Hai tuần trước, vào một ngày Chủ nhật có lẽ là đã đầy nắng, tại Khu Sân Vườn Rose – Rose Court Garden tại Khách sạn Disneyland ở Anaheim, California, 150 thí sinh ở độ tuổi giữa 13 và 22 nhìn quanh thăm dò những đối thủ khác, trên tay cầm miếng bánh mà ban tổ chức chuẩn bị sẵn. Các em đang chuẩn bị bước vào kì thi đấu xem ai giỏi Excel, PowerPoint và Word hơn. Đó là giải Vô địch tin học văn phòng thế giới năm 2017, một cái tên có lẽ là xa lạ với nhiều người trên khắp mọi nơi.
Chẳng khác gì một Thế vận hội Olympics dành cho lứa tuổi vị thành niên và thanh niên cả: mỗi đội đại diện cho một quốc gia, và mỗi người lại được phát cho một tấm thẻ tham dự chẳng khác nào vận động viên chuyên nghiệp. Ở một cái bàn xa xa, có hai em đang dạy nhau cách chào bằng tiếng mẹ đẻ của mình.
Ấy là đêm đầu tiên tại Giải Vô địch thế giới Tin học Văn phòng, giải Chuyên gia Microsoft Office lần thứ 16 - Microsoft Office Specialist (MOS) World Championship, tại đó những em vị thành niên và những thanh thiếu niên dưới 22 tuổi sẽ thi đấu, giành chức vô địch thế giới. Đây là sự kiện hàng năm được Certiport tổ chức, cũng và là một dịp quảng bá cho dịch vụ đào tạo chứng chỉ Microsoft Office của họ luôn. Khi người tuyển dụng nhìn vào những đơn xin việc khi xuất hiện chứng chỉ này, người ta sẽ hiểu rằng ứng cử viên ấy hiểu rõ về cách trình bày văn bản và biết làm ăn ra sao.
Nghe tên giải thì có vẻ hơi già và nhàm chán nhưng đây đâu phải là cuộc thi vô nghĩa? Hãy nhìn những cô cậu bé vui vẻ (nhưng không kém phần lo lắng) tham dự một sự kiện tranh giải “vô địch thế giới” kìa.
Và vì bản thân là một giải vô địch thế giới, hiển nhiên sự kiện này có sự tham dự của thí sinh đến từ mọi miền trên Trái Đất, mỗi em lại là chuyên gia một mảng: em thì Excel, em thì Word, ... Với nhiều em, đây là lần đầu tiên em đặt chân tới đất Mỹ. Khi mà giấc mơ đi du lịch Hoa Kỳ bỗng trở thành sự thật, nhiều em đã không thể tin vào mắt mình cho tới khi được đưa đến California tráng lệ.
Đây đó tại Sân vườn tổ chức ngày đầu tiên của sự kiện, đội tranh giải vô địch Microsoft Office của Mỹ tản ra mỗi người một chỗ, chào đón những người bạn nước ngoài lần đầu tiên đến với quê hương mình.
Nếu như bạn đủ già (như tôi), có lẽ bạn cũng như tôi, thốt lên trong ngạc nhiên rằng chưa lần nào nghe tới cuộc thi “mang tầm quốc tế” này. Đó cũng là điều dễ hiểu, bởi những giấy phép kia mới xuất hiện hồi hai thế kỷ chuyển giao, một năm trước khi cuộc thi MOS này được tổ chức. Nhiều trường tại Mỹ đã bắt đầu nhận ra tầm quan trọng của kĩ năng Microsoft Office, và sớm đưa những khóa học môn học đặc biệt nào vào giảng dạy.
Thậm chí, North Carolina đã có hợp đồng với Certiport, rằng mọi học sinh trong bang của họ được thi thử Microsoft Office bất cứ khi nào các em muốn. Và cũng chẳng ngạc nhiên, khi đội dự thi Green Hope – đứa con cưng của toàn nước Mỹ trong bộ môn này, đội nhiều lần liên tiếp đoạt giải - xuất thân từ bang North Carolina.
Bất kể các em tới từ đâu, bất kì em nào thực hiện bài thi thử là đã được tính là tham dự cuộc thi này. Em có điểm cao nhất của mỗi vùng sẽ được thông báo, và em nào đủ trình độ có nguyện vọng sẽ được gửi tới Mỹ, tham dự cuộc thi quốc tế (mà năm nay) diễn ra tại Orlando hồi tháng Sáu vừa rồi. Đó sẽ là đấu trường để các em “tỉ thí” với các chuyên gia Microsoft Office nhí đến từ khắp nơi.
