Không có nhân cách, như cú tát vào mặt, bị phản bội... Nhân viên công nghệ đang sử dụng tất cả các cụm từ cảm xúc để mô tả làn sóng sa thải đã bao trùm ngành và trở thành chủ đề bàn tán của thế giới kinh doanh.
Katie Olaskiewicz, cựu chiến lược gia tại Google, đã viết trên LinkedIn vào tuần trước ngay sau khi 12.000 nhân viên của Google bị sa thải: “Tôi bị sốc, bị tổn thương. Thật khó mô tả cảm giác bị phản bội, nhưng không có bất cứ thứ gì để trút giận".
Trong hai tuần qua, tổng cộng 40.000 nhân viên đã bị sa thải khỏi Amazon, Microsoft và Google, một cơn ác mộng trở thành sự thật đối với những người làm công nghệ. Tính rộng hơn, riêng tháng đầu năm 2023, hơn 150.000 người ở lĩnh vực này đã mất việc. Trên LinkedIn và các nền tảng xã hội khác, hàng ngàn cựu nhân viên hiện đang than thở về cách họ bị sa thải tàn nhẫn. Cảm giác bị tổn thương và phản bội dường như là cảm xúc chung của toàn bộ nhân viên bị cắt giảm trong tuần vừa qua. Trong nhiều năm, các công ty công nghệ luôn thể hiện môi trường doanh nghiệp không chỉ để làm việc, mà còn là nơi mọi thành viên hỗ trợ nhau như một gia đình, cùng hướng tới mục tiêu chung.
Và giờ đây, khi làn sóng sa thải kéo dài ập đến ngành công nghệ, người lao động - cả những người đã bị sa thải lẫn những đồng nghiệp ở lại đều phải đối mặt với sự thật phũ phàng rằng: Nơi làm việc không giống như gia đình.
Ngành công nghệ đã dành nhiều năm để xây dựng văn hóa làm việc 'gia đình' - trước khi phá vỡ nó
Trong thập kỷ qua, sự bấp bênh diễn ra trong nhiều lĩnh vực, gồm công nghệ. Ở Thung lũng Silicon, hàng trăm công ty khởi nghiệp hình thành rồi sụp đổ mỗi năm. Nhưng các hãng lớn (Big Tech) vẫn ổn định và thu hút nhiều nhân tài. Họ nổi tiếng với chính sách đãi ngộ hào phóng, không gian thoải mái và tạo văn hóa gia đình, nơi nhân viên luôn cảm thấy an toàn.
Tại Google, công ty gọi nhân viên của mình là Googlers, một mã định danh đánh dấu họ không chỉ là nhân viên mà còn là những phần ăn sâu của tổ chức. Trong những ngày đầu thành lập, Google đã mở ra kỷ nguyên của những khuôn viên công nghệ rộng lớn với đầy đủ mọi tiện nghi, nơi nhân viên có thể làm việc cả ngày lẫn đêm mà không cần phải rời đi. Và công ty từ lâu đã khuyến khích nhân viên gắn cuộc sống của họ với công việc.
Những ngày đầu của Facebook, hiện là Meta, có nhiều gián đoạn. Nhưng đến những năm 2010, công ty trở thành gã khổng lồ công nghệ theo đúng nghĩa. Tại khuôn viên Menlo Park, nhân viên tham gia các lớp thể dục, ăn sáng miễn phí ở các quán cà phê tùy chọn. Facebook được bình chọn là nơi làm việc tốt nhất quốc gia năm 2018, một phần vì nó khuyến khích mọi người thể hiện "con người thật" của mình khi làm việc.
Tuy nhiên những vết nứt bắt đầu lộ ra: đầu tiên, trong chính doanh nghiệp, vốn dường như gặp phải hết vụ bê bối này đến vụ bê bối khác, sau đó là văn hóa nội bộ của công ty. "Áp lực buộc chúng tôi phải hành động như thể mọi thứ đều ổn và chúng tôi yêu thích làm việc ở đây lớn đến mức khiến chúng tôi đau lòng", một nữ nhân viên trẻ cho biết trong một hội trường công ty năm 2019. "Không nên áp lực để giả vờ yêu một cái gì đó khi tôi không cảm thấy như vậy".
