Bệnh tim mạch giết chết cả trăm ngàn người mỗi năm
Nhồi máu cơ tim là tình trạng tắc nghẽn đột ngột một hoặc nhiều nhánh động mạch vành, làm gián đoạn dòng máu nuôi dưỡng cơ tim, dẫn đến hoại tử mô cơ tim.
Theo WHO, mỗi năm trên thế giới có khoảng 18 triệu người tử vong vì bệnh tim mạch, trong đó nhồi máu cơ tim và đột quỵ chiếm hơn 85%.
Tại Việt Nam, thống kê của Bộ Y tế cho thấy bệnh tim mạch là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu, chiếm 31% tổng số ca tử vong, tương đương gần 170.000 người mỗi năm.
Nhồi máu cơ tim cấp nằm trong nhóm 10 bệnh lý gây tử vong cao nhất hiện nay. Theo thống kê của Hội Tim mạch Việt Nam năm 2023, có khoảng 200.000 ca nhồi máu cơ tim mỗi năm. Nếu không được cấp cứu kịp thời trong “thời gian vàng” – từ 90 đến 180 phút sau khởi phát triệu chứng – bệnh nhân có nguy cơ cao bị tử vong hoặc suy tim suốt đời.
Đáng lo ngại khi nhiều người đến viện khi đã chuyển nặng, do ban đầu nhầm lẫn các dấu hiệu sớm với mệt mỏi thông thường, rối loạn tiêu hóa hay stress. Theo khảo sát tại một số bệnh viện lớn, hơn 50% người bệnh nhập viện muộn quá 6 giờ.
12 dấu hiệu cảnh báo nhồi máu cơ tim
BS.CKI Lê Văn Tuyến, Trung tâm Tim mạch Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, cho biết nhồi máu cơ tim không phải lúc nào cũng biểu hiện rõ rệt bằng cơn đau ngực dữ dội như nhiều người vẫn nghĩ. Trên thực tế, các triệu chứng có thể mơ hồ, thoáng qua hoặc không điển hình, nhất là ở người già, phụ nữ và bệnh nhân đái tháo đường.
Các dấu hiệu có thể bao gồm:
1. Đau tức ngực, cảm giác đè nặng hoặc bóp nghẹt ở giữa ngực, thường kéo dài trên 10 phút, có thể lan ra tay trái, cổ, hàm hoặc lưng.
2. Khó thở khi nghỉ ngơi hoặc gắng sức nhẹ.
3. Vã mồ hôi lạnh, ngay cả khi thời tiết mát.
4. Buồn nôn, nôn ói không rõ nguyên nhân.
5. Choáng váng, chóng mặt, xây xẩm đột ngột.
6. Đánh trống ngực, tim đập nhanh hoặc loạn nhịp.
7. Mệt mỏi bất thường, ngay cả khi làm việc nhẹ.
8. Lo âu vô cớ hoặc cảm giác sợ chết.
9. Ngất xỉu thoáng qua.
10. Đau vùng thượng vị, dễ nhầm với rối loạn tiêu hoá.
11. Khó chịu ở vùng vai, cánh tay, cổ hoặc hàm.
12. Mất ngủ, trằn trọc ban đêm – biểu hiện hay gặp ở phụ nữ.
“Nếu xuất hiện một hoặc nhiều triệu chứng kể trên, đặc biệt ở người có yếu tố nguy cơ tim mạch như cao huyết áp, đái tháo đường, hút thuốc lá, rối loạn mỡ máu… cần gọi cấp cứu ngay hoặc đến bệnh viện gần nhất” - BS Tuyến cảnh báo.
Cấp cứu đúng trong "phút vàng", tăng cơ hội sống
Những phút đầu khi xảy ra nhồi máu cơ tim được gọi là “thời gian vàng” vì nếu can thiệp tái thông mạch vành kịp thời, có thể cứu sống đến 90% bệnh nhân và giảm thiểu tối đa tổn thương cơ tim. Tuy nhiên, nếu trì hoãn hoặc xử lý sai cách, bệnh nhân có thể rơi vào loạn nhịp, sốc tim và tử vong nhanh chóng.
