Bước ngoặt từ ca ghép đặc biệt
Tại buổi họp báo công bố thành công của ca mổ lịch sử này vào sáng nay (13/8), TS Dương Đức Hùng, Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức (BV Việt Đức), chia sẻ: Khi bệnh nhân Trần Như Q, 38 tuổi, được đưa vào phòng mổ, tiên lượng sống chỉ tính bằng ngày. Chị mắc hội chứng Eisenmenger, suy thất phải không hồi phục, hở van ba lá nặng, sức khỏe suy kiệt, không kịp điều trị suy dinh dưỡng.
Nguồn tạng hiến quý giá lại gặp nhiều thách thức: phổi nhiễm khuẩn đa kháng, kích thước lớn hơn lồng ngực người nhận. Thời gian gấp rút, trước lựa chọn sinh – tử, các bác sĩ quyết định: “Không mổ thì không còn cơ hội”.
PGS.TS Phạm Hữu Lư, Phó Trưởng khoa ngoại Tim mạch và lồng ngực, BV Việt Đức cho biết ghép khối tim - phổi là một kỹ thuật tiên tiến, cực hiếm trên thế giới, mỗi năm chỉ khoảng 100 ca. Trong đó cả tim và hai phổi của người bệnh được thay thế đồng thời bằng tim và hai phổi khỏe mạnh từ người hiến.
"Đây là 'cánh cửa cuối cùng' cho bệnh nhân mắc đồng thời bệnh tim và phổi giai đoạn cuối khi mọi phương pháp khác đã vô hiệu" - PGS Lư cho hay.
Tại các trung tâm lớn trên thế giới, tỷ lệ thành công sau ghép khối tim - phổi được cải thiện rõ rệt. Ở Anh, tỷ lệ sống sau 90 ngày đạt khoảng 85% và sau 1 năm là 72%. Tại Mỹ, ghi nhận tỷ lệ sống 1 năm tới gần 90%.
Nhiều báo cáo quốc tế cũng cho thấy, tỷ lệ sống 5 năm sau ghép đạt khoảng 60%, minh chứng cho hiệu quả của phương pháp này.
7 giờ căng thẳng với hàng loạt sáng tạo kỹ thuật
Lãnh đạo BV Việt Đức đã chỉ đạo toàn BV phối hợp chặt chẽ, đặc biệt là ekíp phẫu thuật liên chuyên khoa, gồm: ngoại tim mạch - lồng ngực, gây mê - hồi sức... để phục vụ ca mổ.
Ca ghép bắt đầu, bệnh nhân được kết nối với hệ thống tuần hoàn ngoài cơ thể thay thế tạm thời tim và phổi. Không khí trong phòng mổ im phăng phắc, chỉ còn tiếng máy monitor và tiếng trao đổi ngắn gọn của bác sĩ. Lượng dịch truyền được giảm tối đa để tránh phù phổi, thuốc mê được dùng ở mức vừa đủ.
Khi đưa phổi mới vào, các bác sĩ phải cắt bớt mô phổi để vừa với lồng ngực, thay đổi kỹ thuật nối từ khí quản sang nối hai phế quản gốc, giúp máu tưới tốt hơn. Nội soi phế quản ngay trong mổ để kiểm tra từng miệng nối – một thao tác yêu cầu độ chính xác tuyệt đối.
Với các chuyên gia ghép tạng hàng đầu, dày dạn kinh nghiệm, ca ghép kết thúc thành công sau 7 giờ. Nhưng cuộc chiến giành giật sự sống chỉ mới bắt đầu.
Bệnh nhân phải dùng thuốc ức chế miễn dịch mạnh để tránh thải ghép, trong khi phổi hiến sẵn nhiễm khuẩn đa kháng. Các bác sĩ vừa giữ tạng mới hoạt động, vừa phải ngăn nhiễm trùng lan rộng.
Bệnh nhân được siêu lọc máu để điều trị suy thận, tăng cường dinh dưỡng qua đường tĩnh mạch và tiêu hóa. Mỗi ngày, bệnh nhân được tập thở và phục hồi chức năng. Những giọt mồ hôi của các thầy thuốc lăn dài sau lớp khẩu trang, nhưng ai cũng kiên trì, vì biết từng giờ qua đi là một bước gần hơn đến sự hồi phục.
Tại sự kiện, TS Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh, Bộ Y tế chúc mừng BV Việt Đức, chúc mừng người bệnh và gia đình người bệnh và nói: "Chúng ta đã trả lại cho người mẹ một cô con gái, trả lại cho đứa trẻ một người mẹ và trả lại chị gái cho một người em".
Những giá trị vượt xa một ca mổ
Ca ghép tim - phổi đầu tiên thành công là kết quả của sự kết hợp giữa tay nghề, kinh nghiệm và quyết tâm không bỏ cuộc. Nó mở ra cánh cửa hy vọng cho những bệnh nhân mắc bệnh tim - phổi giai đoạn cuối, khẳng định Việt Nam đã bước vào nhóm ít quốc gia làm chủ kỹ thuật ghép đa tạng khó nhất thế giới.
Đây là lần thứ 2 trong vòng 12 tháng, BV Việt Đức xác lập kỷ lục ghép đồng thời đa tạng. Cách đây 9 tháng, BV là đơn vị đầu tiên ở Việt Nam ghép đồng thời tim - gan cho bệnh nhân suy gan, tim, thận giai đoạn cuối.
Những kỳ tích này không chỉ là chiến thắng của riêng BV Việt Đức, mà còn là niềm tự hào của ngành y tế Việt Nam, là minh chứng rằng, y học Việt Nam hoàn toàn có thể chinh phục những đỉnh cao kỹ thuật từng được coi là bất khả thi.
Nền tảng từ chiến lược ghép đa tạng
Thành công này không đến trong một sớm một chiều. BV Việt Đức đã tiên phong ghép đa tạng từ người hiến chết não từ năm 2010.
Tại buổi họp, ông Dương Đức Hùng chia sẻ thêm: Trung bình mỗi năm, BV có 8-10 ca hiến, nhưng chỉ từ tháng 8/2024 đến 8/2025, BV đã vận động được hơn 50 gia đình đồng ý hiến tạng, thực hiện ghép từ 34 người hiến chết não. Nhiều tuần, êkíp ghép liên tiếp tim, gan, thận; thậm chí hai tạng cùng lúc như tim - gan, tim - phổi, gan - thận.
Tính đến nay, BV đã thực hiện 2.478 ca ghép tạng (109 ca ghép tim, 8 ca ghép phổi, 169 ca ghép gan, 2.192 ca ghép thận), trở thành trung tâm ghép tạng hàng đầu Việt Nam.