Mỗi em sẽ chỉ được chọn một “chuyên ngành” duy nhất để dự thi mà thôi, ví dụ như Word 2013 hay PowerPoint 2016. Bài thi thuộc quy chuẩn sẽ có những câu hỏi từ dễ tới khó, đại loại như “Thay đổi tên của slide trình chiếu PowerPoint” hay “Dùng hàm count hợp lý cho những bảng Excel sau”. Đa số các em đều đã được làm những bài kiểm tra tương tự như vậy tại quê nhà, để trau dồi kiến thức nhằm tranh đấu tại chiến trường lớn.
Giải thưởng cũng không hề xoàng xĩnh chút nào, vì dù gì cũng là giải thế giới cơ mà! Đội nào giành được vị trí số 1 sẽ giành được số tiền 7.000 USD và một chiếc Xbox. Giải nhì là 3.500 USD cùng một chiếc laptop Asus Transfomme Mini. Giải ba có trị giá 1.500 USD và 10 chiếc máy tính bảng NuVision Solo 10 Draw.
Và danh hiệu vô địch thế giới Microsoft Office nữa, không hề tầm thường.
Năm nay, 560.000 em tham dự vào cuộc thi này: 320.000 em trong số đó tới từ Mỹ; 124 em đã tới được Orlando sau khi vượt qua được toàn bộ những thí sinh cùng bang khác; và chỉ vỏn vẹn 6 em được vào tới vòng chung kết thế giới. Ngoài Mỹ, 48 nước khác cũng gửi tới đây những độ tuyển của riêng mình. Ví dụ như Trung Quốc cũng giống Mỹ, mang theo 6 em mỗi em chuyên một bộ môn là Excel, PowerPoint và Word, với mỗi phần mềm là hai bản năm 2013 và 2016; Guatemala và Nhật gửi sang mỗi nước một đội 3 người; Cameroon và Romania thì mỗi nước chỉ có một em dự thi duy nhất; ...
Sau khi đã có thời gian gặp gỡ các đội từ các nước, làm quen với không khí cuộc thi, các em được tập hợp lại, có một buổi giao lưu ngắn với ban tổ chức, rồi mỗi người bước về một chỗ ngồi đã được dành sẵn cho mình. Các em kiểm tra thiết bị, để đảm bảo rằng mọi thứ hoạt động bình thường, điện thoại di động được giám khảo thu lại, đặt tại một cái bàn lớn chính giữa. Trước khi đề mở, tất cả những người không liên quan bị lùa khỏi khán phòng, dành chỗ cho những thiếu thiên tài giỏi tranh giành chức vô địch thế giới Microsoft Office.
Những em đã hoàn thành bài thi bước ra ngoài khiến khán phòng thưa dần, để lại một số ít những bóng hình vội vã của những em chưa làm xong bài, đang cố gắng trong căng thẳng, hoàn thiện nốt bài thi của mình. Ngoài phòng chờ, có những em chưa tới lượt thi đang dùng bữa trưa, đây đó chút lo lắng xuất hiện.
Em Tiberiu tới từ Romania chỉ ăn một chút nhẹ, vì tin rằng ăn quá nhiều sẽ khiến não bộ hoạt động chậm lại. Em và Filip Rowakowski (17 tuooru, chuyên gia về Word) là hai người duy nhất đại diện cho Ba Lan, đang ngồi chơi Jenga trong lúc đợi tới lượt. Rosario Ruiz (16 tuổi, chuyên gia Excel) đang ngồi kể lại cho bạn bè về trải nghiệm thi năm ngoái của em, và ước mơ trở thành một kĩ sư năng lượng tái tạo, cùng với lịch sử món trà đá mà em đang mời mọi người (nó có từ Cuộc chiến của người Paraguay hồi thế kỷ 19).
Sau khi trải qua kì thi căng thẳng, các em được dùng bữa nhẹ, xem bộ phim Cool Runnings (cho những ai muốn xem) và nghỉ ngơi sau một ngày vất vả. Ngày tiếp theo, sau một bài diễn văn đầy xúc động về tương lai đang đón chờ những tài năng tương lai, các em được vé đi chơi Disneyland miễn phí, thỏa thích đắm mình vào thế giới thần tiên mà không phải lo lắng gì nữa.
Nhưng chắc chắn là phải lo lắng và hồi hộp rồi, vì cuối cùng cũng đến thứ Tư, ngày trao giải.
Hiển nhiên, như bao lễ trao giải khác, mở đầu cứ phải là một bài diễn văn đã. Và cũng hiển nhiên, như bao thế hệ học sinh khác, chẳng mấy ai ngồi lắng nghe những bài diễn văn dài này. Ngay khi màn diễn văn nhàm chán này kết thúc, và khi tiết mục “học sinh diễu hành” bắt đầu, các em bừng tỉnh, trở về đúng trạng thái hoạt bát của những cô cậu bé tràn đầy năng lượng. Lần lượt từng em đứng lên sân khấu, giơ cao lá cờ Tổ quốc lên và nêu rõ mình tới từ đâu. Với những nước nhỏ mang theo mỗi một lá cờ, em nào vừa đứng lên tuyên bố xong đã phải vụt chạy xuống dưới đưa cờ cho bạn tiếp theo đang chờ mình bên dưới.
