Tai nạn giữa biển khơi
Anh D., 38 tuổi, thuỷ thủ tàu viễn dương, gặp tai nạn khi con tàu chao đảo dữ dội trong bão số 12 hồi tháng 10/2025. Cú va đập cực mạnh khiến ngón trỏ tay phải bị đứt lìa. Máu chảy, biển động, và trước mắt các thuyền viên là nguy cơ mất hoàn toàn cơ hội cứu chi thể do không thể tiếp cận đất liền. Trong hỗn loạn, họ nhanh chóng sơ cứu và bảo quản phần ngón tay vào bình giữ nhiệt, chờ lực lượng cứu hộ tiếp cận.
Mưa bão rất to, việc đưa anh D. vào bờ vô cùng khó khăn, nên phải nhờ đến sự hỗ trợ của cơ quan Tìm kiếm cứu hộ cứu nạn Quốc gia. Khi tới được cơ sở y tế gần nhất, anh chỉ kịp sơ cứu rồi lập tức cùng người nhà lên chuyến bay sớm nhất ra Hà Nội, với hy vọng được nối lại ngón tay đã đứt rời.
Lúc anh đặt chân đến BV Việt Đức, thời gian thiếu máu đã vượt quá 25 giờ – con số vốn được xem là “giới hạn tử” của các ca nối chi thể.
Dù vậy, phần ngón tay vẫn còn mềm và mô chưa hoại tử nhờ bảo quản đúng cách. Những yếu tố mong manh ấy đã tạo cơ hội cuối cùng cho ê kíp bác sĩ.
Cuộc can thiệp vi phẫu ở mức khó nhất
Bệnh viện lập tức kích hoạt quy trình cấp cứu tối khẩn cấp và hội chẩn đa chuyên khoa. Trong phòng mổ, hai kíp phẫu thuật làm việc cùng lúc: một kíp xử lý ngón đứt rời, kíp còn lại chuẩn bị mỏm cụt. Xương ngón được cố định bằng kim chuyên dụng, hệ thống gân – dây chằng được khâu phục hồi.
Thử thách lớn nhất đến từ việc nối lại hệ thống mạch máu và thần kinh cực nhỏ chỉ khoảng 0,8 đến 1 mm. Dưới kính hiển vi phẫu thuật, từng mối nối đòi hỏi độ chính xác tuyệt đối. Đây là kỹ thuật đòi hỏi sự tinh vi ở mức cao nhất, bởi chỉ cần một mối nối mạch máu không thông, dòng máu không thể nuôi được đầu ngón và phần chi sẽ hoại tử.
Với ca thiếu máu kéo dài kỷ lục, các bác sĩ phải liên tục kiểm soát chống co thắt mạch, duy trì nhiệt độ ổn định và theo dõi tuần hoàn ngoại vi từng phút.
Theo TS.BS Vũ Trung Trực, Phó Trưởng khoa Phẫu thuật Hàm mặt, Tạo hình và Thẩm mỹ, người trực tiếp thực hiện ca phẫu thuật, đây là trường hợp cực kỳ đặc biệt. Trong những ca nối chi thể, thời gian thiếu máu kéo dài thường là rào cản rất lớn. Trường hợp này, nhờ bảo quản phần chi thể đứt rời đúng cách ngay từ hiện trường, khớp ngón tay không bị cứng nhờ được bảo quản ở nhiệt độ phù hợp.
"Một yếu tố nữa, cấu trúc ngón tay ít cơ, có khả năng chịu thiếu máu tốt hơn so với phần chi thể khác. Nhưng 25 giờ vẫn là mức gần như không tưởng, và thành công chỉ đạt được nhờ bảo quản đúng cách từ hiện trường cùng kinh nghiệm và tay nghề cao của ê kíp vi phẫu" - TS Trực nhấn mạnh.
Sau mổ, ngón tay của anh D. đã hồng trở lại, tuần hoàn ổn định và bắt đầu tập phục hồi chức năng.
Ca bệnh này trở thành minh chứng thuyết phục rằng sơ cứu đúng cách có thể quyết định sự sống còn của chi thể.
Từ tai nạn giữa biển đến hành trình vượt bão, vượt thời gian để tới bệnh viện, từng chi tiết nhỏ đều trở thành chìa khóa tạo nên kỳ tích. Nếu ngón tay bị ngâm nước, tiếp xúc trực tiếp với đá hoặc bảo quản sai, mọi cơ hội sẽ mất sạch trước khi anh kịp lên bờ.
Ca phẫu thuật này đưa ra một thông điệp đáng lưu ý: Tai nạn đứt rời có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Điều duy nhất có thể cứu vãn là bình tĩnh, xử lý đúng, bảo quản đúng và đưa nạn nhân đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt.
Bảo quản chi thể bị đứt thế nào?
Theo các chuyên gia, thời gian vàng cứu chi thể đứt rời, có thể nối lại chi trong vòng 12 giờ, nhưng chức năng sẽ hạn chế. Thời gian lý tưởng là 6 giờ tính từ lúc bị đứt đến khi khôi phục tuần hoàn, với điều kiện phần chi được bảo quản đúng cách. Dưới đây là cách bảo quản chi thể bị đứt trước khi bệnh nhân được đưa tới bệnh viện phẫu thuật:
Với bệnh nhân (phần chi bị đứt):
- Rửa vết thương bằng nước sạch/nước muối sinh lý, băng bằng gạc sạch.
- Ngón tay đứt: chỉ cần băng ép.
- Bàn tay/bàn chân đứt: cần garô để cầm máu; đặt garô cách mỏm cụt khoảng 10 cm, ghi nhận thời điểm.
Nếu đi xa, mỗi 90 phút nới garô 5 phút.
Với phần chi đứt rời:
- Cầm nhẹ, rửa bằng nước sạch/nước muối.
- Không dùng xà phòng hay hóa chất.
- Bọc bằng gạc/vải sạch, cho vào túi nilông mỏng, buộc kín.
- Đặt túi vào đá lạnh nhưng không để chi tiếp xúc trực tiếp với đá.
Nếu phần chi còn dính một phần, không cắt rời, chỉ cần băng lại và chườm lạnh bên cạnh. Đưa bệnh nhân đến cơ sở có khả năng vi phẫu nối chi, tránh đi vòng gây mất “thời gian vàng”.
Bệnh viện Việt Đức hỗ trợ 1 tỷ đồng cho 3 bệnh viện bị thiệt hại nặng sau bão lũ
