Ngày 16/2, trong Phiên họp về “Bảo vệ hòa bình, thịnh vượng và an ninh ở châu Á - Thái Bình Dương” tại Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN-Hoa Kỳ, tại Sunnylands, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã có bài phát biểu nhấn mạnh 3 vấn đề nóng hiện nay là an ninh biển, chống khủng bố quốc tế và ứng phó với biến đổi khí hậu.
Thủ tướng nêu rõ, tình hình phức tạp ở Biển Đông nảy sinh từ những đòi hỏi chủ quyền không dựa trên luật pháp quốc tế và Công ước Luật biển năm 1982 của Liên hợp quốc, trái với Tuyên bố về ứng xử trên Biển Đông (DOC 2002). Gần đây nhất là những hành động đơn phương bồi đắp và xây dựng trên quy mô lớn các đảo nhân tạo từ những cấu trúc nửa nổi nửa chìm, làm thay đổi nguyên trạng, kể cả việc tăng cường quân sự hóa dưới các hình thức khác nhau.
Đầu tháng 1/2016, diễn ra việc đưa máy bay ra các đảo nhân tạo mà không hề thông báo cho Cơ quan quản lý bay khu vực FIR-Hồ Chí Minh, vi phạm nghiêm trọng quy định về an toàn bay của Tổ chức hàng không dân dụng quốc tế (ICAO), đe dọa an ninh và an toàn hàng không trong khu vực.
Trước những rủi ro liên quan đến khả năng xảy ra xung đột này, Thủ tướng Việt Nam đề nghị các quốc gia ASEAN và Hoa Kỳ tiếp tục có tiếng nói mạnh mẽ hơn để tiếp tục thúc đẩy các bên giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982; không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, chấm dứt mọi hoạt động làm thay đổi nguyên trạng ở Biển Đông, đặc biệt là việc xây dựng các đảo nhân tạo với quy mô lớn, chấm dứt ngay việc quân sự hóa ở Biển Đông; tôn trọng và thực hiện nghiêm túc, đầy đủ DOC, sớm thỏa thuận thực chất Bộ Quy tắc về ứng xử COC.
“Chúng tôi đề nghị Hoa Kỳ ủng hộ và phối hợp chặt chẽ với ASEAN phát huy các cơ chế hợp tác chính trị - an ninh khu vực của ASEAN (AMM, EAS, ARF, ADMM+…), đẩy mạnh tuân thủ luật pháp quốc tế, các chuẩn mực ứng xử chung, xây dựng lòng tin chiến lược bền vững và thực hiện các biện pháp ngoại giao phòng ngừa trên biển, diễn tập tìm kiếm cứu nạn, cứu trợ, phòng chống cướp biển, lập đường dây nóng, hỗ trợ năng lực thực thi pháp luật trên biển”, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nói.
