Được thành lập vào năm 2001, Mekong Capital là một trong những quỹ đầu tư lâu đời nhất Việt Nam. Quỹ đầu tư tư nhân (PE) này đã tạo dựng được danh tiếng vững chắc nhờ đặt cược vào các doanh nghiệp tiêu dùng nổi tiếng như Thế giới Di động, Pizza4P, Pharmacity, F88, Nhat Tin Logistics và Maison Marou.
Trong số 41 khoản đầu tư mà quỹ của Mekong Capital đã hoàn thành, có 28 khoản đã thoái vốn hoàn toàn. Đáng chú ý nhất trong số này là vụ "chốt lời" với Thế giới Di động (mã chứng khoán: MWG) – chào sàn vào năm 2014 và mang về khoản lợi nhuận gấp 57 lần cho Mekong Enterprise Fund II vào năm 2018.
Mekong Capital vẫn giữ nguyên quan điểm không đổ tiền vào các startup rủi ro với những mô hình kinh doanh chưa được chứng minh hiệu quả, kể cả khi các quỹ đầu tư mạo hiểm khác coi Việt Nam như một thị trường tăng trưởng tiếp theo của khu vực, sau Indonesia.
Chad Ovel, Tổng Giám đốc Mekong Capital, đã có cuộc trao đổi với Tech in Asia về về sự dịch chuyển dòng vốn ở các doanh nghiệp công nghệ Việt Nam trong bối cảnh suy thoái, và lý do mà công nghệ sinh học trở thành mảng đầu tư “hot”.
VietTimes trân trọng gửi quý độc giả nội dung được chuyển ngữ của bài phỏng vấn.
- Tech in Asia: Trong cuộc phỏng vấn gần đây, ông nói rằng định giá startup của Việt Nam có thể sụt giảm 50% do sự suy giảm của dòng vốn đầu tư mạo hiểm. Ông có thể giải thích thêm về điều này? Và tầm ảnh hưởng của nó đối với Mekong Capital, với tư cách một quỹ đầu tư tư nhân, là gì?
Chad Ovel: Cần phải làm rõ là tôi đề cập tới các công ty công nghệ chứ không phải startup. Mekong Capital tập trung vào đầu tư cho các doanh nghiệp đã đi đến giai đoạn trưởng thành hơn. Tuy nhiên, tôi thực sự nghĩ rằng chúng ta đang chứng kiến sự kỳ vọng về định giá quá cao, chủ yếu là đối với các doanh nghiệp công nghệ ở Việt Nam.
Gần đây, chúng tôi đã mở rộng phạm vi đầu tư, vượt ra ngoài các lĩnh vực tiêu dùng truyền thống như bán lẻ, nhà hàng và chăm sóc sức khoẻ.
Chúng tôi đang tích cực gặp gỡ với các công ty công nghệ trưởng thành hiện đang chuyển dịch từ vốn đầu tư mạo hiểm sang vốn đầu tư tư nhân. Không may thay, nhiều công ty công nghệ trong số đó vẫn còn níu kéo kỳ vọng định giá dựa vào các vòng gọi vốn được tổ chức từ 18 – 24 tháng trước. Kết quả là, họ không thể huy động vốn dễ dàng như trước kia.
Có một câu hỏi mà tôi thường xuyên nhận được là: Liệu những mức định giá cao này là do kỳ vọng của người sáng lập hay do các quỹ đầu tư mạo hiểm đứng đằng sau họ? Nếu là vế sau, tôi cho rằng các nhà sáng lập nên linh hoạt hơn trong việc huy động vốn với mức định giá hợp lý mà thị trường sẵn sàng trả.
Chúng tôi sẵn sàng đầu tư vào những công ty có nền tảng kinh doanh vững chắc với triển vọng tương lai rõ ràng.
- Nhiều công ty chuyển dịch từ vốn đầu tư mạo hiểm sang vốn đầu tư tư nhân là do họ đang trưởng thành? Hay là bởi hiện tại đang thiếu vốn đầu tư mạo hiểm?
