Những người BIDV ở nước bạn Lào

Thì ra, Tổng Bí thư kiêm Chủ tịch nước Lào đang xin lỗi khách (chắc là dân, là thuộc cấp?) đang bận đành phải đợi và cảm ơn!

Đến tư gia Thủ tướng Lào Thoongxin Thamavong chúc mừng BunPimay cùng là dịp sinh nhật Thủ tướng tròn 70 xuân. Mấy anh em BIDV quây tụ trong phòng khách cùng Thủ tướng và phu nhân. Còn nhớ năm 2013 tôi có bài viết kinkhauxamakhi  (ăn cơm đoàn kết) dịp các yếu nhân của BIDV dự bữa cơm thân mật với Thủ tướng Lào nhưng ở một khách sạn ở Viêng Chăn. Nay thấy như may mắn khi hầu chuyện bởi được tường thêm nhiều thứ lần gặp trước chưa kịp biết. Như thấy gần thêm khi Thủ tướng Lào chìa tay đồng chí nhà báo này ở Thanh Hóa… Ngạc nhiên lẫn cảm động khi vị Thủ tướng đã chợt nhớ ra chức phận mọn của mình.

Huyện Viêng Thoong quê Thủ tướng ở tỉnh Hủa Phăn sát ngay với Thanh Hóa. Ngày mai mới phải triển khai, nhưng ông Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư Việt Nam sang Lào (AVIL) vốn là chỗ quen biết lâu nay lại là típ người tham công tiếc việc tiện dịp bàn luôn với Thủ tướng kế hoạch tiến hành cụ thể việc đầu tư tín dụng ưu đãi 146 triệu USD (nâng mức đầu tư của riêng BIDV cho Lào lên hơn 200 triệu USD) cho dự án hạ tầng của tỉnh Hủa Phăn. Rồi chuyện đưa con cá tầm nuôi lấy trứng sắp sửa sẽ được triển khai ra sao…

Trong không khí thân tình do vị thủ lĩnh của BDIV khơi mào, có lẽ một người viết như tôi đã gặp may? Bởi bản tính vị Thủ tướng này, như anh em ở BIDV trong Ngân hàng Liên doanh Lào Việt (LaoVietBank) cho hay là rất kiệm lời. Nhưng trong cuộc gặp ông đã bộc bạch khá cởi mở… Rằng khi ở cương vị Ngoại trưởng Lào, ông đã đi nhiều nước. Người ta cũng hỏi ông rằng, ông thấy Việt Nam như thế nào? Tôi đã trả lời rằng, nhân dân Việt Nam có lòng yêu nước nồng nàn, có tinh thần quốc tế cao cả.

Rằng nhân dân Việt Nam thông minh thì chắc chắn rồi. Nhưng Việt Nam rất tôn trọng các nước khác. Việc Việt Nam sang Lào giúp đỡ là do yêu cầu của phía Lào. 

... Buổi kỷ niệm sự kiện thành lập LaoVietBank và 5 năm thành lập Công ty Liên doanh Bảo hiểm Lào Việt (LVI) ông đến từ đầu. Mà dự suốt cuộc. Phát biểu của ông dường như cụ thể thêm, sinh động thêm diễn văn hôm nhậm chức Thủ tướng.

Tuyên bố khi lên nhậm chức, ông Thongsing cam kết sẽ duy trì ổn định chính trị và  an ninh, đồng thời tích cực thực hiện chính sách đổi mới của Đảng nhằm phát triển tiềm năng của các thành phần kinh doanh.

Tân Thủ tướng Thongsing cũng nhấn mạnh, ông  khuyến khích tất cả mọi người dân Lào tham gia công cuộc phát triển kinh tế - xã hội 2011-2015. “Tôi sẽ cải thiện cung cách làm việc của chính phủ để đảm bảo rằng các hoạt động của nhà nước kịp thời, minh bạch, thống nhất và hài hòa. Tôi sẽ tạo điều kiện cho ngành kinh doanh và người dân Lào đảm bảo cuộc sống”

Tôi sẽ tạo điều kiện cho ngành kinh doanh và người dân Lào đảm bảo cuộc sống... Có lẽ Chủ tịch BIDV kiêm Chủ tịch Hiệp hội doanh nhân Việt đầu tư vào Lào (AVIL) đã gặp may trước nghĩa cử thẳng thắn của Thủ tướng Lào? Để ý trong đáp từ, Trần Bắc Hà dùng cụm từ chả mang hơi hướng ngoại giao tí nào Kính thưa anh Thoongsing Thamavoong...

Tôi biết  hơn 10 năm qua, không phải bỗng dưng LaoVietBank trụ vững chân trên thị trường Lào. Ngồi bên tôi trong buổi lễ, giàn cán bộ BIDV lớp cũ những bà Vân Anh, những Lê Đào Nguyên… lớp mới những Nguyễn Xuân Hòa, Đoàn Việt Nam… nhiều ít, ai ai cũng từng trải qua những nhọc nhằn gian khó, lớp trước thì khai mở, lớp sau thì đắp bồi để một Liên doanh tài chính Lào Việt xôm tụ, bề thế như bây giờ! Nhớ lại bao câu hỏi hồ nghi lẫn băn khoăn rằng làm ăn được gì, huy động vốn liếng gì ở một quốc gia GDP quá thấp (!?).

