Ngay sau chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về vụ phá rừng phòng hộ quy mô lớn tại Tiên Phước (Quảng Nam), ngày 22/9, đoàn công tác của UBND tỉnh Quảng Nam do ông Lê Trí Thanh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh dẫn đầu đã đi kiểm tra thực địa hiện trường đối với vụ phá rừng phòng hộ tại xã Tiên Lãnh (huyện Tiên Phước, Quảng Nam).
Tại hiện trường, cả cánh rừng trăm ha bị tàn phá không thương tiếc để trồng keo, cảnh tượng cả cánh rừng bạt ngàn bị triệt hạ, đốn chặt trơ gốc và đốt cháy nham nhở là nhưng gì còn lại. Thậm chí có những gốc cây to 2 người ôm vẫn còn tươi mới vết cưa khiến dư luận đau xót.
Tại buổi làm việc sau chuyến thị sát, ông Lê Trí Hiệu, Phó Chủ tịch UBND huyện Tiên Phước cho rằng, nguyên nhân xảy ra vụ phá rừng là do Hạt Kiểm lâm Tiên Phước sáp nhập vào Hạt Kiểm lâm Nam Quảng Nam đóng tại huyện Phú Ninh nên việc kiểm soát rừng gặp khó. Trong khi đó, kiểm lâm địa bàn chỉ có một người nên không đáp ứng được công tác bảo vệ rừng. Thực tế diện tích rừng lớn, địa bàn phức tạp, giáp ranh nhiều địa phương khác. Các đối tượng phá rừng chủ yếu có hoàn cảnh kinh tế khó khăn, thu nhập chính gắn với cây keo nên người dân lén lút, "liều mạng" vào phá rừng để trồng keo nên hầu hết các vụ việc đều phát hiện trễ, sự đã rồi và công tác xác minh, điều tra đối tượng phá rừng gặp khó khăn.
Trước sự việc, ông Hường Văn Minh, Chủ tịch UBND huyện Tiên Phước đề nghị Chi cục Kiểm lâm tính toán lại phương án quản lý bảo vệ rừng đồng thời yêu cầu cơ quan chức năng huyện chịu trách nhiệm, xử lý và giải quyết.
Hiện trường vụ phá rừng phòng hộ Tiên Lãnh (Tiên Phước, Quảng Nam) để trồng keo sản xuất (Ảnh : Lê Phong)
Tham gia chuyến thực địa, Đại tá Nguyễn Đức Dũng, Phó Giám đốc Công an tỉnh Quảng Nam cho biết, trong quá trình kiểm tra hiện trường vụ phá rừng, nhiều người dân cho biết đã báo chính quyền khi phát hiện, trong khi các cơ quan chức năng ở địa phương thì không ai biết. “Đề nghị lực lượng Kiểm lâm, chính quyền địa phương phối hợp với người dân để quản lý, bảo vệ rừng. Đối với các vụ việc phát hiện phá rừng thì phải nhanh chóng xác minh, lập hồ sơ, khởi tố vụ án, khởi tố bị can để chuyển công an xử lý nghiêm chứ không thể để cây mọc lên xanh rồi mới làm, lại không xác định được bị can thì không xử lý được”, Đại tá Nguyễn Đức Dũng nói.
Sau khi lắng nghe ý kiến các cơ quan liên quan, ông Lê Trí Thanh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam cho biết, qua kiểm tra thực tế, những khu rừng bị phá ở Tiên Lãnh không có mục đích là lấy gỗ mà chủ yếu là để lấy đất trồng keo. Tuy nhiên khó hiểu là tại sao đối tượng lại đi sâu vào rừng, đường đi hiểm trở để trồng keo? Vì nếu như trồng, chăm sóc, chặt, vận chuyển... thì lỗ chứ không thể lời. Chứng tỏ đối tượng này có tính toán trước.
Về trách nhiệm, ông Lê Trí Thanh cho rằng trong việc để xảy ra phá rừng thì có trách nhiệm của nhiều cơ quan. Trước hết là Ban Quản lý trồng rừng huyện Tiên Phước chủ quan, thiếu việc tuần tra giám sát bảo vệ rừng; công tác nghiệm thu để thanh toán tiền dịch vụ môi trường cho cho người dân chậm. Đối với UBND xã Tiên Lãnh, đơn vị trực tiếp quản lý rừng, người dân... nhưng lại buông lỏng quản lý; công tác dân vận, tuyên truyền, vận động người dân và nắm bắt thông tin chưa kịp thời. Khi người dân phát hiện, báo về địa phương nhưng lại chậm xử lý.
