“Kẻ giết người thầm lặng”
Nhồi máu cơ tim xảy ra khi dòng máu cung cấp cho tim bị tắc nghẽn hoàn toàn hoặc một phần do cục huyết khối, làm thiếu máu cục bộ và hoại tử mô tim. Tổn thương này là hệ quả của xơ vữa động mạch vành – quá trình tích tụ mảng bám từ cholesterol, canxi và tế bào chết.
Mỗi năm, khoảng 32,4 triệu người trên toàn cầu bị nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ. Đáng lo ngại, những bệnh nhân sống sót sau cơn nhồi máu cơ tim có nguy cơ tái phát và tử vong cao gấp 6 lần so với người cùng tuổi khỏe mạnh.
Tại Việt Nam, trong năm 2023, hơn 200.000 người tử vong vì bệnh tim mạch, 85% là do nhồi máu cơ tim, theo số liệu từ Bộ Y tế.
Triệu chứng của bệnh có thể bao gồm đau thắt ngực dữ dội, vã mồ hôi, khó thở, chóng mặt, đau lan lên hàm hoặc xuống tay trái, có khi là buồn nôn, ngất xỉu hoặc tụt huyết áp. Tuy nhiên, nhiều trường hợp nhồi máu cơ tim lại “âm thầm” với biểu hiện mờ nhạt, khiến bệnh nhân chủ quan.
Thời điểm “giờ vàng” – cơ hội sống sót duy nhất
Bên lề hội nghị về phát triển y tế tư nhân diễn ra sáng 2/8, BS.CKI Lê Văn Tuyến, Trung tâm Tim mạch, BV Đa khoa Tâm Anh cho biết thời gian 1–2 giờ đầu tiên sau khi cơn đau ngực xuất hiện được gọi là khung "giờ vàng". Nếu can thiệp kịp thời trong thời gian này, tổn thương cơ tim sẽ được hạn chế tối đa, giảm tỷ lệ tử vong và biến chứng nghiêm trọng như suy tim, rối loạn nhịp, đột tử.
Khi nghi ngờ người bệnh bị nhồi máu cơ tim, cần sơ cứu đúng cách như để bệnh nhân nằm hoặc ngồi yên, nới lỏng quần áo, gọi cấp cứu 115 và có thể cho bệnh nhân nhai một viên aspirin (nếu không dị ứng). Nếu người bệnh ngưng tim, cần ép tim ngoài lồng ngực ngay lập tức.
Nhồi máu cơ tim được chia thành nhiều loại: có ST chênh lên (STEMI), không ST chênh lên (NSTEMI), theo vị trí tổn thương (thất trái, thất phải), và phân loại theo nguyên nhân gồm 5 type. Trong đó, type 1 là thể nguy hiểm nhất do vỡ mảng xơ vữa, cần can thiệp khẩn cấp.
Phương pháp điều trị cấp cứu bao gồm: dùng thuốc tiêu sợi huyết trong vòng 10 phút đầu nếu không có chống chỉ định, chụp và đặt stent mạch vành để tái thông động mạch bị tắc, hoặc phẫu thuật bắc cầu động mạch vành nếu mạch bị tổn thương nặng và lan tỏa.
Sau can thiệp, bệnh nhân cần điều trị lâu dài bằng thuốc chống kết tập tiểu cầu, statin, thuốc kiểm soát huyết áp, đường huyết, kết hợp thay đổi lối sống như ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều đặn, bỏ thuốc lá và rượu bia.
Sống sót sau nhồi máu cơ tim: Không phải là may mắn, mà cả quá trình
Theo thống kê, 1 năm sau cơn nhồi máu cơ tim, tỷ lệ sống sót là 88%; sau 5 năm là 78%; sau 7 năm là 74%. Tuy nhiên, 50% bệnh nhân có thể tái phát và tử vong trong vòng 5 năm nếu không được kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ.
Một số yếu tố nguy cơ có thể thay đổi gồm: hút thuốc, ít vận động, lạm dụng rượu bia, ăn uống thiếu lành mạnh, căng thẳng kéo dài. Trong khi đó, bệnh lý nền như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu cần được phát hiện và điều trị sớm.
Đặc biệt, các thống kê cho thấy tăng huyết áp làm tăng nguy cơ tử vong do đột quỵ gấp 4 lần và bệnh tim mạch gấp 3 lần. Việt Nam có tới 25% người trưởng thành bị tăng huyết áp – một con số đáng báo động.
BS Lê Văn Tuyến khuyến cáo: Hãy chủ động tầm soát sớm, đặc biệt nếu có các yếu tố nguy cơ. Nhồi máu cơ tim không chừa một ai, nhưng có thể phòng ngừa được nếu bạn thay đổi từ hôm nay. Việc chẩn đoán nhồi máu cơ tim được xác lập dựa trên các triệu chứng lâm sàng, điện tâm đồ, xét nghiệm men tim (troponin), siêu âm tim và chụp động mạch vành.
"Siêu máy chụp CT” Somatom Force VB30 hơn 100.000 lát cắt tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) có khả năng chụp một trái tim trong 0,23 giây, giúp phát hiện tổn thương nhỏ nhất ở mạch vành, kể cả những vị trí có đường kính chỉ 1mm.
“Khi cảm thấy đau ngực đột ngột, đừng chần chừ – đó có thể là tín hiệu cứu mạng”- BS Tuyến lưu ý.
Báo động đột quỵ ở người trẻ: Tỷ lệ nam mắc gấp 4 lần nữ
