Có nên bắt buộc phải mua BHYT theo hộ gia đình?

Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Bảo hiểm Y tế có hiệu lực vào ngày 1/1/2015, quy định người tự nguyện tham gia Bảo hiểm Y tế (BHYT) thì phải tham gia theo cả hộ gia đình. Quy định mới này khi áp dụng vào thực tế đã bộc lộ những bất cập và vướng mắc. Mới đây nhất, theo thống kê của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, số người tham gia Bảo hiểm Y tế sụt giảm 1,2 triệu người so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó chủ yếu là ở những đối tượng tham gia theo hộ gia đình.

Có mặt tại Đại lý bán Bảo hiểm Y tế ở trụ sở Ủy ban nhân dân phường 15, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh, chúng tôi quan sát có không ít người dân đến hỏi mua Bảo hiểm Y tế nhưng đều lắc đầu ngán ngẩm ra về. Ở tuổi ngoài 70, bà Trần Thị Thoa phải để dành tiền từ trước Tết Nguyên đán mới đủ số tiền mua BHYT cho cả hộ gia đình có 6 người. Nhưng khi đến nơi bà không giấu được sự thất vọng vì được yêu cầu phải bổ sung thêm một số giấy tờ để chứng minh các thành viên khác trong hộ gia đình đã tham gia Bảo hiểm Y tế.

Bà Trần Thị Thoa cho biết: “Làm thì làm được nhưng phải photo hộ khẩu, chứng minh nhân dân, rồi những người đã đóng bảo hiểm rồi thì phải photo bảo hiểm. Làm mỗi BHYT mà phải photo bao nhiêu thứ. Có người nhà ở đây, nhưng có người lại đi làm ở địa phương khác từ lâu nên phải ra Công an phường xác nhận rồi mới bán. Tôi cho rằng rất phức tạp. Dân muốn mua tới đâu thì bán tới đó chứ bắt xác nhận cả nhà đi vắng các thứ thì rất rắc rối”.

Theo quy định của Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Bảo hiểm Y tế, để có thể mua được Thẻ Bảo hiểm Y tế, người dân nếu có sổ hộ khẩu thì phải chứng minh được các thành viên trong hộ gia đình đã hoặc đang tham gia Bảo hiểm Y tế. Với những thành viên không có mặt ở địa phương từ 3 tháng trở lên thì phải có giấy xác nhận tạm vắng của công an phường.

Những người có sổ tạm trú dài hạn KT3 hoặc sổ tạm trú nếu hết hạn thì phải gia hạn mới được tham gia mua Bảo hiểm Y tế. Với những người tạm trú, họ chỉ được mua Bảo hiểm Y tế khi hộ khẩu của người cho tạm trú đều đã tham gia hết. Nhưng khi mua thì chỉ cho bản thân họ chứ không được giảm trừ dần theo số lượng thành viên trong gia đình. Quy định mới liên quan đến các thủ tục hành chính như giấy tạm trú, tạm vắng, sổ hộ khẩu, KT3… đã khiến cho việc tham gia Bảo hiểm Y tế trở nên rắc rối hơn. Trong khi đó, các biểu mẫu, đơn từ để người dân kê khai cũng khiến họ thêm ngán ngẩm.

Ông Nguyễn Vũ Nghi, Đại lý bán Bảo hiểm Y tế ở phường 13, Quận 10 cho biết: “Khai những mẫu đơn này mà người làm công việc nhà nước như tốicòn phải mất từ 5 đến 10 phút. Cách ghi gây rắc rối như thay vì ghi là số Chứng minh nhân dân thì ghi là số định danh nên người dân không biết. Rồi nguyên quán và nơi cấp giấy khai sinh cũng khiến người dân lóng ngóng. Từ khi bán BHYT nguyên hộ gia đình thì sự không đồng tình rất nhiều. Người dân bảo sao nói là Bảo hiểm Y tế tự nguyện mà lại bắt buộc mua theo cả hộ gia đình”.

Tuy nhiên, những vướng mắc về thủ tục hay biểu mẫu giấy tờ có thể được giải quyết nhưng quan trọng nhất là bản thân quy định buộc phải mua theo hộ gia đình đã tạo ra sự bất hợp lý. Đơn giản vì chỉ cần một thành viên duy nhất trong sổ hộ khẩu không đồng ý tham gia thì những thành viên khác dù có nhu cầu thì vẫn không thể tham gia được. Trong khi đó, số thành viên trong một sổ hộ khẩu có khi lên đến hàng chục người và không phải ai cũng đồng ý tham gia. Khi đó, người muốn tham gia cũng không thể đóng tiền dùm cho những người không đồng ý, dù rằng tham gia càng nhiều thì số tiền càng giảm.

Bà Nguyễn Hồng Điệp, Đại lý bán Bảo hiểm Y tế phường 15, Quận 10 cho biết: “Một hộ trung bình là 4 người, có hộ lên đến 20 người. Khi yêu cầu tham gia 100% thì họ không có khả năng và không đồng lòng. Ví dụ hộ có 4 người, trong đó 1 người già và 3 người trong độ tuổi lao động. Họ chỉ muốn mua cho người bệnh chứ không mua cho người khỏe nên những người lớn tuổi rất búc xúc”.

Với số lượng lớn thành viên trong 1 sổ hộ khẩu thì số tiền bỏ ra mua cho cả năm sẽ rất lớn. Với những hộ nghèo hoặc cận nghèo sẽ được hỗ trợ, nhưng với những hộ vừa mới thoát nghèo thì đây cũng là vấn đề khiến họ e ngại.

Anh Nguyễn Văn Hiệp, ở huyện Nhà Bè cho rằng: “Muốn mua BHYT cũng rất rắc rối. Gặp gia đình đông con mà không làm công nhân, mỗi lần phải đóng cả chục triệu thì làm sao mua được?”.

Trước nhu cầu tham gia Bảo hiểm Y tế của người dân, một số đại lý đã khuyên: nên tách khẩu để giảm bớt số lượng thành viên, hoặc xin giấy tạm vắng cho những thành viên không đồng ý tham gia.

Để giải quyết những bất cập trong việc mua Bảo hiểm Y tế theo hộ gia đình, Bảo hiểm Xã hội Việt Nam đã cho phép người dân được lựa chọn cả 2 hình thức, đó là: tiếp tục được tham gia Bảo hiểm Y tế theo cá nhân và cả hộ gia đình đến ngày 31/12/2015. Sau đó vẫn bắt buộc tham gia theo hình thức hộ gia đình. Tuy sẽ có thêm 6 tháng nữa để chuẩn bị triển khai, nhưng nếu vẫn tiếp tục quy định bắt buộc phải mua theo hộ gia đình thì sẽ vẫn không thu hút được người dân.

Theo VOV