Tỷ lệ ủng hộ giảm, ông Trump trở lại Nhà Trắng: Tổng thống Zelensky đối diện hàng loạt thách thức

Tín nhiệm sụt giảm mạnh

Kể từ khi Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt cách đây 3 năm, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã sống sót sau một cuộc tấn công nhằm vào thủ đô Kiev, các âm mưu ám sát, các vụ bê bối tham nhũng trong chính phủ của ông, đấu đá chính trị nội bộ và những thất bại đáng ngại trong cuộc chiến của quân đội ông với lực lượng Nga.

Mỗi lần như vậy, ông đều vượt qua được thách thức nhờ có đủ sự ủng hộ từ người dân Ukraine.

Nhưng hiện tại, với việc Tổng thống Donald Trump vừa trở lại Nhà Trắng, ông Zelensky đang phải đối mặt với một thách thức mới: duy trì mối quan hệ tốt đẹp với đồng minh quan trọng nhất của Ukraine và một Tổng thống luôn coi thường ông và hoài nghi về viện trợ quân sự.

Sự xuất hiện của ông Trump đến vào thời điểm bấp bênh đối với ông Zelensky ở trong nước. Tỷ lệ ủng hộ tăng vọt mà ông trải qua vào đầu cuộc chiến - khoảng 90% - đã sụt giảm nghiêm trọng. Cuộc thăm dò mới nhất cho thấy tỷ lệ ủng hộ ông Zelensky giảm xuống gần 50%, và tỷ lệ này thậm chí còn giảm thấp hơn trong các cuộc khảo sát so sánh mức độ tín nhiệm của ông với các đối thủ tiềm năng nếu cuộc bầu cử được tổ chức sau thỏa thuận ngừng bắn với Nga.

Và rắc rối mới của ông Zelensky đã xuất hiện: sự hồi sinh của phe đối lập chính trị ở Ukraine, được thúc đẩy bởi triển vọng ngừng bắn và các cuộc bầu cử có thể sớm diễn ra sau đó. Các đối thủ của ông cũng được khích lệ bởi hàng loạt chỉ trích mà ông Trump và các trợ lý của ông nhắm vào ông Zelensky.

Hai đối thủ từng chống lại ông Zelensky trong cuộc bầu cử Ukraine năm 2019 – cựu Tổng thống Petro Poroshenko và cựu Thủ tướng Yulia Tymoshenko – đã liên hệ với các thành viên trong nhóm của ông Trump. Bà Tymoshenko đã tới Washington để tham dự một số sự kiện nhậm chức vào ngày 20/1.

Ông Zelensky không tham dự buổi lễ. Ông từng nói sẽ chỉ đến Washington nếu được ông Trump mời.

“Ông ấy tin vào màn trình diễn của một người, nhưng nó không hiệu quả”, Oleksiy Goncharenko, một thành viên Quốc hội đến từ đảng đối lập Đoàn kết châu Âu, nói về vai trò của ông Zelensky là gương mặt phản kháng của Ukraine trong cuộc xung đột. Chủ nghĩa đa nguyên nhiều hơn sẽ giúp ích cho nỗ lực chiến tranh, ông nói thêm.

Ông Zelensky đã tập hợp người dân và các quốc gia đồng minh của mình vượt qua chiến tranh bằng các đoạn video hàng đêm và các chuyến đi nước ngoài thường xuyên. Nhưng hơn thế nữa, ông ấy đã tự nhốt mình trong một vòng vây ngày càng chặt chẽ với các trợ lý trung thành, hạn chế tiếp cận với các nhân vật đối lập và thường phớt lờ lời khuyên của họ, ông Goncharenko nói. Ông thêm rằng phe đối lập giờ đang nổi lên và sẽ hỗ trợ cho nỗ lực chiến tranh.

Khó tổ chức bầu cử trong chiến tranh

Các chuyên gia bầu cử cho biết chắc chắn sẽ không có cuộc bỏ phiếu nào ở Ukraine được lên kế hoạch - hoặc thậm chí có thể xảy ra - trong khi chiến tranh đang diễn ra ác liệt và đất nước này đang trong tình trạng thiết quân luật.

Nga có thể làm gián đoạn bất kỳ cuộc bỏ phiếu nào bằng loạt tên lửa. Hàng triệu người Ukraine, bao gồm cả binh lính đang tham chiến, người tị nạn ở châu Âu và những người sống dưới sự chiếm đóng, sẽ có nguy cơ bị tước quyền công dân. Vì vậy, trong lúc người Ukraine đang chiến đấu, họ không thể tham gia bỏ phiếu được.

Tuy nhiên, các nhân vật đối lập vẫn nhận thấy những thất bại trong chiến tranh đã làm giảm uy tín của ông Zelensky như thế nào. Theo Hiến pháp, cuộc bầu cử phải được tiến hành sau khi thiết quân luật được dỡ bỏ. Quốc hội lần đầu tiên áp đặt thiết quân luật vào tháng 2/2022 và gia hạn thiết quân luật bằng các cuộc bỏ phiếu định kỳ.

Theo một thước đo, ông Zelensky vẫn nhận được sự ủng hộ của đa số người Ukraine, mặc dù tỷ lệ rất thấp: 52% vẫn tin tưởng vào Tổng thống, theo một cuộc thăm dò vào tháng 12/2024 của Viện Xã hội học Quốc tế Kiev.

Nhưng các cuộc thăm dò tập trung hẹp hơn vào một cuộc bầu cử Tổng thống giả định cho thấy ông Zelensky đang xếp sau một cựu chỉ huy quân đội, Valery Zaluzhny, người đã bị Tổng thống bãi nhiệm trong khuôn khổ cuộc cải tổ sâu rộng bộ chỉ huy quân sự và hiện là Đại sứ Ukraine tại Anh.

