Giảm chi tiền túi, tăng cơ hội chữa bệnh
Tại hội thảo lấy ý kiến về Đề án từng bước thực hiện chính sách miễn viện phí do Bộ Y tế tổ chức chiều nay, 1/12, Thứ trưởng Bộ Y tế Vũ Mạnh Hà thông tin: Hệ thống y tế đang đứng trước áp lực thay đổi chưa từng có, khi chi tiêu tiền túi của người dân vẫn vượt ngưỡng an toàn mà WHO khuyến cáo.
Trong bối cảnh ấy, Nghị quyết 72-NQ/TW được Bộ Chính trị đặt ra mục tiêu lớn: đến năm 2030, mọi người dân được miễn viện phí cơ bản. Chính phủ tiếp tục cụ thể hóa bằng Nghị quyết 282/NQ-CP, giao Bộ Y tế xây dựng Đề án miễn viện phí theo hướng có lộ trình rõ.
Thứ trưởng Vũ Mạnh Hà nhấn mạnh rằng miễn viện phí là công cụ bảo vệ người dân khỏi những cú sốc tài chính do bệnh tật, đồng thời tạo nền tảng để người dân tiếp cận dịch vụ y tế sớm hơn, hiệu quả hơn. Khi rào cản tài chính được gỡ đi, việc khám chữa bệnh không còn là lựa chọn đắn đo mà trở thành quyền thực sự của mọi người.
Theo Thứ trưởng, Việt Nam đã đạt tỷ lệ bao phủ BHYT lên tới 94,2% vào năm 2024, mạng lưới khám chữa bệnh (KCB) mở rộng tới từng xã và năng lực chuyên môn ở cả tuyến cơ bản lẫn tuyến chuyên sâu đều có bước tiến rõ rệt.
Danh mục thuốc và thiết bị thuộc phạm vi chi trả BHYT cũng mở rộng hơn trước.
Nhưng mặt trái của bức tranh ấy là chi phí trực tiếp từ túi người dân vẫn chiếm hơn 40% tổng chi y tế – mức cao dẫn tới sự mong manh của an sinh hộ gia đình. Từ thực tế đó, chủ trương miễn viện phí không còn là điều nên làm, mà là yêu cầu cấp thiết phải làm.
Tại hội thảo, Vụ trưởng Vụ BHYT Trần Thị Trang cho biết phạm vi của chính sách được xây dựng từ nền tảng BHYT toàn dân. Tỷ lệ cùng chi trả sẽ được giảm dần, tiến tới xóa bỏ trong nhiều nhóm dịch vụ cơ bản.
Một gói dịch vụ y tế cơ bản sẽ được xác định rõ ràng, bao gồm danh mục bệnh, thuốc, thiết bị và kỹ thuật phù hợp khả năng ngân sách và quỹ BHYT. Đây sẽ là gói dịch vụ mà người dân được hưởng miễn phí trong phạm vi bảo hiểm, còn những dịch vụ theo yêu cầu sẽ do người bệnh đóng góp để tránh tâm lý sử dụng lãng phí.
Để bảo đảm nguồn lực cho chính sách, giải pháp tài chính được đặt ở vị trí trung tâm. Ngân sách nhà nước sẽ được tăng cường đầu tư, gắn với Chương trình Mục tiêu Y tế – Dân số giai đoạn 2026–2035. Mức đóng BHYT sẽ được điều chỉnh theo lộ trình, bắt đầu từ năm 2027, trong khi ngân sách vẫn tiếp tục hỗ trợ nhóm chính sách xã hội.
Các nguồn lực khác từ phòng bệnh, bảo hiểm thương mại và thuế đối với các sản phẩm gây hại sức khỏe sẽ được huy động, nhằm tạo ra dòng tài chính bền vững, đa dạng và không gây áp lực lên một kênh duy nhất.
Song song với tài chính, Bộ Y tế cũng xác định ba nhóm giải pháp then chốt để triển khai: tăng năng lực hệ thống y tế và cải thiện chất lượng dịch vụ từ tuyến cơ sở trở lên; thúc đẩy chuyển đổi số, đặc biệt là liên thông dữ liệu và xây dựng hồ sơ sức khỏe điện tử cho người dân; và hoàn thiện thể chế để bảo đảm chính sách vận hành trơn tru, minh bạch, tránh thất thoát và bảo đảm cân đối quỹ.
Lộ trình thực hiện được thiết kế
Từ năm 2026–2027, người dân sẽ được khám sức khỏe định kỳ hoặc sàng lọc miễn phí mỗi năm một lần, đồng thời toàn bộ dân số sẽ có sổ sức khỏe điện tử. Nhóm cận nghèo và người từ 75 tuổi trở lên sẽ được hưởng 100% chi phí khám chữa bệnh trong phạm vi BHYT.
Giai đoạn 2028–2030 hướng tới mục tiêu giảm chi tiền túi xuống dưới 30%, mở rộng sàng lọc bệnh phổ biến và tăng tỷ lệ bao phủ BHYT lên hơn 95%.
Sau năm 2030, hệ thống hướng đến miễn viện phí toàn dân trong gói dịch vụ cơ bản, mở rộng thêm khi nguồn lực cho phép, đồng thời vận hành một hệ thống thanh toán BHYT thông minh, đa tầng, hiện đại.
Tại hội thảo, bà Nguyễn Khánh Phương, Viện trưởng Viện Chiến lược - chính sách y tế cho biết những tác động khi thực hiện miễn viện phí:
Việc miễn viện phí sẽ làm gia tăng đáng kể chi tiêu của Quỹ BHYT theo lộ trình, khoảng 2.700 tỷ đồng/năm. Nhưng người dân được hưởng lợi lớn nhất khi tăng tiếp cận, giảm gánh nặng trực tiếp khi không còn phải chi trả tiền túi cho các dịch vụ y tế cơ bản. Góp phần ngăn chặn tình trạng hàng chục nghìn hộ gia đình rơi vào nghèo đói do chi phí y tế mỗi năm.
Miễn viện phí giúp thu hẹp khoảng cách về sức khỏe giữa các nhóm thu nhập và vùng miền. Mọi người đều có cơ hội KCB kịp thời; khuyến khích người dân tìm kiếm dịch vụ y tế sớm hơn. Tăng khả năng phát hiện bệnh sớm, điều trị kịp thời, giảm biến chứng và tử vong.
Khẳng định tính ưu việt của chế độ, củng cố niềm tin của nhân dân vào chính sách của Đảng, Nhà nước và hệ thống y tế.
Vụ trưởng BHYT nói gì về đề xuất bổ sung loạt thuốc điều trị ung thư đắt đỏ vào danh mục thuốc BHYT?
