Trong bối cảnh Việt Nam đang đối mặt với gánh nặng kép từ bệnh truyền nhiễm và sự gia tăng nhanh chóng của các bệnh không lây nhiễm như ung thư, tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen phế quản, cùng với các rối loạn sức khỏe tâm thần ngày càng phổ biến, việc xây dựng và ban hành Luật Phòng bệnh được xem là bước đi chiến lược nhằm chuyển hướng hệ thống y tế từ “chữa bệnh” sang “phòng bệnh chủ động”, phù hợp với xu thế phát triển y học hiện đại.
Mở rộng về phòng bệnh không lây nhiễm
Tại buổi họp báo do Bộ Y tế tổ chức hôm nay, 7/11, ông Phạm Đức Mạnh, Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh Bộ Y tế, cho biết dự thảo Luật Phòng bệnh tập trung vào hai nhóm nội dung lớn.
Thứ nhất là nhóm quy định về phòng, chống bệnh và dịch bệnh truyền nhiễm, bao gồm phân loại bệnh, giám sát, cách ly, kiểm dịch y tế, bảo đảm an toàn sinh học trong xét nghiệm, cũng như quy định về vắc xin, sinh phẩm và tiêm chủng.
Bên cạnh đó, dự Luật cũng bổ sung cơ chế phòng ngừa trong tình trạng khẩn cấp khi dịch bệnh vượt quá khả năng ứng phó của hệ thống y tế.
Cũng theo ông Mạnh, điểm mới nổi bật của dự Luật là mở rộng phạm vi sang phòng, chống bệnh không lây nhiễm. Luật quy định rõ các biện pháp phát hiện sớm, dự phòng và quản lý bệnh tại cộng đồng, đặc biệt là triển khai khám sức khỏe định kỳ và sàng lọc miễn phí cho người dân ít nhất mỗi năm một lần từ năm 2026 – nhằm thể chế hóa Nghị quyết số 72-NQ/TW của Bộ Chính trị.
Đáng chú ý, đây là lần đầu tiên sức khỏe tâm thần được quan tâm đúng mức trong một đạo luật về phòng bệnh. Dự thảo luật quy định cụ thể về các yếu tố nguy cơ, biện pháp phát hiện sớm và phòng ngừa rối loạn sức khỏe tâm thần; đồng thời xác định rõ quyền, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức và cá nhân trong công tác này.
Việc luật hóa nội dung này được xem là bước tiến quan trọng, phản ánh sự thay đổi trong nhận thức xã hội về tầm quan trọng của sức khỏe tâm thần – vốn lâu nay vẫn bị coi nhẹ trong hệ thống y tế.
Chú trọng các điều kiện bảo đảm phòng bệnh
Ngoài ra, dự thảo Luật Phòng bệnh còn quy định toàn diện về dinh dưỡng trong phòng bệnh, nhấn mạnh vai trò then chốt của dinh dưỡng trong suốt vòng đời, đặc biệt là 1.000 ngày đầu đời – giai đoạn vàng quyết định thể lực và tầm vóc trẻ em.
Luật dành riêng quy định cho các nhóm đối tượng dễ tổn thương như phụ nữ mang thai, bà mẹ cho con bú, trẻ nhỏ, học sinh, người lao động và người cao tuổi. Dự Luật cũng quy định tiêm chủng bắt buộc, đủ liều và trong các chiến dịch – hoạt động này do ngân sách nhà nước chi trả.
Bên cạnh đó, dự thảo luật quy định rõ về điều kiện bảo đảm cho công tác phòng bệnh như: nghiên cứu khoa học, chuyển đổi số, đào tạo nguồn nhân lực, cơ chế tài chính và chính sách cho người làm công tác phòng bệnh.
Đặc biệt, việc thành lập Quỹ Phòng bệnh được kỳ vọng sẽ tạo nguồn lực bền vững, giúp duy trì các hoạt động phòng bệnh lâu dài và hiệu quả.
“Đầu tư cho phòng bệnh chính là đầu tư cho phát triển bền vững, là “khoản đầu tư thông minh nhất” để giảm gánh nặng kinh tế khổng lồ do bệnh tật gây ra. Với ý nghĩa đó, dự thảo Luật Phòng bệnh đang được trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 10. Khi được ban hành, Luật Phòng bệnh được kỳ vọng sẽ tạo nền tảng pháp lý toàn diện, góp phần nâng cao sức khỏe thể chất, tinh thần và chất lượng cuộc sống của người Việt Nam” – ông Nguyễn Toàn Thắng, Chánh Văn phòng Bộ Y tế nhấn mạnh.
Vì sao nhiều người Việt tử vong vì bệnh không lây nhiễm?
Bác sĩ chỉ ra 5 nguyên nhân làm trẻ hóa bệnh không lây nhiễm