Trong vài tháng qua, chính những công ty nuôi dưỡng tư duy gia đình ở Thung lũng Silicon lại tự tay đập tan ảo tưởng đó. Công ty phần mềm Salesforce được thành lập dựa trên niềm tin của CEO Marc Benioff vào triết lý "ohana", có nghĩa gia đình trong tiếng Hawaii. Khi đến lúc phải cho 10% lực lượng lao động thôi việc, ông nhắc lại khái niệm về gia đình nơi làm việc. "Những nhân viên bị ảnh hưởng không chỉ là đồng nghiệp. Họ là bạn bè. Họ là gia đình", ông viết trong thư gửi nhân viên.
Tại Meta, Giám đốc điều hành Mark Zuckerberg cho biết ông đã đầu tư sai một số khoản đầu tư lớn vào công ty – chủ yếu là chi tiêu cho metaverse. Vào tháng 11, công ty đã cắt giảm 11.000 nhân viên, khoảng 13% lực lượng lao động của mình. Ngay cả khi thông báo về việc sa thải nhân viên, Zuckerberg vẫn sử dụng ngôn ngữ gia đình, cảm ơn những nhân viên đã bị sa thải vì đã đặt "trái tim và tâm hồn của bạn vào nơi này".
Khi 12.000 nhân viên của Google bị cắt giảm việc làm — một người đang nghỉ thai sản với đứa con 4 tháng ở nhà và một người khác đang mang thai 8 tháng — họ mô tả cảm giác bị sốc và bị phản bội. "Thật khó để tôi tin rằng sau 20 năm làm việc tại Google, tôi bất ngờ biết về ngày cuối cùng của mình qua một email", một kỹ sư phần mềm viết trên Twitter. "Thật là một cái tát vào mặt. Tôi ước mình có thể trực tiếp nói lời tạm biệt với mọi người", một nhân viên Google bị sa thải khác cho biết.
Lời nói dối về "gia đình"
Ý tưởng về nơi làm việc như một gia đình nghe có vẻ bình dị trên giấy tờ. Tuy nhiên, trong cuốn Out of Office xuất bản năm 2021, nhà báo Charlie Warzel và Anne Helen Petersen lập luận: "Bạn đã có một gia đình, bạn được chọn nữa hay không? Và khi công ty sử dụng lời hoa mỹ đó, họ đang định hình một mối quan hệ giao dịch thành mối quan hệ tình cảm".
Theo Yahoo News, môi trường "như gia đình" tạo cảm giác hấp dẫn, nhưng lại có tính thao túng. Nó khiến người lao động cảm thấy họ nên hạn chế xin nghỉ phép, xin tăng lương hoặc khiếu nại về hành vi xấu trong công việc. "Những gì bề ngoài đáng lẽ là mối quan hệ bình đẳng lại trở nên sa lầy trong cảm giác tội lỗi".
Họ nói thêm: "Có thể cảm thấy hấp dẫn, nhưng môi trường như gia đình có tính thao túng sâu sắc và thường là một phương tiện để công ty trả ít tiền hơn để nhân viên làm nhiều việc hơn. Gia đình không chỉ gợi lên sự gần gũi mà còn là sự tận tụy và mối quan hệ lâu dài, thấm nhuần sự hy sinh: gia đình là trên hết". Điều này có thể khiến người lao động cảm thấy họ nên hạn chế xin nghỉ phép, xin tăng lương hoặc khiếu nại về hành vi xấu trong công việc.
Thực tế khắc nghiệt
Theo nhiều cách, nhân viên công nghệ đang thức tỉnh với một thực tế rằng ở Phố Wall, việc sa thải nhân viên là một phần của cuộc sống.
Việc sa thải nhân viên ở Phố Wall diễn ra theo chu kỳ: Các ngân hàng thường xuyên cắt giảm những nhân viên kém hiệu quả để nhường chỗ cho những ngôi sao mới. Các nhân viên ngân hàng "sống chết" bởi các đánh giá hiệu suất, điều này không chỉ quyết định tiền thưởng mà còn cả lịch nghỉ phép của họ. Những hoạt động cắt giảm chi phí đó từ lâu đã được coi là một phương pháp cần thiết của hoạt động kinh doanh trong thế giới tài chính cạnh tranh cao.
Việc sa thải ngân hàng gần đây diễn ra nhanh chóng và vô tư. Tại Goldman Sachs, công ty gần đây đã cắt giảm 3.200 nhân viên, một số công nhân đã được gọi đến cuộc họp lúc 7:30 sáng để được thông báo rằng họ bị mất việc. Một số nhân viên ngân hàng cấp dưới thậm chí chỉ có 30 phút để dọn dẹp bàn làm việc trước khi họ được đưa ra cửa.
Theo Yahoo Finance
