|
|
| Những hình ảnh vụ nổ từ vụ HIMARS đánh trúng Iskander (trái), hệ thống HIMARS (trên) và hệ thống Iskander đang khai hỏa. Ảnh: MW. |
Đoạn video từ khu vực Bryansk của Ukraine, gần biên giới với Belarus, mới đây cho thấy một đòn tấn công thành công nhằm vào 3 bệ phóng của hệ thống tên lửa đạn đạo Iskander-M do quân đội Nga vận hành. Một bệ phóng đã phát nổ, trong khi 2 bệ còn lại được báo cáo là đã bị hư hỏng trong vụ tấn công.
Với tầm bắn lên đến 500 km, Iskander-M từ lâu có thể tấn công các mục tiêu ở khoảng cách an toàn phía sau tiền tuyến, điều này khiến hệ thống này hầu như không bị nhắm mục tiêu trong ba năm giao tranh vừa qua. Tuy nhiên, các hệ thống bị tấn công ở Bryansk được xác định chỉ cách tiền tuyến khoảng 45 km, có thể nhằm tạo điều kiện cho các cuộc tấn công sâu hơn vào lãnh thổ Ukraine.
Tính chất của cuộc tấn công đã khiến nhiều nhà phân tích kết luận rằng hệ thống pháo phản lực dẫn đường chính xác HIMARS của Ukraine rất có thể đã được sử dụng để vô hiệu hóa mục tiêu.
Dù HIMARS thường không phát huy hiệu quả cao khi tấn công các vị trí tiền tuyến của Nga – do lực lượng Nga triển khai các biện pháp tác chiến điện tử hiệu quả để bảo vệ những vị trí này – nhưng hệ thống này vẫn chứng minh được giá trị khi tấn công các mục tiêu ở sâu phía sau chiến tuyến như hệ thống phòng không hoặc cơ sở hạ tầng.
HIMARS có thể được trang bị tên lửa đạn đạo ATACMS cho các cuộc tấn công tầm xa như vậy, mặc dù khả năng thu thập dữ liệu mục tiêu đối với các mục tiêu di động ở xa còn hạn chế, cùng với nguồn cung tên lửa ATACMS rất hạn chế, đã làm suy giảm khả năng tấn công kiểu này của Ukraine.
Phần lớn bệ phóng HIMARS được cấu hình để mang 6 quả tên lửa GMLRS có tầm bắn 80 km, điều này hạn chế khả năng tấn công hệ thống Iskander-M trong hầu hết các tình huống. Ngược lại, Iskander-M đã được sử dụng để vô hiệu hóa các bệ phóng HIMARS nhiều lần, điển hình là vụ tấn công thành công vào hai bệ phóng HIMARS ở vùng Sumy hôm 1/6.
Ukraine hiện là quốc gia vận hành HIMARS nhiều nhất ngoài Mỹ, nhưng chỉ một phần nhỏ số bệ phóng và tên lửa sản xuất tại Mỹ được phân bổ cho nước này. Trong khi đó, các quốc gia láng giềng như Ba Lan cũng đang nhanh chóng nhận được các hệ thống tương tự. Ngược lại, quân đội Nga gần như nhận toàn bộ số bệ phóng và tên lửa Iskander-M do họ sản xuất, và tốc độ sản xuất đang tăng nhanh đáng kể kể từ tháng 2/2022.
Điều này cũng cho phép Nga triển khai các chiến thuật mới như "đòn đánh kép" nhằm tối đa hóa thương vong của đối phương. Trong khi Ukraine phụ thuộc nặng nề vào mối quan hệ với Mỹ để duy trì kho vũ khí, thì ngành công nghiệp Nga có thể tự sản xuất Iskander-M mà không cần đến nguồn lực nước ngoài đáng kể.
Trước năm 2022, Lực lượng Vũ trang Nga đã phụ thuộc nhiều vào Iskander-M như một cách đối trọng phi đối xứng với lực lượng bộ binh và không quân quy mô lớn hơn nhiều của NATO. Việc liên minh phương Tây mở rộng và gia tăng triển khai lực lượng gần biên giới Nga được cho là sẽ khiến Nga duy trì một kho Iskander lớn hơn nhiều trong dài hạn, kể cả nếu cuộc chiến ở Ukraine kết thúc có lợi cho Moscow.
Hệ thống này gần đây được ghi nhận là đã đạt nhiều thành công đáng kể trên chiến trường Ukraine, với khả năng né tránh hiệu quả các hệ thống phòng không của Ukraine được cả phía Nga và Ukraine đánh giá là một điểm mạnh nổi bật.
Ngày 26/5, Không quân Ukraine đã thừa nhận rằng Iskander-M không thể bị đánh chặn bởi hệ thống phòng không tầm xa MIM-104 Patriot – loại vũ khí phòng không giá trị nhất mà nước này đang sở hữu.
Người phát ngôn chính thức của lực lượng này, ông Igor Ignat, cho biết: “Tên lửa Iskander thực hiện các thao tác lẩn tránh trong giai đoạn cuối, khiến hệ thống Patriot không thể tính toán đúng quỹ đạo...Ngoài ra, Iskander có thể thả mồi nhử đánh lừa tên lửa đánh chặn Patriot”.
Tuyên bố của ông Ignat được đưa ra sau khi xuất hiện nhiều video trong hơn một năm qua xác nhận việc hệ thống Patriot bị phá hủy bởi các đòn đánh từ Iskander-M. Trường hợp đầu tiên được xác nhận là vào ngày 23/2/2024. Một cuộc tấn công tiếp theo vào ngày 10/3/2024 gần khu vực Sergeevka đã phá hủy thêm một hệ thống Patriot khác, khiến lực lượng mặt đất tại khu vực này bị đặt vào thế dễ bị tổn thương.
Bên cạnh chuỗi dài các vụ tấn công thành công vào hệ thống Patriot, Iskander-M của Nga cũng đã tiêu diệt nhiều mục tiêu giá trị cao khác, bao gồm cả nơi tập trung binh lính và máy bay chiến đấu.
Do đó, việc phá hủy được bệ phóng Iskander-M là một thành công đáng kể đối với Ukraine và hệ thống HIMARS. Tuy nhiên, với khối lượng sản xuất Iskander-M ngày càng lớn, chi phí sản xuất và yêu cầu huấn luyện tương đối thấp, đòn tấn công này không được kỳ vọng sẽ ảnh hưởng lớn đến khả năng tấn công của Nga. Hệ quả chính có thể là việc các đơn vị Iskander-M sẽ cẩn trọng hơn khi triển khai gần tiền tuyến trong tương lai.
Trước đây, HIMARS cũng từng đạt được một số thành công nổi bật với các mục tiêu giá trị cao, điển hình là vụ tấn công ngày 1/1/2023 khiến 89 binh sĩ Nga thiệt mạng khi tấn công một doanh trại tạm thời tại vùng Donetsk.
Dù vậy, HIMARS vẫn được đánh giá là có vai trò khiêm tốn hơn nhiều so với Iskander-M trong cuộc xung đột, do nhiều yếu tố: số lượng hạn chế hơn nhiều, tầm bắn ngắn hơn, và đặc biệt là dễ bị tác chiến điện tử Nga làm gián đoạn.