Gripen E của Thụy Điển và F-35A của Mỹ là hai máy bay chiến đấu một động cơ duy nhất của phương Tây đang được sản xuất cho mục đích xuất khẩu. Đây là hai loại máy bay tiên phong cung cấp cho lực lượng Không quân Hoàng gia Canada nhằm thay thế loại máy bay phản lực CF-18A/B cũ. Gripen và F-35 có nhiều điểm chung, bao gồm việc được thiết kế tối giản giúp giảm chi phí sản xuất và chi phí vận hành so với các máy bay chiến đấu khác cùng thế hệ. Cả hai loại máy bay này đều không sở hữu hiệu suất bay vượt trội, nhưng được trang bị hệ thống tác chiến điện tử tiên tiến đi cùng với khả năng tác chiến ngoài tầm nhìn. Ngoài những điểm giống nhau, hai loại máy bay chiến đấu trên cũng có rất nhiều điểm khác biệt, đáng chú ý là việc F-35 là máy bay chiến đấu thế hệ thứ 5, trong khi Gripen E là phiên bản hiện đại hóa của máy bay chiến đấu Gripen thế hệ thứ 4 (được coi là máy bay chiến đấu thế hệ 4+). Máy bay chiến đấu F-35 được phát triển theo chương trình vũ khí lớn nhất thế giới và dự kiến sẽ có hơn 2000 chiếc được chế tạo. Trong khi đó Gripen E chỉ được sản xuất với số lượng hạn chế theo đơn đặt hàng từ Không quân Thụy Điển và một số ít các nước nhập khẩu dòng máy bay này.
 |
Máy bay chiến đấu Gripen E (Ảnh: Military Watch Magazine) |
F-35 được phát triển như một phần của dự án quốc tế có sự tham gia của 8 đối tác trong chương trình, trong khi Gripen do Thụy Điển phát triển nhưng phụ thuộc nhiều vào các linh kiện nhập khẩu để bù đắp cho những hạn chế của cơ sở công nghiệp và khu vực quốc phòng. Các linh kiện phức tạp nhất của Gripen phần lớn có nguồn gốc từ nước ngoài, bao gồm động cơ F414 của Mỹ, bộ cảm biến và tên lửa không đối không tầm xa Meteor có nguồn gốc từ những nước khác ở châu Âu. Mặc dù cả F-35 và Gripen đều là máy bay chiến đấu một động cơ, nhưng F-35 có trọng lượng nặng gấp đôi và sở hữu động cơ F135 cho lực đẩy gấp ba lần so với F414 của Gripen. Điểm mạnh đáng chú ý nhất của máy bay chiến đấu Mỹ là khả năng tàng hình né tránh radar, giúp cải thiện đáng kể khả năng sống sót trước cả hệ thống phòng không mặt đất và máy bay đối phương, đây là điều mà Gripen E không làm được.
Lợi thế lớn của F-35 trước Gripen E là việc máy bay chiến đấu của Mỹ được phát triển trong chương trình vũ khí quy mô lớn hơn, việc được sản xuất ở quy mô lớn giúp F-35 hiệu quả hơn về mặt chi phí do tính kinh tế theo quy mô, đặc biệt khi so sánh với dây chuyền sản xuất rất nhỏ của Gripen và các loại khác máy bay phản lực của Châu Âu khác. Quy mô lớn hơn của chương trình vũ khí cũng đảm bảo việc đầu tư nhiều hơn vào nghiên cứu và phát triển để tiếp tục hiện đại hóa thiết kế.
 |
Máy bay chiến đấu F-35A của lực lượng Không quân Mỹ (Ảnh: Military Watch Magazine) |
Mặc dù là một phần của chương trình nhỏ hơn nhiều so với F-35, nhưng Gripen vẫn giữ được một số lợi thế quan trọng so với F-35. Với chiếc Gripen A / B được đưa vào phục vụ năm 1996, Gripen E dựa trên khung máy bay đã được kiểm tra kỹ lưỡng và được coi là đã hoàn toàn sẵn sàng chiến đấu. Ngược lại, F-35 có hơn 800 vấn đề về hiệu suất với tiến độ giải quyết chúng rất chậm. Trong khi Gripen đã sẵn sàng để đưa vào hoạt động và thích hợp để chiến đấu bất cứ lúc nào thì F-35 vẫn bị giới hạn ở khả năng hoạt động ban đầu và được nhiều chuyên gia đánh giá là không phù hợp trong chiến đấu, thậm chí là các cuộc chiến với cường độ trung bình - đây là lý do khiến Lầu Năm Góc liên tục từ chối phê duyệt máy bay chiến đấu cho mục đích sản xuất hàng loạt.