Truy trách nhiệm các cơ quan liên quan, ông Lê Trí Thanh nhấn mạnh, Hạt Kiểm lâm Nam Quảng Nam, việc xử lý vi phạm về rừng chậm, có những vụ xử lý hành chính nên không có sức răn đe; lúng túng trong phương pháp tuần tra. Một số vụ đã khởi tố vụ án nhưng chưa đủ chứng cứ, công tác thu thập thông tin chậm, hiện trường bị xáo trộn khiến công tác điều tra, xử lý khó; UBND huyện Tiên Phước, chưa sâu sát với thực tiễn quản lý, bảo vệ rừng. Rừng bị phá, chính quyền xã buông lỏng mà không chấn chỉnh sớm; chưa kịp thời giao đất sản xuất cho dân khiến người dân phá rừng để trồng keo; Đối với Chi cục Kiểm lâm, Sở NN-PTNT, việc điều tra, xử lý các vụ phá rừng bị chậm. Chưa triển khai làm việc với các địa phương về công tác phối hợp quản lý, bảo vệ rừng sau khi sáp nhập các hạt kiểm lâm. Về chuyên môn, nghiệp vụ trong các vụ khởi tố vụ án không đảm bảo.
Một gốc câu rừng bị chặt không thương tiếc (Ảnh Lê Phong)
“Đề nghị UBND huyện Tiên Phước phối hợp với Chi cục Kiểm lâm rà soát, xác định chính xác diện tích rừng bị xâm hại có phải là 124ha hay là nhiều hơn? Bản chất vấn đề ở đây là gì? Khẩn trương giao đất, giao rừng cho người dân. Chủ động xây dựng phương án quản lý, bảo vệ rừng. Phối hợp với Sở NN-PTNT nghiên cứu diện tích đất của người dân sản xuất trước đây mà nay đã đưa vào quy hoạch rừng phòng hộ để người dân khai thác cây keo, nghiên cứu đền bù diện tích đất rừng này cho người dân.
Đồng thời khẩn trương củng cố hồ sơ vụ phá rừng tại Khoảnh 5, Tiểu khu 556. Chỉ đạo Công an tỉnh Quảng Nam rút hồ sơ lên để điều tra, xử lý án điểm để răn đe. Phải tìm ra kẻ chủ mưu thực sự là ai. Phải tìm ra ai là người thuê ông Phùng Văn Bảy phá rừng. Và vụ án này không có vùng cấm trong xử lý vụ việc ", Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam Lê Trí Thanh nhấn mạnh.
Trước đó, sau khi báo chí phản ánh, cơ quan chức năng tỉnh Quảng Nam đã bắt quả tang một trường hợp là ông Phùng Văn Bảy (người dân địa phương), cùng 7 người dân là người đồng bào Ca Dong có hành vi chặt phá rừng tại khoảnh 5, Tiểu khu 556, rừng phòng hộ Tiên Lãnh. Các đối tượng tham gia phá rừng đã bị Công an huyện Tiên Phước mời làm việc và lập hồ sơ. Đồng thời Cơ quan Cảnh sát Điều tra, Công an huyện Tiên Phước cũng đã khởi tố vụ án hình sự về tội "Huỷ hoại rừng". Công an huyện Tiên Phước cũng đang hoàn tất hồ sơ để khởi tố bị can.
Được biết, từ năm 2010 đến nay, trên địa bàn xã Tiên Lãnh phát hiện và lập hồ sơ 54 vụ phá rừng để lấy đất sản xuất (chủ yếu trồng rừng nguyên liệu), gây thiệt hại 124,821ha rừng tự nhiên, trạng thái rừng nghèo (gồm 87,913ha rừng phòng hộ, 36,908ha rừng sản xuất). Trong tổng số diện tích rừng thiệt hại nói trên có 68,296ha giao khoán bảo vệ rừng (do Ban quản lý trồng rừng huyện Tiên Phước giao cho nhóm hộ) và 49,359ha ngoài diện tích giao khoán bảo vệ rừng (do UBND xã Tiên Lãnh quản lý).
Riêng từ đầu năm 2017 trở lại đây, cơ quan chức năng đã phát hiện 10 vụ vi phạm, diện tích rừng thiệt hại 24,790ha. Hạt Kiểm lâm đang phối hợp với cơ quan chức năng và chính quyền địa phương điều tra, xử lý. UBND huyện Tiên Phước đã ban hành Quyết định thu hồi diện tích vi phạm và giao cho UBND xã quản lý 19 vụ/52,994 ha, khởi tố hình sự 10 vụ và đang điều tra, xử lý 25 vụ.