Để ví dụ, MoMo nhận được nguồn vốn hỗ trợ từ bạn bè, gia đình, và vốn đầu tư mạo hiểm, trước khi Warburg Pincus gia nhập với tư cách nhà đầu tư tư nhân. Mặt khác, Tiki ban đầu được hậu thuẫn bởi CyberAgent Ventures (giờ có tên là CyberAgent Capital) và sau đó là các quỹ đầu tư tư nhân như Northstar Group. Chúng tôi đang tích cực quan sát những công ty có thể trải qua sự chuyển dịch này.
Mặc dù vẫn có một số nhà đầu tư mạo hiểm toàn cầu và khu vực chi tiền trong các vòng gọi vốn series C và series D, nhưng chúng tôi dự đoán rằng sẽ có thêm nhiều công ty trên thị trường công nghệ Việt Nam chuyển dịch từ vốn đầu tư mạo hiểm sang vốn đầu tư tư nhân khi họ trưởng thành.
Tôi rất hứng thú trước sự xuất hiện của các quỹ đầu tư mạo hiểm trong nước của Việt Nam. Các nhà sáng lập công nghệ Việt Nam giờ có nhiều cơ hội để huy động vốn, không chỉ từ các quỹ đầu tư mạo hiểm có trụ sở tại Singapore hay Hong Kong, mà còn từ các quỹ có tổ chức được điều hành bởi các thành viên hợp danh (GP) trong nước như Do Ventures hay Touchstone Partners.
- Ông có coi các quỹ đầu tư mạo hiểm của Việt Nam như những đối thủ cạnh tranh, khi vẫn có khả năng họ nhắm tới cùng các công ty?
Không, các quỹ đầu tư mạo hiểm địa phương tập trung nhiều hơn vào các giai đoạn đầu của doanh nghiệp. Chúng tôi thường thực hiện các thương vụ có giá 10 triệu – 35 triệu USD.
Bên cạnh đó, chúng tôi cũng nhận thấy sự quan tâm ngày càng tăng đối với các nhóm đầu tư tư nhân hoạt động trên toàn châu Á ở Việt Nam. Điều này rất tốt cho chúng tôi, bởi nó cung cấp cho chúng tôi số lượng lớn hơn những lựa chọn thoái vốn khi đúng thời điểm.
- Các ông có tham gia vào các vòng gọi vốn tiếp theo?
Nhưng không phải lúc nào cũng vậy. Trong quỹ hiện tại của chúng tôi, Mekong Enterprise Fund IV (MEF IV), chúng tôi đã tham gia vào vòng gọi vốn tiếp theo (follow-on round). Còn về MEF III, chúng tôi đã tham gia vào nhiều vòng gọi vốn như vậy.
- Chiến lược đầu tư tổng thể của Mekong Capital là gì? Liệu nó vẫn sẽ tập trung vào các doanh nghiệp tiêu dùng?
Chúng tôi tập trung vào đầu tư cho các công ty có đà tăng trưởng tương lai được thúc đẩy bởi đà tăng trưởng chi tiêu của người tiêu dùng Việt Nam.
Cụ thể, chúng tôi nhắm đến các công ty tương tác trực tiếp với người tiêu dùng, bao gồm bán lẻ, logistics bán lẻ, các giải pháp phần mềm dạng dịch vụ (SaaS) trong lĩnh vực bán lẻ, giáo dục, chăm sóc sức khoẻ, dược phẩm, hàng tiêu dùng nhanh và tài chính tiêu dùng.
Chúng tôi rất kỷ luật trong đầu tư, đó phải là những công ty có nền tảng kinh doanh đã chứng minh được hiệu quả. Chứ không muốn hứng chịu rủi ro vì những mô hình kinh doanh chưa được kiểm chứng.
Đó là lý do tại sao chúng tôi không đầu tư vào các startup. Tuy nhiên, chúng tôi tin rằng ngay cả trong những lĩnh vực truyền thống, việc xây dựng một giao diện số cho người tiêu dùng đóng vai trò hết sức quan trọng để đạt được thành công.
