Tại nhiều nước châu Âu và châu Úc, cách tính giá điện phụ thuộc vào hợp đồng giữa người sử dụng và công ty điện. Người tiêu dùng sẽ lựa chọn loại hợp đồng với những điều khoản họ cho là phù hợp nhất. Thông thường, các nước này có 2 lựa chọn: Trả mức phí cố định cho thời gian sử dụng cộng tiền cho từng kWh, hoặc chỉ trả theo từng kWh sử dụng.
Nếu chọn phương án trả phí cố định, chi phí sẽ rẻ hơn. Còn sử dụng phương án trả theo từng kWh sử dụng, người tiêu dùng phải chọn giữa các cách tính do nhà cung cấp đưa ra. Do giá điện tại nhiều nước châu Âu thả nổi, người tiêu dùng được chọn trả tiền theo giá thị trường (thay đổi theo chu kỳ), hoặc theo giá cố định mà nhà cung cấp đưa ra.
Anh Huấn, một người Việt sống ở Anh, cho biết, các công ty điện tại quốc gia này cũng như nhiều nước châu Âu có sự cạnh tranh về mức giá. "Hiểu nôm na, tiền điện tại châu Âu khá giống với cước viễn thông, các nhà cung cấp đều đưa ra những phương án để thu hút người sử dụng", anh Huấn cho biết.
Việc có nhiều phương án để lựa chọn giúp người sử dụng tính toán và tiết kiệm tối đa chi phí sinh hoạt liên quan đến điện. Đồng thời, sự cạnh tranh giữa các nhà cung cấp cũng góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ.
Trên thực tế, hầu hết các công ty điện đều đưa ra nhiều lựa chọn cho khách hàng. Theo anh Tùng, một du học sinh Phần Lan, nhiều phương án khuyến khích người tiêu dùng sử dụng điện, khi số kWh càng cao, giá tiền càng thấp.
Một số nước như Singapore lại có cách điều hành khác. Giá điện tại Singapore được kiểm soát bởi Cơ quan Thị trường Năng lượng (EMA). Áp dụng phương án thả nổi theo thị trường, giá mỗi kWh điện tại Singapore thay đổi theo chu kỳ. Hiện tại, người Singapore phải trả 20,87 xu cho mỗi kWh điện, bất kể dùng ít hay nhiều, trong thời gian từ tháng 4 đến tháng 6.
Phương án tính tiền điện tại Việt Nam có gì chưa ổn?
Từ ngày 16/3, mức giá bán điện mới được áp dụng tăng 7,5%. Nhiều người cho biết, tiền điện của gia đình mình tăng gấp đôi, thậm chí gần gấp 3 lần.
Theo chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính), cách tính luỹ tiến đang làm lợi cho người bán điện. Do vậy, cơ quan quản lý cần có phương pháp tính khác để đảm bảo hài hoà lợi ích với người tiêu dùng.
Ông Long cũng cho biết, theo nguyên lý thị trường, càng sử dụng nhiều một loại hàng hoá, dịch vụ nào đấy thì giá càng rẻ, song với ngành điện thì ngược lại. Người tiêu dùng càng sử dụng nhiều, giá càng đắt.
Theo anh Hưng (Thượng Đình, Thanh Xuân, Hà Nội), tiền điện của gia đình đã tăng gấp đôi trong 2 tháng trở lại. "2 tháng gần đây, tiền điện nhà tôi tăng vọt từ 1,3 triệu lên 2,6 triệu. Nhà chỉ sử dụng 1 điều hòa, giá tăng cao thực sự làm tôi thấy choáng", anh Hưng cho biết.
Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng, cho rằng, giá điện sẽ điều chỉnh theo thị trường vào đầu năm 2016, theo lộ trình. Và từ nay đến đầu năm 2016, giá tiếp tục có những điều chỉnh cần thiết, thực hiện đúng theo thị trường điện mà các nhà đầu tư đề nghị.
Chuyện chỉ có ở những nước thiếu điện
Hoá đơn điện sử dụng trong tháng 5 vừa qua tại nhiều hộ gia đình đã tăng đột biến gấp 2-3 lần so với tháng trước đó, thậm chí có những hộ gia đình gấp 5-8 lần.
