Việt Nam đang ở “thời điểm quyết định”

Các chuyên gia kinh tế hàng đầu Việt Nam khẳng định rằng đất nước đang ở “thời điểm quyết định” nếu muốn phát triển tiến lên phù hợp với xu thế của thế giới trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng.

Phát biểu tại Diễn đàn Chính sách thương mại về Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU do Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương tổ chức sáng 22-1, tại Hà Nội, chuyên gia Võ Trí Thành khẳng định: “Việt Nam đang ở thời điểm quyết định để chuyển đổi mô hình phát triển bằng cách thiết lập nền tảng để vượt qua bẫy thu nhập trung bình”.

“Chúng ta đang cần có một động cơ mới để cải cách”, ông Thành nói, và nhận xét những cải cách trong nước phải tương thích với những cam kết trong các FTA mà Việt Nam tham gia.

Theo ông Thành, sau 30 năm đổi mới và mở cửa, đất nước đã đạt được hàng loạt các thành tựu ấn tượng như trở thành quốc gia có thu nhập trung bình thấp, và là nền kinh tế rất mở.

Tuy nhiên, đến thời điểm hiện nay, Việt Nam đang phải đối mặt với hàng loạt thách thức như khu vực doanh nghiệp nhà nước (DNNN) và đầu tư công không hiệu quả.

Bên cạnh đó, chi phí kinh doanh còn rất cao, khoảng cách chênh lệch giàu nghèo ngày càng mở rộng.

Ông Thành đặt câu hỏi: “Làm sao chúng ta vẫn đạt được mức tăng trưởng kinh tế cao trong khi vẫn đảm bảo sự bền vững môi trường và xã hội?”

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan bổ sung: “TPP và FTA Việt Nam – EU sẽ tạo ra những cơ hội lớn và sức ép để Việt Nam cải cách, phát triển, nhưng tận dụng được hay không tùy thuộc vào chính Việt Nam”.

Bà nhận xét: “Ở trong nước, cơ hội và sức ép cho thay đổi cũng rất lớn. Đường hướng cho thay đổi như thế nào đã khá rõ và sự đồng thuận ủng hộ thay đổi rất cao”. Bà Lan cho rằng, không lo thiếu nguồn lực và năng lực, cái cần nhất là ý chí và hành động vì lợi ích phát triển của đất nước.

“Thời gian không chờ đợi ai, cơ hội sẽ sớm trôi qua trong một thế giới thay đổi liên tục và nhanh chóng. Phải hành động ngay”, bà thúc giục. Theo bà Lan, các FTA thế hệ mới sẽ mang lại cơ hội cho Việt Nam cải cách thể chế và hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường.

Bà Lan cho rằng, Chính phủ cần xây dựng chương trình “quốc gia khởi nghiệp” để thúc đẩy tinh thần đầu tư kinh doanh của người dân.

Hiện nay, các doanh nghiệp Việt Nam có quy mô nhỏ dẫn đến khả năng tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu còn hạn chế. Chẳng hạn, chỉ có 21% doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu so với 30% của Thái Lan, 46% của Malaysia. Điều này khiến doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam ít có khả năng được hưởng lợi từ hiệu ứng lan tỏa của FDI qua chuyển giao công nghệ, chuyển giao kiến thức và nâng cao năng suất.

Tỷ lệ xuất khẩu của doanh nghiệp nhỏ và vừa trong tổng kim ngạch xuất khẩu luôn thấp hơn doanh nghiệp lớn: ở Việt Nam chỉ 16,8% so với 83,2 %; ở các nước khác trung bình là 23% so với 77%.

Theo bà Miriam Garcia Ferrer, Trưởng bộ phận thương mại và kinh tế thuộc Phái đoàn Liên minh châu Âu tại Hà Nội, Việt Nam sẽ phải đối diện với hàng loạt thách thức khi tham gia FTA Việt Nam – EU như cải cách DNNN, mua sắm chính phủ, cải cách thể chế, thực hiện chỉ dẫn địa lý, đảm bảo minh bạch pháp lý, và bảo vệ các nhà đầu tư.

“Cải cách thể chế là chìa khóa để cải thiện môi trường kinh doanh và pháp lý”, bà nói, và chỉ ra Việt Nam cần thực thi quyền sở hữu trí tuệ, cải cách DNNN, bỏ trợ cấp, thúc đẩy cạnh tranh,…

Theo TBKTSG