Điều đáng lo ngại là nhiều người vẫn tự ý uống thuốc giảm đau, chống axit dạ dày, hoặc nằm nghỉ chờ đỡ, khiến việc nhập viện chậm trễ. Một số khác gọi người thân thay vì gọi cấp cứu 115, mất thời gian quý giá.
Theo bác sĩ Hiếu, xử trí đúng trong những phút đầu có thể cứu sống người bệnh. Khi nghi ngờ nhồi máu cơ tim, người thân cần:- Giữ người bệnh ở tư thế nửa nằm, nới lỏng quần áo.
- Gọi ngay 115 hoặc đưa đến cơ sở y tế gần nhất.
- Có thể cho bệnh nhân nhai một viên aspirin
- nếu không dị ứng và đã được hướng dẫn dùng từ trước, để giảm kết dính tiểu cầu, hỗ trợ quá trình cấp cứu.
- Nếu bệnh nhân bất tỉnh và ngưng thở, cần ép tim ngoài lồng ngực (CPR) ngay lập tức.
Với sự phát triển của y học can thiệp, nhiều bệnh viện tuyến trên đều có khả năng thực hiện tái thông mạch vành bằng can thiệp động mạch qua da (PCI) – một kỹ thuật giúp cứu sống hàng chục ngàn người mỗi năm nếu được tiếp cận sớm.
Tầm soát để tránh nguy cơ “chết thầm lặng”
Nhiều người tưởng tim mạch chỉ là bệnh của tuổi già, nhưng thực tế nhồi máu cơ tim đang ngày càng trẻ hóa, ở cả người 20–40 tuổi, nhất là những người hút thuốc, căng thẳng kéo dài, ít vận động…
Vì thế, bác sĩ khuyến nghị người trong nhóm nguy cơ cao nên khám tim mạch định kỳ 6 tháng một lần, kết hợp các kỹ thuật tầm soát:
- Xét nghiệm máu chuyên sâu: Đánh giá cholesterol, đường huyết, men tim, Lipoprotein (a) – yếu tố liên quan đến xơ vữa động mạch.
- Đo điện tim (ECG): Phát hiện rối loạn nhịp, thiếu máu cơ tim, suy tim, viêm màng ngoài tim.
- Siêu âm tim và nghiệm pháp gắng sức: Đánh giá khả năng co bóp và bơm máu của tim trong điều kiện bình thường và khi gắng sức.
- Chụp CT mạch vành: Giúp phát hiện sớm tình trạng hẹp, vôi hóa, tổn thương mạch vành, đặc biệt hữu ích với công nghệ mới.
Hiện, công nghệ hiện đại tích hợp AI có thể giúp chẩn đoán sớm, như các “siêu máy” CT thế hệ mới – CT Revolution Apex Elite và CT Somatom Force VB30 thông qua việc ghi lại hình ảnh mạch vành rõ nét chỉ trong vài giây, kể cả khi nhịp tim không đều và có thể phát hiện tổn thương siêu nhỏ từ tim mạch đến các tạng khác.
Nhồi máu cơ tim không báo trước – nhưng luôn có những dấu hiệu cảnh báo nếu ta để ý. Đừng coi thường cơn mệt, hơi đau ngực hay một lần khó tiêu. Mỗi phút chần chừ là đánh mất 10% cơ hội sống. Phát hiện sớm, xử trí đúng, thăm khám định kỳ chính là chiếc khiên vững chắc bảo vệ bạn khỏi căn bệnh “chết thầm lặng” này.
Hồi sinh kỳ diệu ca ngừng tim tại phòng gym: Người trẻ vẫn có thể đột tử bất ngờ
"Đau ngực đột ngột, đừng chần chừ - tín hiệu cứu mạng khi bị nhồi máu cơ tim”
