|
| Măng chua chứa xyanua, nên nếu ăn/uống nhiều có thể bị ngộ độc (ảnh Meta) |
Mới đây, Trung tâm chống độc Bệnh viện Bạch Mai đã tiếp nhận một bệnh nhân 44 tuổi từ Thái Nguyên chuyển đến trong tình trạng hôn mê, tổn thương cơ tim, phải thở máy.
Hôn mê vì măng chua
Gia đình bệnh nhân cho biết, chiều hôm đó, 2 vợ chồng bệnh nhân đã uống nước măng chua do gia đình tự ngâm. Trong lọ có khoảng 1 kg măng tre tươi ngâm đã được 1 năm và gia đình đang ăn dần. Người vợ uống khoảng 200ml, còn chồng uống khoảng 30ml. Chỉ sau 5 phút, chị vợ thấy đau đầu, nôn nhiều, co giật toàn thân, rồi hôn mê, nên lập tức được đưa vào bệnh viện địa phương.
Các bác sĩ ở tuyến đầu đã xét nghiệm máu và phát hiện chị bị nhiễm toan chuyển hóa nặng, lactat máu tăng cao, nên đã tiến hành cấp cứu, đặt ống nội khí quản, thuốc an thần, cho thở máy, truyền dịch, đồng thời, hội chẩn từ xa với Trung tâm chống độc Bệnh viện Bạch Mai để được hỗ trợ.
Với các biểu hiện của bệnh nhân, các bác sĩ của Trung tâm chống độc Bệnh viện Bạch Mai nghi ngờ bị ngộ độc xyanua, có thể diễn biến phức tạp, tiên lượng nặng, nên bệnh nhân được đưa về Bệnh viện Bạch Mai.
Kết quả xét nghiệm cho thấy nước măng chua chứa xyanua. Đặc biệt, hàm lượng xyanua trong máu, trong dịch dạ dày và trong nước tiểu bệnh nhân đều cao.
Phát hiện đúng nguyên nhân, các bác sĩ của Trung tâm chống độc Bệnh viện Bạch Mai đã đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, tiếp tục điều trị hồi sức tích cực cho bệnh nhân. Nhờ đó, sức khỏe bệnh nhân dần cải thiện rồi được rút nội khí quản. Rất may mắn là sau 4 ngày điều trị, bệnh nhân đã được xuất viện.
Vì sao ngộ độc măng chua?
TS.BS. Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm chống độc Bệnh viện Bạch Mai - cho biết, xyanua là chất cực độc, liều thấp nhất có thể gây tử vong trên người là 0,56 mg/kg cân nặng, nên với trọng lượng của bệnh nhân, uống 30mg xyanua đã có thể gây tử vong. Người chồng rất có thể do uống ít nên không bị ngộ độc.
Giải thích lý do uống nhiều nước măng tre lại bị ngộ độc xyanua, TS. Nguyên cho biết: một số loài cây như sắn và măng (măng tre, vầu, trúc,…) có chứa các tiền chất của xyanua (gọi là các chất glycoside sinh xyanua). Khi ăn vào cơ thể, các chất này sẽ chuyển thành xyanua.
Trong măng, chất glycoside sinh xyanua được gọi là taxiphyllin đã được xác định. Đồng thời, măng cũng chứa một enzym gọi là B-glycosidase có khả năng chuyển đổi taxiphyllin thành xyanua (HCN).
Tuy nhiên, khi cây măng nguyên vẹn, enzym B-glycosidase ở trạng thái không tiếp xúc với chất taxiphyllin, nên không tạo ra xyanua. Khi cây măng bị đứt gãy, giập nát, hoặc măng được thái và ngâm, thì enzym B-glycosidase tiếp xúc với chất taxiphyllin và chuyển chất này thành xyanua.
Ruột người cũng có enzym B-glycosidase tồn tại, vì vậy khi măng đi qua ruột, enzym này sẽ chuyển đổi taxiphyllin thành xyanua và hấp thụ vào cơ thể.
Trên thực tế, lượng độc tố trong măng nhanh chóng giảm nhiều qua quá trình chế biến như luộc, ngâm, ủ. Khi ngâm măng, một lượng xyanua nhất định cũng được tạo ra, cả xyanua và chất taxiphyllin khuếch tán ra nước, lượng độc tố trong măng có thể giảm đi nhưng các độc tố có trong nước có thể tăng lên, nên nếu uống quá nhiều nước măng có thể bị ngộ độc.
Ngộ độc xyanua do ăn măng ở người rất hiếm gặp và chỉ khi ăn quá nhiều tới mức ăn no măng hoặc ăn nhiều, đặc biệt là với măng tươi, do lượng độc tố còn nhiều.
Cách phòng, tránh ngộ độc
Để phòng tránh ngộ độc xyanua do ăn măng và sắn, Trung tâm chống độc khuyến cáo người dân cần chế biến trước khi ăn.
Với măng nên luộc sôi kỹ trong 1-2 tiếng; măng tươi trước khi ngâm trong lọ thì thái thành các miếng nhỏ và mỏng, ngâm trong nước 24 giờ để loại bớt độc tố. Trong quá trình luộc hoặc ngâm măng cần thay nước nhiều lần để loại bỏ độc tố.
Người dân cũng nên tránh ăn quá nhiều măng một lúc. Nước ngâm măng có thể làm gia vị nhưng không nên uống nhiều. Với sắn thì cần bóc sạch vỏ, rửa sạch nhựa và ngâm kỹ trong nước hoặc thay nước nhiều lần, cũng không nên ăn quá nhiều.
Các chuyên gia đặc biệt khuyến cáo: không nên nghe theo những quan niệm sai lầm như uống nước măng tươi để hạ sốt và chữa bệnh, nấu kỹ măng sẽ mất chất, hay măng ngâm dấm chưa đủ thời gian đã ăn… vì sẽ gây nên tình trạng ngộ độc xyanua có trong măng./.
