Khát vọng tìm kiếm lối đi mới
Tỷ lệ mắc mới ung thư ở Việt Nam đứng thứ 16, còn tỷ lệ tử vong đứng thứ 10 trong số 106 quốc gia được khảo sát. Năm 2022, cả nước ghi nhận hơn 180.000 ca ung thư mới; con số này dự báo sẽ vượt 290.000 ca vào năm 2045 nếu không có giải pháp đột phá.
Nhiều năm qua, phẫu thuật, hóa trị, xạ trị, liệu pháp nhắm trúng đích hay miễn dịch checkpoint inhibitors đã mang lại tiến bộ nhất định. Song với bệnh nhân giai đoạn muộn, tái phát hoặc kháng trị, hiệu quả vẫn còn hạn chế. Chính thực tế khắc nghiệt ấy khiến giới khoa học toàn cầu không ngừng tìm kiếm một lối đi mới.
Vắc xin điều trị ung thư (Therapeutic Cancer Vaccine – TCV) ra đời từ khát vọng đó. Khác với vắc xin phòng ngừa như HPV hay HBV vốn ngăn chặn virus gây ung thư, TCV “huấn luyện” hệ miễn dịch nhận diện và tiêu diệt trực tiếp tế bào ung thư trong cơ thể, đồng thời giảm nguy cơ tái phát. Đây được xem là chiến lược mang tính cách mạng, mở ra chương mới trong điều trị ung thư.
Chuẩn bị bài bản
Với tầm nhìn dài hạn, từ nhiều năm trước, Hệ thống BVĐK Tâm Anh đã thành lập Viện Nghiên cứu Tâm Anh (TAMRI) – trung tâm nghiên cứu những liệu pháp tiên tiến.
Trao đổi với VietTimes, BS. Phương Lễ Trí, Viện Nghiên cứu Tâm Anh, thông tin TAMRI đã thực hiện các nghiên cứu tiền lâm sàng và lâm sàng về vắc xin dendritic cell, chứng minh khả năng kích hoạt miễn dịch và tiêu diệt tế bào ung thư trên mô hình chuột đa u tủy, đồng thời cho thấy hiệu quả hiệp đồng khi kết hợp với hóa trị và ICI. Đây là nền tảng khoa học quan trọng, chứng minh tính khả thi và giúp Tâm Anh tự tin bước vào lĩnh vực sản xuất vắc xin ung thư.
Tâm Anh cũng đã đầu tư phòng thí nghiệm đạt chuẩn quốc tế với hệ thống nuôi cấy tế bào, thiết bị phân tích gene và công nghệ giải trình tự thế hệ mới (NGS) phục vụ cho việc thiết kế vắc xin mRNA cá thể hóa, xây dựng quy trình kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt. Cùng với đó là ngân hàng mẫu sinh học để lưu trữ và nghiên cứu kháng nguyên ung thư, một yếu tố then chốt trong phát triển vắc xin điều trị.
Về nhân lực, Tâm Anh đã thành lập nhóm nghiên cứu đa ngành gồm các chuyên gia về ung bướu, miễn dịch học, sinh học phân tử và công nghệ nano. Nhiều bác sĩ, nhà khoa học trẻ đã được gửi đi đào tạo chuyên sâu tại các trung tâm nghiên cứu hàng đầu thế giới, đồng thời tham gia các đề tài tiền lâm sàng để tích lũy kinh nghiệm.
Sự chuẩn bị đồng bộ này giúp dự án không chỉ dừng ở ý tưởng mà sẵn sàng tiến tới triển khai thực tế khi tháng 5/2025, Tâm Anh đã ký kết hợp tác với Quỹ Đầu tư Liên bang Nga về phát triển vắc xin công nghệ mới, trong đó có vắc xin điều trị ung thư mRNA. Đây là dấu mốc khẳng định quyết tâm hiện thực hóa giấc mơ vắc xin ung thư.
Đầu tháng 9/2025, Tâm Anh ký kết hợp tác với Trung tâm Nghiên cứu Y học Quốc gia về xạ trị Liên bang Nga, trong đó đặc biệt chú trọng việc chuyển giao toàn diện các công nghệ lõi, các phát minh quan trọng về vắc xin, thuốc, kỹ thuật chẩn đoán và điều trị ung thư từ Liên bang Nga, giúp Việt Nam tự chủ sản xuất thuốc và vắc xin công nghệ mới, góp phần chủ động cung ứng, giảm chi phí điều trị, nâng cao chất lượng điều trị và chất lượng sống cho người bệnh.
Từng bước biến giấc mơ thành hiện thực
Việc Tâm Anh tham gia nghiên cứu và sản xuất vắc xin ung thư không chỉ mang ý nghĩa khoa học mà còn mang giá trị nhân văn sâu sắc. Hiện nay, chi phí điều trị ung thư bằng các liệu pháp tiên tiến, đặc biệt là thuốc miễn dịch và vắc xin thử nghiệm ở nước ngoài rất cao và vượt quá khả năng chi trả của đa số bệnh nhân Việt Nam. Nếu vắc xin ung thư được sản xuất trong nước, giá thành sẽ hợp lý hơn, đồng nghĩa với việc nhiều bệnh nhân có thể tiếp cận.
Theo TS.BS. Chu Tấn Huy (TAMRI), TCV còn mở ra hướng tiếp cận cá thể hóa điều trị, tức là thiết kế vắc xin riêng cho từng bệnh nhân dựa trên hồ sơ di truyền và kháng nguyên khối u. Điều này hứa hẹn nâng cao hiệu quả, giảm thiểu tác dụng phụ và kéo dài thời gian sống cho người bệnh. Đặc biệt, TAMRI đã bắt đầu nghiên cứu về cá thể hóa vắc xin mRNA, hứa hẹn ứng dụng rộng rãi tại Việt Nam trong tương lai gần.
Hành trình đưa vắc xin ung thư từ phòng thí nghiệm ra đời sống lâm sàng chắc chắn còn nhiều thách thức: Lựa chọn kháng nguyên, tối ưu công nghệ, thử nghiệm trên quy mô lớn. Nhưng với sự chuẩn bị kỹ lưỡng về khoa học, nhân lực và hợp tác quốc tế, Tâm Anh đang từng bước biến giấc mơ thành hiện thực.
Ông Ngô Chí Dũng, Chủ tịch HĐQT Hệ thống BVĐK Tâm Anh và Viện Nghiên cứu Tâm Anh (TAMRI) chia sẻ với Viettimes: "Chúng tôi mong muốn mang những thành tựu y khoa tiên tiến đến gần hơn với người dân Việt Nam, giảm tải gánh nặng ung thư và đóng góp vào sự phát triển chung của nền y học đất nước. Từ nay, trong cuộc đua công nghệ y sinh toàn cầu, người Việt không chỉ đứng ngoài quan sát, mà có thể tự tin đóng góp những sáng tạo mang dấu ấn Việt Nam".
Phẫu thuật thành công ca ung thư tụy hiếm gặp
Đổi góc nhìn trong điều trị ung thư: Y học cổ truyền và dinh dưỡng cần được coi trọng
