Khi chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo, và hội nhập quốc tế đang định hình lại mọi lĩnh vực, vấn đề nguồn nhân lực – đặc biệt là nhân lực chất lượng cao – trở thành tâm điểm chiến lược của quốc gia.
Hội thảo khoa học quốc gia “Đột phá chiến lược về nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao trong bối cảnh mới” do Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, NXB Chính trị quốc gia Sự thật, Bộ Y tế và Trường Đại học Y Hà Nội (ĐHYHN) phối hợp tổ chức ngày 8/10 nhằm góp phần chuẩn bị cơ sở khoa học cho Văn kiện Đại hội XIV của Đảng.
Nhân lực – trụ cột của mọi đột phá
Phát biểu khai mạc, PGS.TS. Phan Thị Thu Hương, Bí thư Đảng uỷ, Chủ tịch Hội đồng trường Trường ĐHYHN, nhấn mạnh, phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao, luôn là một trong ba khâu đột phá chiến lược mà Đảng xác định.
Trong y tế – lĩnh vực gắn trực tiếp với sức khỏe, sinh mệnh và chất lượng cuộc sống của người dân – đội ngũ nhân lực chất lượng cao không chỉ là trụ cột mà còn là yếu tố mang tính sống còn.
“Họ phải hội tụ năng lực chuyên môn sâu, tư duy phản biện, tinh thần chủ động trong nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ, và trên hết, y đức phải là nền tảng”, bà Hương nhấn mạnh.
Trải qua 123 năm hình thành và phát triển, Trường ĐHYHN luôn kiên định sứ mệnh “phụng sự vì sức khỏe dân tộc”, coi đào tạo nhân lực y tế “giỏi y thuật, sáng y đức” là trách nhiệm đối với Đảng, ngành y và nhân dân.
TS. Vũ Thanh Mai, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, chỉ rõ: Phát triển nhân lực chất lượng cao không chỉ là yêu cầu kinh tế mà còn là chiến lược nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
“Tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng, chứng chỉ hiện mới đạt 28,1%, năng suất lao động chỉ bằng 59,6% Thái Lan, 52,8% Malaysia và chưa đến 20% so với Singapore – khoảng cách này đặt ra thách thức lớn nếu chúng ta muốn bước vào nhóm nước phát triển vào giữa thế kỷ XXI.”
TS Mai nhấn mạnh cần đổi mới căn bản giáo dục đại học và nghề nghiệp; xây dựng cơ chế đặc thù thu hút, trọng dụng nhân tài; hoàn thiện pháp luật về lao động và khoa học công nghệ; đồng thời phát huy vai trò hợp tác quốc tế, khu vực tư nhân và kinh tế tri thức trong phát triển nhân lực.
Đào tạo gắn với sử dụng
Một trong những nội dung được thảo luận sâu tại Hội thảo là yêu cầu gắn kết chặt chẽ giữa đào tạo và sử dụng lao động. Các đại biểu thống nhất cho rằng hệ thống giáo dục hiện nay vẫn còn độ “vênh” với nhu cầu thực tế của thị trường, dẫn tới tình trạng “thừa thầy thiếu thợ”, trong khi nhiều ngành mũi nhọn lại thiếu trầm trọng nhân lực trình độ cao.
Các chuyên gia đề xuất mô hình “đào tạo theo đặt hàng” và “học tập suốt đời”, khuyến khích hợp tác Nhà nước – nhà trường – doanh nghiệp trong xây dựng chương trình, thực tập, tuyển dụng và đánh giá năng lực. Hệ thống thông tin thị trường lao động cần được số hóa và liên thông để dự báo nhu cầu, giúp định hướng chiến lược nhân lực đến năm 2030 và tầm nhìn 2045.
Đặc biệt, PGS.TS. Vũ Trọng Lâm, Giám đốc, Tổng Biên tập NXB Chính trị quốc gia Sự thật, nhấn mạnh cán bộ tham mưu phải trở thành “hạt nhân chuyển đổi số” trong mỗi cơ quan.
Ông đưa ra bảy giải pháp cụ thể, trong đó trọng tâm là xây dựng môi trường làm việc số, coi công nghệ là công cụ nâng cao hiệu quả hoạt động, đồng thời bồi dưỡng liên tục về CNTT, phân tích dữ liệu, kỹ năng làm việc nhóm và tư duy phản biện.
Cần cơ chế đặc thù và tầm nhìn quốc gia
Các ý kiến tại Hội thảo thống nhất: Để tạo đột phá thực sự, Việt Nam cần một chiến lược tổng thể, gắn kết giữa phát triển nhân lực với đổi mới thể chế, KHCN và thị trường lao động. Đặc biệt, cần có cơ chế đặc thù để thu hút, giữ chân nhân tài trong khu vực công, nơi đang chịu nhiều ràng buộc về đãi ngộ và môi trường làm việc.
Đồng thời, cần mở rộng hợp tác quốc tế trong đào tạo, trao đổi chuyên gia, công nhận bằng cấp, khuyến khích mô hình liên kết công – tư trong các lĩnh vực công nghệ cao và đổi mới sáng tạo. Nhân lực chất lượng cao phải trở thành trung tâm của hệ sinh thái sáng tạo quốc gia – từ các vườn ươm khởi nghiệp, trung tâm nghiên cứu đến mạng lưới chuyên gia toàn cầu.
Phát biểu tổng kết, GS.TS Phùng Hữu Phú, nguyên Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Tuyên giáo Trung ương, nhấn mạnh: Phát triển nhân lực chất lượng cao không chỉ là nhiệm vụ cấp bách mà còn là chiến lược lâu dài, xuyên suốt – đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, các cấp, ngành và toàn xã hội.
Những kiến nghị từ diễn đàn hôm nay sẽ là cơ sở để hoàn thiện chiến lược phát triển nguồn nhân lực trong giai đoạn tới, hướng tới mục tiêu phát triển nhanh, bền vững và tự cường – trong kỷ nguyên mà con người, hơn bao giờ hết, là trung tâm của mọi đột phá.