Ví dụ, chúng tôi không săn tìm những công ty logistics công nghệ thuần tuý. Nhưng chúng tôi vẫn công nhận rằng số hoá một số quy trình – như tương tác giữa tài xế và công nhân làm việc tại kho hàng, hay trao đổi dữ liệu với khách hàng – là yếu tố quan trọng để những công ty này có thể phát triển.
- Mekong Capital gần đây đã đầu tư vào doanh nghiệp công nghệ sinh học. Đây có phải là sự chuyển dịch trong chiến lược đầu tư dài hạn của ông?
Không giống như Mỹ, Việt Nam là một thị trường mà bạn không cần phải chi hàng trăm triệu USD để đáp ứng được những quy định khắt khe của Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA). Có nghĩa rằng, những người sáng lập công ty công nghệ sinh học có thể mang sản phẩm của họ ra thị trường nhanh hơn, và với chi phí thấp hơn nhiều.
Một ví dụ là Gene Solutions, một công ty vốn đã có doanh thu khá ổn tại thời điểm chúng tôi đầu tư. 3 người sáng lập của công ty này đã thiết kế một xét nghiệm gene được sử dụng phổ biến, giúp cho nó có giá cả phải chăng tại các thị trường mới nổi.
Những xét nghiệm này trước đó thường có giá 600 – 800 USD tại Việt Nam, nhưng giờ giảm xuống còn khoảng 150 USD.
Công ty này đã mở rộng quy mô, với các văn phòng tại Jakarta, Bangkok và Manila. Đây là một sản phẩm mang tính cạnh tranh về giá cao ở tất cả những thị trường đó, chứ không riêng gì Việt Nam.
Một doanh nghiệp công nghệ sinh học khác mà chúng tôi cũng đầu tư là LiveSpo. Người sáng lập công ty này đã phát triển được một sản phẩm men vi sinh đặc biệt và trở về Việt Nam để thương mại hoá nó. Một trong những sản phẩm của họ đã được giới thiệu trên Tạp chí Nature – một trong số những tạp chí bình duyệt danh tiếng nhất thế giới.
Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là chúng tôi không có kế hoạch gây quỹ dành riêng cho công nghệ sinh học. Chúng tôi thường hỗ trợ và hậu thuẫn những nhà sáng lập có tham vọng, và doanh nghiệp của họ được chứng minh là mang lại lợi nhuận, với những sản phẩm hay dịch vụ có thể mở rộng tại Việt Nam, trong khu vực hoặc trên toàn cầu.
Công nghệ sinh học là một lĩnh vực mà chúng tôi bắt đầu nhận thấy rằng, một thế hệ mới doanh nhân Việt Nam đang trở về từ nước ngoài (và sau đó thành lập doanh nghiệp của họ). 10 năm trước, điều này không xảy ra.
- Còn những xu hướng đầu tư đáng chú ý nào mà ông đang nhận thấy ở Việt Nam?
Chúng tôi chưa có khoản đầu tư nào liên quan tới xu hướng này, nhưng chúng tôi đang quan sát thấy sự chuyển dịch từ các công ty gia đình sang công ty thuộc sở hữu của gia đình ở Việt Nam.
Tôi dự đoán rằng trong khoảng 5 – 10 năm tới, sẽ có một sự kế thừa chuyển giao từ những nhà sáng lập ban đầu (những năm 1990). Chúng ta có thể chứng kiến một tình huống mà trong đó các gia đình tiếp tục sở hữu doanh nghiệp nhưng không còn tham gia vào hoạt động điều hành thường nhật./.
Selex Motors - startup đứng sau loạt "ATM pin xe điện" từng được định giá 23 triệu USD
CEO Vua Nệm kể chuyện cắm sổ đỏ lấy tiền kinh doanh và thương vụ đầu tư 100 tỷ đồng từ Mekong Capital
Hé mở HSV – nhà bán lẻ mỹ phẩm mà Mekong Capital vừa rót vốn đầu tư
Theo Tech in Asia