Điều này được đại diện EVN Hà Nội, đại diện Cục Điều tiết Điện lực (Bộ Công thương) lý giải do nắng nóng, nhu cầu sử dụng điện tăng cao, các thiết bị làm lạnh hoạt động liên tục không ngắt nghỉ...
Nhưng thực tế, tiền điện tăng vọt trong tháng vừa qua cũng được lý giải bởi cách tính tiền điện luỹ tiến ở bậc thang 5 (từ 301 kWh – 400 kWh) là 2.503 đồng/kWh, bậc thang 6 (từ 401 kWh trở lên) lên tới 2.587 đồng/kWh là mức quá cao do đó nếu một hộ gia đình sử dụng ở mức 300 kWh trong tháng 5 và bị ghi tăng thêm 150 kWh, hoá đơn điện sẽ "nhảy" từ 600.000 đồng lên 1 triệu đồng.
Chính đại diện EVN Hà Nội cũng từng cho biết, nguyên nhân khiến hoá đơn điện tăng vọt là do khách hàng sử dụng điện sinh hoạt thanh toán tiền điện theo bậc thang luỹ tiến nên sử dụng điện nhiều gấp đôi so với trước đây, tiền điện khách hàng phải trả có thể gấp 2,5-3 lần so với trước đó.
Trao đổi với BizLIVE, VS.GS.TSKH Trần Đình Long, Phó Chủ tịch Hội Điện lực Việt Nam cho biết, các quốc gia khác không có cách tính giá điện như Việt Nam, cách tính này chỉ các nước thiếu điện.
Trường hợp hoá đơn điện tháng 5,6 tăng vọt nguyên nhân là do sử dụng nhiều các thiết bị làm mát trong đó điều hoà tiêu tốn nhiều điện năng. Nếu khách hàng muốn khiếu nại xem chỉ số công tơ bao nhiêu, ở bậc thang thứ mấy, khách hàng có quyền đề nghị kiểm tra lại công tơ.
Việc kiểm tra công tơ phải được thực hiện bởi một cơ quan độc lập, không phải EVN. Nếu công tơ chạy đúng, khách hàng là người phải trả phí kiểm định, còn nếu công tơ chạy sai EVN trả phí kiểm định và trả lại tiền điện cho hộ dân.
Cũng theo ông Long, hiện nay giá điện đang được tính theo bậc thang đã được Chính phủ quy định do đó cần có thời gian xem xét lại, khó có thể sửa đổi được ngay.
Về vấn đề này, TS. Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Quản lý giá (Bộ Tài chính) cũng cho biết, EVN lý giải nguyên nhân tiền điện tăng mạnh do cách tính theo bậc thang luỹ tiến và thời tiết nắng nóng nhưng thực chất việc tính toán như thế nào người dân cũng không rõ.
Do đó, ông Long đã đặt câu hỏi "Liệu có điểm gì khuất tất hay không?", cần có sự vào cuộc của một đơn vị kiểm tra giá sát độc lập.
Trước việc hoá đơn điện tăng vọt chính các hộ sử dụng điện cũng đặt ra nhiều nghi vấn, trong đó không ngoại trừ khả năng số điện đã được các nhân viên "nhà đèn" dùng thủ thuật ghi hoá đơn tháng trước ít số kWh, số còn lại được cộng dồn vào hoá đơn tháng sau và với cách tính luỹ tiến, người dùng âm thầm bị "móc túi".
Bậc 1 cho kW từ 0-50: 1.484 đồng/kWh
Bậc 2 cho kW từ 51-100: 1.533 đồng/kWh
Bậc 3 cho kW từ 101-200: 1.786 đồng/kWh
Bậc 4 cho kW từ 201-300: 2.242 đồng/kWh
Bậc 5 cho kW từ 301-400: 2.503 đồng/kWh
Bậc 6 cho kW từ 401 trở lên: 2.587 đồng/kWh
Theo Zingnews, Bizlive