Các yêu cầu bảo dưỡng của F-35 là rất khắt khe đối với máy bay chiến đấu một động cơ và chưa thể sẵn sàng chiến đấu. Ngược lại, đây lại là những yếu tố mà Gripen được đánh giá cao nhờ khả năng bảo dưỡng dễ dàng cùng với việc có thể sẵn sàng chiến đấu bất cứ lúc nào. Lợi thế mà Gripen có được là do kích thước của máy bay, Gripen được coi là loại máy bay 'rất nhẹ' tương đương với F-20 của Mỹ hoặc JF-17 của Trung Quốc. Mặc dù với quy mô sản xuất nhỏ khiến Gripen không thể cạnh tranh về giá so với F-35, nhưng chi phí hoạt động của nó thấp hơn rất nhiều. Trong suốt quãng thời gian vận hành, một phi đội Gripen sẽ giúp tiết kiệm hơn vài tỷ USD so với một phi đội F-35 (tùy thuộc vào tần suất bay).
 |
Quá trình sản xuất máy bay chiến đấu Gripen (Ảnh: Military Watch Magazine) |
Hiệu suất bay của Gripen E, mặc dù không có gì nổi bật, nhưng vượt trội hơn đáng kể so với các phiên bản Gripen thế hệ trước. Đáng chú ý là khả năng bay trong thời gian dài ở tốc độ siêu thanh mà không cần sử dụng và động cơ đốt sau. Mặc dù trước đây khả năng bay siêu thanh trong suốt hành trình bay là điều kiện tiên quyết để máy bay chiến đấu được xếp vào thế hệ thứ năm, điều này sau đó đã bị loại bỏ khỏi các định nghĩa của Mỹ do phần lớn những chiếc F-35 không có khả năng này. Các biến thể F-35B và F-35C cũng không có khả năng bay ở vận tốc siêu thanh. Các hệ thống tác chiến điện tử của Gripen E được coi là tiên tiến nhất bên ngoài Hoa Kỳ và Trung Quốc và ngang bằng với các máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm, có nghĩa là mặc dù thiếu khả năng tàng hình nhưng ở một số khía cạnh, nó vẫn có thể gây ra mối đe dọa tương đương với F-35. Máy bay chiến đấu mang sáu tên lửa không đối không tiêu chuẩn giống như F-35A, nhưng đáng chú ý là việc máy bay được tích hợp tên lửa Meteor, được coi là vượt trội hơn hẳn so với AIM-120D của F-35 với động cơ phản lực, tầm bắn xa hơn nhiều và một bộ dò tìm radar phức tạp hơn. Gripen có lợi thế với khả năng hạ cánh trên các đường băng tạm thời (kể cả trên đường cao tốc), đây là điều mà F-35 không làm được khi máy bay chiến đấu của Mỹ cần các sân bay để có thể cất và hạ cánh. Khả năng hạ cánh trên các đường băng tạm thời giúp Gripen tạo lợi thế trong các cuộc chiến lớn, nơi các sân bay bị tấn công.
 |
Máy bay chiến đấu tàng hình F-35 (Ảnh: Military Watch Magazine) |
Mặc dù Gripen sở hữu một số điểm mạnh vượt trội hơn so với F-35, nhưng chúng vẫn bị máy bay chiến đấu của Mỹ lấn át trên thị trường xuất khẩu do giá thành cao hơn. Gripen E có thể là máy bay chiến đấu phương Tây có triển vọng và hiệu quả về chi phí nhất bên ngoài Hoa Kỳ, nhưng thành công của nó trên thị trường xuất khẩu có thể bị hạn chế do việc mất hợp đồng tiềm năng với Canada vào tay Mỹ. Các yếu tố chính trị cũng khiến Gripen yếu thế hơn F-35, bao gồm việc Mỹ đã gây áp lực to lớn và vận động mạnh để bán máy bay chiến đấu của họ ra nước ngoài.
Theo Military Watch Magazine
