Việt Nam chi cho khoa học công nghệ chưa đến 20% của Singapore

VietTimes -- Dẫn con số về mức chi cho KHCN của Việt Nam hiện nay chỉ khoảng 0,44% GDP - khá thấp so với bình quân của thế giới là 2,23% và của Singapore là 2,2% GDP, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng cần nhận thức đúng tầm quan trọng của việc đầu tư cho KHCN và ưu tiên chi cho KHCN một cách tương xứng hơn, hiệu quả hơn, không làm theo phong trào, gây lãng phí.
Thủ tướng cho rằng việc phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo của Việt Nam còn nhiều hạn chế, bất cập mà chúng ta phải chủ động khắc phục.
Thủ tướng cho rằng việc phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo của Việt Nam còn nhiều hạn chế, bất cập mà chúng ta phải chủ động khắc phục.

Tại hội nghị "Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo - Một trụ cột cho phát triển kinh tế-xã hội của Việt Nam" diễn ra sáng nay (15/5), Thủ tướng Chính phủ đã dẫn ra những số liệu khiến nhiều người giật mình. 

Kẹt trong bẫy thu nhập trung bình

Cả khu vực Nhà nước và tư nhân, chi cho KHCN của Việt Nam hiện nay chỉ khoảng 0,44% GDP, khá thấp so với bình quân của thế giới là 2,23% GDP (Thái Lan 0,78%; Singapore 2,2%; Malaysia 1,3%, Trung Quốc 2,1%). Nếu không mạnh dạn đầu tư cho khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, chúng ta sẽ bị mắc kẹt trong chính cái hố năng suất thấp, giá trị gia tăng thấp và bẫy thu nhập trung bình của chính chúng ta.

"Do vậy, cả Nhà nước và và khu vực tư nhân cần nhận thức đúng tầm quan trọng của đầu tư cho KHCN và ưu tiên chi cho KHCN một cách tương xứng hơn, hiệu quả hơn. Chú trọng tính thiết thực, hiệu quả, không làm theo phong trào, gây lãng phí", Thủ tướng khẳng định.

Theo báo cáo của Viện kinh tế Việt Nam, đầu tư cho khoa học công nghệ có xu hướng giảm, tỷ lệ chi cho nghiên cứu phát triển trên GDP của Việt Nam ở mức rất thấp so với mức trung bình của thế giới; khi quy về một “mặt bằng” so sánh ở hàng rất thấp trong khu vực. Diễn đàn kinh tế thế giới cũng đánh giá: Việt Nam đang tụt hậu về mức độ sẵn sàng công nghệ, về đổi mới sáng tạo và về năng suất lao động so với một số nước ở châu Á như: Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan, Malaysia và Singapore.

Ông lưu ý các doanh nghiệp, đầu tư cho nghiên cứu và phát triển là con đường “ngắn nhất” để đạt được hiệu quả, tăng năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững hơn. "Trong bối cảnh hội nhập, mức độ canh tranh ngày càng trở nên gay gắt hơn, đòi hỏi phải đầu tư vào việc phát triển năng lực công nghệ, bao gồm nghiên cứu và phát triển. Việc nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo trở nên cấp thiết để doanh nghiệp Việt Nam có thể giành được vị thế cao hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu. Chúng ta cần tìm ra điểm kích hoạt khuyến khích doanh nghiệp hăng hái đầu tư cho nghiên cứu phát triển, chứ không chỉ kêu gọi bằng lời nói", Thủ tướng nhấn mạnh.

Chưa thực sự có cơ chế tốt để kích thích sáng tạo

Chính công nghệ mới cùng với nguồn nhân lực phù hợp, có khả năng sử dụng, kiểm soát và sáng tạo công nghệ mới chính là yếu tố quyết định cho tăng trưởng trong dài hạn, là chìa khóa để chúng ta đột phá vượt qua trạng thái dừng, thoát bẫy thu nhập trung bình. Thực tiễn đã cho thấy nhiều nước giàu tài nguyên, nhưng không thể tăng trưởng nhanh và bền vững, ngược lại có nước có rất ít tài nguyên nhưng vẫn đạt được tăng trưởng kinh tế cao. Vậy bí quyết là cái gì? Yếu tố quan trọng tạo nên sự khác biệt đó chính là con người và công nghệ.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc dự hội nghị Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo sáng nay.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc dự hội nghị Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo sáng nay.

Cùng với hành lang pháp lý và cơ chế chính sách còn thiếu thiếu đồng bộ, chưa tạo động lực cho phát triển KH&CN, Thủ tướng đánh giá: "Năng lực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của chúng ta còn hạn chế và hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia còn non trẻ, manh mún. Vẫn còn ít hoạt động đổi mới sáng tạo và năng lực Nghiên  cứu và Phát triển (R&D) trong khu vực kinh doanh".

Do đó, số lượng doanh nghiệp theo đuổi các chiến lược về đổi mới sáng tạo còn khiêm tốn. Các trường đại học thiên về đào tạo hơn nghiên cứu; nếu có nghiên cứu thì tính ứng dụng không cao; rất thiếu sự kết nối giữa các trường đại học, viện nghiên cứu và khu vực kinh doanh. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng Việt Nam chưa thực sự có những chính sách tốt, cơ chế tốt, hoặc những bài toán hay, đúng tầm để kích thích sáng tạo và sự cống hiến của đông đảo các nhà khoa học và chuyên gia.

Thủ tướng yêu cầu các ngành, các địa phương cần nâng cao nhận thức, trách nhiệm trong chỉ đạo phát triển khoa học công nghệ, tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý và cơ chế chính sách. Tập trung hoàn thiện hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia với doanh nghiệp là trung tâm, gắn kết chặt chẽ giữa viện nghiên cứu, trường đại học với doanh nghiệp nhằm kiến tạo và tích lũy tài sản trí tuệ, tạo ra nguồn nhiên liệu mới cho tăng trưởng kinh tế nhanh, bao trùm và bền vững.

Đặc biệt, Thủ tướng yêu cầu nghiên cứu thành lập ngân hàng dữ liệu quốc gia về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Chu Ngọc Anh, Tổ chức sở hữu trí tuệ Thế giới  (WIPO) đánh giá rằng, những năm gần đây, Việt Nam luôn tăng hạng trong xếp hạng Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu, dẫn đầu nhóm quốc gia có thu nhập trung bình thấp (năm 2017 tăng 12 bậc, năm 2018 tăng tiếp 2 bậc, xếp thứ 45/126 quốc gia, trong đó, nhóm chỉ số về tri thức - công nghệ của Việt Nam có thứ hạng rất cao, xếp thứ 28).

Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là: Làm thế nào để khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trở thành trụ cột cho phát triển kinh tế - xã hội một cách thực chất và hiệu quả đối với Việt Nam? Làm gì để thúc đẩy hơn nữa và liên kết giữa các thành tố trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia với doanh nghiệp là trung tâm? Khuyến nghị cụ thể gì với Việt Nam và sẽ có những hoạt động phối hợp cụ thể gì trong thời gian tới?

Hội nghị "Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo - Một trụ cột cho phát triển kinh tế-xã hội của Việt Nam" nằm trong khuôn khổ “Tuần lễ Đổi mới sáng tạo” diễn ra từ ngày 13-17/5 tại Hà Nội, nhằm tìm hiểu về các công cụ, công nghệ và xu hướng liên quan đến cuộc cách mạng 4.0, các rủi ro hoặc lợi ích tiềm năng đối với sự bình đẳng, bao trùm và các kết quả phát triển ở Việt Nam và một số nước khác.