Thủ tướng Paetongtarn bị Tòa án Hiến pháp phế truất, gia tộc Shinawatra thêm cú sốc

Tòa án Hiến pháp Thái Lan hôm 29/8 đã bãi nhiệm Thủ tướng Paetongtarn Shinawatra với lý do vi phạm chuẩn mực đạo đức, chỉ sau 1 năm cầm quyền. Động thái này giáng thêm một đòn nặng nề vào gia tộc Shinawatra, có nguy cơ mở ra một giai đoạn bất ổn mới.

Bà Paetongtarn, vị Thủ tướng trẻ tuổi nhất trong lịch sử Thái Lan, trở thành nhà lãnh đạo thứ sáu thuộc hoặc được hậu thuẫn bởi gia tộc Shinawatra bị quân đội hoặc tòa án phế truất trong cuộc đấu tranh quyền lực suốt hai thập kỷ qua giữa các phe phái tinh hoa.

Trong phán quyết, tòa cho rằng bà Paetongtarn vi phạm chuẩn mực đạo đức trong một cuộc điện đàm bị rò rỉ hồi tháng 6, trong đó bà dường như tỏ ra nhún nhường cựu lãnh đạo Campuchia Hun Sen, khi hai nước đứng bên bờ xung đột vũ trang. Giao tranh bùng phát vài tuần sau đó và kéo dài 5 ngày.

Quyết định của tòa mở đường cho Quốc hội bầu Thủ tướng mới – một tiến trình có thể kéo dài, trong bối cảnh đảng Pheu Thai của bà Paetongtarn suy giảm sức mạnh thương lượng và phải vật lộn để có thể giữ gìn liên minh vốn chỉ chiếm thế đa số mong manh.

Trong phán quyết được đưa ra, tòa cho rằng bà Paetongtarn đã đặt lợi ích cá nhân lên trên lợi ích quốc gia, làm tổn hại danh tiếng đất nước và khiến công chúng mất niềm tin.

“Từ mối quan hệ cá nhân có vẻ gắn kết với Campuchia, bị đơn đã sẵn sàng tuân theo hoặc hành động phù hợp với mong muốn của phía Campuchia,” tòa nhấn mạnh trong tuyên bố.

Phán quyết này chấm dứt sớm nhiệm kỳ Thủ tướng của con gái và người kế cận chính trị của cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra. Ở tuổi 39, bà Paetongtarn vốn là gương mặt trẻ trên chính trường, bất ngờ bước vào tâm điểm quyền lực sau khi người tiền nhiệm Srettha Thavisin bị tòa phế truất một năm trước.

Bà Paetongtarn đã xin lỗi về cuộc gọi bị rò rỉ, nói rằng bà chỉ cố gắng ngăn chặn một cuộc chiến.

Tương lai bất định

Trong vòng 17 năm qua, bà Paetongtarn là Thủ tướng thứ 5 bị Tòa án Hiến pháp bãi nhiệm, một lần nữa khẳng định vai trò trung tâm của cơ quan này trong cuộc đấu tranh không lối thoát giữa chính quyền do gia tộc Shinawatra bầu lên và liên minh bảo thủ quân đội - hoàng gia có ảnh hưởng sâu rộng.

Tâm điểm sắp tới sẽ là việc ai thay thế bà Paetongtarn, trong đó ông Thaksin Shinawatra dự kiến đóng vai trò quan trọng trong các thỏa thuận chính trị nhằm giữ đảng Pheu Thai tiếp tục dẫn dắt liên minh.

Phó Thủ tướng Phumtham Wechayachai cùng nội các hiện tại sẽ điều hành chính phủ lâm thời cho đến khi Quốc hội bầu được Thủ tướng mới – một quá trình không có thời hạn cụ thể.

Có 5 ứng viên đủ điều kiện trở thành Thủ tướng, trong đó chỉ có một người thuộc đảng Pheu Thai: ông Chaikasem Nitisiri, 77 tuổi, cựu Tổng chưởng lý, ít kinh nghiệm nội các và giữ vai trò mờ nhạt trong chính trường.

Các ứng viên khác gồm cựu Thủ tướng Prayuth Chan-ocha – người đã nghỉ hưu nhưng từng lãnh đạo cuộc đảo chính lật đổ chính phủ của đảng Pheu Thai năm 2014, và ông Anutin Charnvirakul – cựu Phó Thủ tướng, người đã rút đảng của mình khỏi liên minh của bà Paetongtarn sau vụ rò rỉ điện đàm.

Phán quyết này đẩy Thái Lan vào vòng xoáy bất ổn chính trị mới, trong bối cảnh dư luận bức xúc vì cải cách đình trệ và nền kinh tế ì ạch, dự báo chỉ tăng trưởng 2,3% trong năm nay theo Ngân hàng Trung ương.

Một chính phủ của đảng Pheu Thai nếu được thành lập cũng khó duy trì ổn định, khi chỉ có thể dựa vào thế đa số mong manh trong Quốc hội, dễ dàng bị phe đối lập với sự hậu thuẫn lớn trong công chúng thách thức, đồng thời kêu gọi bầu cử sớm.

“Việc bổ nhiệm Thủ tướng mới…sẽ khó khăn và có thể mất nhiều thời gian”, Stithorn Thananithichot, nhà khoa học chính trị tại Đại học Chulalongkorn, nhận định. “Không dễ để tất cả các bên dung hòa lợi ích. Pheu Thai sẽ ở thế bất lợi”.