Ukraine tung đòn táo tợn, phá huỷ nền tảng thử nghiệm "vũ khí tương lai" độc nhất của Nga

Cuộc tấn công của Ukraine nhằm vào sân bay Taganrog-Yuzhny ngày 25/11 đã phá huỷ phòng thí nghiệm bay A-60 gắn laser độc nhất của Nga – một trong những máy bay có giá trị cao nhất trong kho quân sự nước này và đóng vai trò then chốt trong việc thử nghiệm vũ khí năng lượng định hướng trên không.

Hình ảnh từ vụ tấn công cho thấy ngọn lửa thiêu rụi chiếc máy bay, kèm theo các vụ nổ thứ cấp tại khu vực cơ sở hạ tầng dùng để thử nghiệm và bảo dưỡng các máy bay đặc nhiệm. A-60 được đưa vào phục vụ từ đầu những năm 1980, phát triển dựa trên khung máy bay vận tải Il-76MD với những cải biến sâu rộng, và nhanh chóng được sử dụng để nghiên cứu cách phân bổ tia laser trong tầng khí quyển trên cao.

Thiết bị trên khoang máy bay liên tục được hiện đại hoá khi các thế hệ vũ khí năng lượng định hướng mới xuất hiện, trong đó có một loại vũ khí laser chống vệ tinh mới đã hoàn tất thử nghiệm trên A-60 vào cuối thập niên 2010.

Sau khi Nga bắt đầu thử nghiệm quy mô lớn các vũ khí laser chống vệ tinh trên nền tảng A-60 từ giữa thập niên 2010, ông Dan Coats – Giám đốc Tình báo Quốc gia Mỹ – vào tháng 2/2018 đã nêu Nga và Trung Quốc là những quốc gia phát triển vũ khí chống vệ tinh “nhằm làm giảm hiệu quả quân sự của Mỹ và các đồng minh”, có thể được sử dụng “để vô hiệu hoá lợi thế quân sự mà Mỹ có được từ các hệ thống quân sự, dân sự và thương mại trên không gian”.

Dù A-60 được triển khai để thử nghiệm loại vũ khí này, nó không được thiết kế cho vai trò tác chiến, và các vũ khí laser chống vệ tinh được kỳ vọng sẽ được tích hợp lên những tiêm kích đánh chặn như MiG-31 và PAK DP.

Mặc dù năng lực công nghiệp quốc phòng Nga suy giảm trong nhiều lĩnh vực kể từ khi Liên Xô tan rã, mức đầu tư vào chiến tranh không gian và hệ thống chống vệ tinh vẫn ở mức cao. Các chương trình laser chống vệ tinh được bổ trợ bởi hàng loạt chương trình tên lửa chống vệ tinh như S-500, S-550 và A-235, cùng với những nỗ lực phát triển hệ thống tác chiến điện tử nhằm gây nhiễu hoạt động của vệ tinh.

Dù lực lượng Ukraine đang đối mặt với tình thế xấu đi nhanh chóng trên tiền tuyến – điều được xác nhận qua nhiều báo cáo từ sĩ quan cấp cao cũng như phóng viên phương Tây – các đơn vị UAV của họ vẫn liên tục đạt được những thành công đáng kể khi tấn công mục tiêu giá trị cao sâu trong lãnh thổ Nga.

Những đòn tấn công bằng UAV đã phá huỷ các cơ sở xử lý dầu của Nga, gây ra cảnh xếp hàng tại các trạm nhiên liệu và có thể ảnh hưởng tới xuất khẩu dầu. Một chiến dịch chưa từng có diễn ra ngày 1/6, khi Ukraine mở cuộc tấn công quy mô lớn bằng UAV dưới tên gọi “Mạng nhện”, phá huỷ nhiều máy bay ném bom chiến lược Tu-95MS và Tu-22M3 tại nhiều căn cứ trên khắp nước Nga, gây ra những tổn thất mà lực lượng hàng không chiến lược Nga được dự báo sẽ mất nhiều năm để phục hồi.

Các chiến dịch tấn công vào sân bay còn phá huỷ nhiều máy bay như cường kích Su-34, tiêm kích đánh chặn MiG-31, tiêm kích đa năng Su-30SM và nhiều trực thăng.

Giá trị thực sự của A-60 vẫn chưa rõ ràng, vì không ai biết máy bay này có tiếp tục được dùng để thử nghiệm các thế hệ vũ khí laser trên không tương lai hay không. Hệ thống laser Peresvet mới được một số nguồn cho là đã hoàn tất thử nghiệm, cho thấy khả năng A-60 có thể chỉ bắt đầu quay trở lại thử nghiệm những thế hệ vũ khí mới trong một tương lai xa hơn.

Sự tan rã của Liên Xô và sự mất mát của nhiều ngành công nghiệp từng tham gia chế tạo A-60 cùng thiết bị đặc biệt của nó làm tăng khả năng máy bay này không thể được thay thế, hoặc Nga sẽ buộc phải phụ thuộc lớn vào linh kiện từ nước ngoài nếu muốn sản xuất lại.

Lực lượng Ukraine đã nhận được hỗ trợ đáng kể từ nhân sự phương Tây hoạt động trên thực địa và quyền tiếp cận thông tin vệ tinh để hỗ trợ các cuộc tấn công sâu vào lãnh thổ Nga, trong khi ngành công nghiệp quốc phòng Ukraine được cung cấp lượng lớn linh kiện và tài chính để duy trì sản xuất UAV.

Vào tháng 7, Thiếu tướng Lục quân Đức Christian Freuding đã kêu gọi Ukraine tăng cường tấn công các sân bay Nga.

“Bạn cũng có thể gián tiếp ảnh hưởng đến tiềm lực tấn công của lực lượng không kích Nga trước khi chúng được triển khai”, ông Freuding nói, đồng thời nhấn mạnh: “Hãy sử dụng các phương tiện tác chiến đường không tầm xa để tấn công máy bay và sân bay trước khi chúng được sử dụng. Đồng thời, hãy nhắm vào các cơ sở sản xuất vũ khí”.

Theo MW