Và ấy cũng đã gần sát giờ chia tay, từng nhóm bạn mới quen túm tụm lại, cố gắng chụp được một tấm ảnh kỉ niệm. Ai cũng cố gắng lấy cái phông nền chính thức của giải Microsoft Office Specialist, như một minh chứng rằng mình đã thực sự ở đây, tham dự vào cuộc thi tầm cỡ thế giới này.
Và giờ khắc trao giải đã đến. Bất kì cái tên nào vang lên cũng nhận được vô vàn tràng pháo tay, lời ca tụng từ phía khán đài. Cậu Tiberiu, cậu chàng Romania duy nhất đã giành huy chương vàng bộ môn Word 2013. Dường như chân cậu không chạm đất khi phóng lên nhận phần thưởng là chiếc cúp vô địch, số tiền 7.000 USD (dưới dạng một cái séc khổng lồ) và bộ Xbox.
Em Bùi Mạnh Tú, học sinh lớp 10 trường THPT chuyên Lê Hồng Phong (Nam Định) giành được giải ba tại hạng mục Word 2013. Mang lại vinh quang cho toàn bộ đoàn Việt Nam dự thi, cũng như từng ánh mắt dõi theo các em tại nước nhà.
Em Bùi Mạnh Tú, học sinh lớp 10 trường THPT chuyên Lê Hồng Phong, Nam Định.
"Khi BTC Thế giới bắt đầu công bố giải, tim em đập loạn nhịp, chưa kịp trấn tĩnh, bất ngờ hàng chữ MANH TU BUI - VIETNAM hiển thị trên màn hình, rất khó tin và muốn vỡ òa gọi Mẹ lắm ạ! Chạy lên sân khấu, khoác trên mình lá cờ của Tổ quốc trước hàng trăm thanh thiếu niên tới từ các quốc gia khác nhau, thấy tự hào và muốn đứng mãi ở đấy thôi ạ”, Tú xúc động chia sẻ với IIG Vietnam về trải nghiệm khó quên có lẽ cả đời chỉ có một ấy.
Đây là hình ảnh của ba em chụp với ban tổ chức tại sự kiện đáng nhớ này:
Tiếp theo là PowerPoint 2013 với huy chương vàng thuộc về Hong Kong. Rồi dường như mọi người hướng hoàn toàn sự chú ý của mình tới sân khấu, khi mà ban tổ chức công bố giải thưởng cho Excel 2013. Phần mềm tiện dụng này quá nổi tiếng, đâu cũng dùng mà có vẻ còn vượt mặt cả phiên bản 2016 được cải tiến nhiều hơn.
Người chiến thắng trong hạng mục Excel 2013 này là Jiaxi Dai người Trung Quốc, phóng ra khỏi ghế với vận tốc một quả tên lửa khi tên cậu được xướng lên. Bộ môn Word 2016 có một giải ba thuộc về em Eta Katherine người Nigeria, em đã hai lần tham dự cuộc thi này. Giải nhất của Word 2016 thuộc về người Hong Kong.
Dheya Madhani của đội Green Hope đã giành được huy chương bạc trong hạng mục PowerPoint 2016, cứu vớt lại chút danh dự cho quê hương và cho “đứa con cưng của nước Mỹ”.
Và vậy là Excel 2016 là hạng mục cuối cùng, và cũng là cơ hội cuối để nước đứng ra tổ chức sự kiện giành được chiếc Xbox cho mình. Vị trí thứ ba thuộc về Jayden Cook, cậu chàng 20 tuổi tới từ New Zealand. Huy chương bạc thuộc về Serawut Khamset, thuộc đội tuyển Thái Lan. Và cuối cùng, thì John “Jack” Dumoilin Đệ Tam đã giành được giải nhất về cho nước Mỹ.
Giờ khắc chia tay tới, những người bạn mới gặp mới thân quen bỗng chỗng đã phải xa nhau. Những cái ôm đầy nước mắt diễn ra đây đó, những lời hứa năm sau sẽ cố gắng gặp lại được trao nhau dù biết là rất khó – các em lại phải vượt qua một kì sát hạch nữa, mà có khi lại phải dự thi một môn hoàn toàn khác, tùy theo luật lệ từng địa phương.
Nhưng ngoài những món quà, những phần thưởng, những kinh nghiệm đối đầu gay go thì các em còn mang về được một hay nhiều tình bạn đẹp thời niên thiếu, những kỉ niệm khó phai về một chuyến “phiêu lưu” trên đất Mỹ, tranh tài với những người bạn tới từ năm châu. Chừng đó là quá nhiều để tuổi trẻ có thể nhớ lại mà tự hào, mà cũng quá đủ để năm sau lại cố gắng gặp lại những người bạn ấy một lần nữa.
