ năng tin học cơ bản.
Bên cạnh đó, nhiều lớp tập huấn, chương trình đào tạo đã và đang được tổ chức trên toàn quốc, giúp nhân viên y tế nắm vững quy trình kê đơn điện tử và tích hợp dữ liệu vào hệ thống chung.
Trong thời gian tới, Bộ Y tế sẽ tiếp tục tăng cường hỗ trợ kỹ thuật, cập nhật phần mềm, đặc biệt ưu tiên cho tuyến y tế cơ sở – để đảm bảo mọi cơ sở khám, chữa bệnh đều có thể triển khai hiệu quả, từ đó phục vụ người dân một cách tốt nhất.