Một cuộc khảo sát do cơ quan bỏ phiếu “Các sáng kiến ​​pháp lý hàng” đầu thực hiện cho thấy ông Zaluzhny đã giành chiến thắng trong vòng đầu tiên giả định của cuộc bầu cử gồm hai giai đoạn với 24% số phiếu bầu. Ông Zelensky xếp sau với 16%; bà Tymoshenko, nhân vật đối lập, đứng ở vị trí thứ ba với 12%. Cả ông Zaluzhny và bà Tymoshenko đều chưa tuyên bố ý định tranh cử.

Sự ủng hộ ngày càng giảm có những tác động ngoài chính trị đối với ông Zelensky: Nó có thể làm suy yếu vai trò Tổng tư lệnh của ông trong thời chiến.

Anton Hrushetskyi, giám đốc điều hành của Viện Xã hội học Quốc tế Kiev, viết trong một phân tích về tỷ lệ ủng hộ giảm: “Thật khó để giải thích thêm về những thảm họa có thể xảy ra trong trường hợp mất tính hợp pháp và mất quyền kiểm soát”.

Chiến dịch lấy lòng ông Trump

Nhưng điều đó đã không ngăn được ông Trump và các thành viên trong nhóm của ông chỉ trích ông Zelensky. Chẳng hạn, tại một cuộc vận động vào tháng 9/2024, ông Trump đã gọi ông Zelensky là “người bán hàng vĩ đại nhất trong lịch sử” với hàng tỷ USD viện trợ quân sự mà ông đã đảm bảo để bảo vệ đất nước của mình.

Tuy nhiên, phát biểu với các phóng viên hôm 20/1 sau lễ nhậm chức, ông Trump đã đưa ra đánh giá tích cực về sự cởi mở của ông Zelensky đối với các cuộc đàm phán trong tương lai và một trong những đánh giá gay gắt nhất của ông về Tổng thống Nga Vladimir Putin, người mà ông nói là đang “hủy hoại nước Nga” bằng chiến tranh.

Ông Zelensky và các trợ lý đã cố gắng tiếp cận đội ngũ của ông Trump. Tổng thống Ukraine gặp ông Trump ở New York hồi tháng 9/2024. Andriy Yermak, chánh văn phòng Tổng thống Ukraine, đã gặp Phó Tổng thống đắc cử JD Vance và cố vấn an ninh quốc gia sắp tới, Michael Waltz, vào tháng 12/2024.

Các trợ lý của ông Zelensky cũng tìm cách lấy lòng ông Trump ở hậu trường. Các quan chức ở Kiev đã thảo luận về khả năng môi giới một thỏa thuận mua bản quyền ngôn ngữ tiếng Ukraine cho cuốn sách “Melania” của Đệ nhất phu nhân Melania Trump, theo một quan chức Ukraine quen thuộc với vấn đề này.

Quan chức này cho biết không rõ liệu có ai trong nhóm đã liên hệ với các trợ lý hoặc nhà xuất bản của bà Melania Trump hay không. Ông mô tả hành động này không gì hơn là nỗ lực của các trợ lý của ông Zelensky nhằm tạo dựng mối quan hệ tốt đẹp với ông Trump.

Phe đối lập tiếp cận nhóm của ông Trump

Trong chuyến đi tới Washington vào tháng 12 năm ngoái, ông Poroshenko đã nói chuyện với ông Waltz, người được chọn làm cố vấn an ninh quốc gia Mỹ. Ông Poroshenko đã nói về cuộc trao đổi trong một bài đăng trên Facebook, trong đó ông quảng bá mối quan hệ của mình với nhóm của ông Trump và kèm theo những bức ảnh của ông với ông Waltz.

Ông viết: “Tôi đã nhận được sự đảm bảo của chính quyền mới của Mỹ trong việc thể hiện vai trò lãnh đạo để đẩy lùi bước tiến của Nga và thiết lập nền hòa bình công bằng ở Ukraine”.

Một người có mặt trong sự kiện đó cho biết ông Poroshenko đã phóng đại tầm quan trọng của cuộc tiếp xúc với ông Waltz, diễn ra ở hành lang tại một sự kiện mà hai người đang tham dự và không phải là một cuộc gặp chính thức. Ông Poroshenko phủ nhận việc theo đuổi bất kỳ mục tiêu chính trị nào trong thời gian chiến tranh.

Oleksandr Merezhko, Chủ tịch ủy ban chính sách đối ngoại tại Quốc hội Ukraine và là thành viên trong đảng chính trị của ông Zelensky, cho biết việc đội ngũ của ông Trump giao tiếp với một đảng đối lập là hoạt động ngoại giao bình thường.

Ông nói: “Ukraine là một xã hội dân chủ. Thật tuyệt khi được gặp phe đối lập”.

Nhưng ông tuyên bố rằng hoạt động tiếp cận ông Trump của phe đối lập “chủ yếu là nhằm tự đề cao bản thân và PR chính trị”. Ông Merezhko đã thử một cách tiếp cận khác để khiến ông Trump tập trung hơn vào cuộc chiến: Mùa Thu năm ngoái, ông đã đề cử ông Trump cho giải Nobel Hòa bình.

Ông Merezhko cho biết ông không tin rằng ông Trump có bất kỳ thù hận sâu sắc nào đối với ông Zelensky. Theo ông, việc ông Trump mô tả ông Zelensky là “người bán hàng vĩ đại nhất” có thể là lời khen.

Ông nói: “Trong thế giới của ông Trump, đây là một lời khen ngợi”.