Nhưng mười mấy năm qua, LaoVietBank đã sở đắc được nhiều điều. Tính đến lúc đó, LaoVietBank đã đứng thứ 2 về quy mô vốn điều lệ, đứng thứ 4 về thị phần tổng tài sản. Lại vừa  thực hiện thành công dự án chuyển đổi hệ thống core-banking với giá trị 4,3 triệu USD. Rồi khi Lào gia nhập WTO năm 2013 thì LaoVietBank phải đặt trong thế cạnh tranh rất lớn nhưng đã tiếp tục gặt hái thành công...

Rồi Liên doanh LVI cũng thế. Đến hết năm 2012, LVI đã chiếm 30% thị phần bảo hiểm tại Lào (trên 80% bảo hiểm hàng không, 100% các nhà máy Thủy điện và hàng ngàn ha cao su ở các tỉnh Atopu, Bolikhamxay, Xekong...). LVI cũng đã tài trợ vốn cho Dự án xây 17 kho xăng trên 17 tỉnh của lãnh thổ Lào với sức chưa 44.000 m4 với tổng mức vốn 320 triệu USD.

Ông Thủ tướng đang nhắc lại câu tục ngữ Lào về tình thương thân tương ái tóc không nhiều phải độn thêm tóc. Bà con không nhiều phải chọn thêm bạn tốt khi kết thúc bài phát biểu trong buổi lễ kỷ niệm.

…Ông uống rất ít. Chừng như động thái cụng ly kin lẩu chỉ là cái cớ cho câu chuyện tiếp tục khỏi đứt đoạn? Nhạc nổi lên, ông quay sang mấy bàn bên nói đại ý các bạn Lào múa với các bạn Việt Nam nhé.

Những bước lăm vông của ông cựu Bộ trưởng văn hóa nay đương kim Thủ tướng nó khác lắm với kiểu quỳnh quàng nhiệt tình kiểu lấy được của không ít cán bộ nhà mình mỗi khi vui hội với bạn Lào? Và nữa, khi ông Thủ tướng nhập cuộc, vẻ đăm chiêu thường thấy trên tivi ở các cuộc tiếp kiến chính khách dường như có  tan loãng đi nhiều lắm.

Một nơi nữa mà ông Chủ tịch AVIL không thể không ghé. Đó là ông Somssavat Lengsavat, Phó Thủ tướng Lào. 

Chợt những ký ức của hơn 5 năm trước bất chợt ùa về.

… Đó là giờ giải lao của chương trình Hội nghị xúc tiến đầu tư do Bộ kế hoạch và đầu tư Lào phối hợp với Ngân hàng phát triển đầu tư Việt Nam BIDV tổ chức tại Sầm Nưa cuối năm 2008. Tôi tới muộn nên chỉ thấy các đại biểu đang chăm chú dõi theo một diễn giả dáng dong dỏng cao ráo... Bất ngờ đang diễn đạt bằng tiếng Lào, ông chuyển ngay sang tiếng Việt với chất giọng thân mật, rất bắt tai nghe...

Rồi chợt nhớ thêm trong một chuyến đi miền Trung, trong câu chuyện với người đứng đầu BIDV, được biết BIDV đang có nhiều phương thức năng động sáng tạo trong việc sử dụng đồng vốn trong đó có việc đầu tư sang Lào.

Sang Lào? Chứ sao! Tôi đã phần nào giải mã được cái cười thân mật trong câu chuyện với ông Chủ tịch HĐQT BIDV. Lâu nay các doanh nghiệp Việt Nam ngại đầu tư sang Lào vì nhiều nhẽ, thủ tục chưa xuôn xẻ, phần rủi ro khá cao, những là đường xá không thuận tiện, đồng vốn thu hồi chậm vv... Nhưng từ năm 1999, BIVD đã có ngân hàng phối hợp đầu tư hai nước đóng ở Viêng Chăn. Thời điểm ấy Việt Nam chưa có mấy tiền lệ đầu tư ra nước ngoài, nữa là đầu tư tài chánh…

Nhà báo nói đó là nhiệm vụ chính trị nên mới có động thái ấy, tất nhiên-  chất giọng người đứng đầu BIDV thoắt trở nên chắc nịch - nhưng xu thế của tình đoàn kết hữu nghị của mối quan hệ đặc biệt và chiến lược không thể cứ nói suông cứ ca mãi cụm từ ấy mà phải đi vào thực chất của việc cùng nhau làm ăn hợp tác kinh tế trên cơ sở hai bên cùng có lợi!

Nghe ông Chủ tịch HĐQT, thử gẫm lại bấm sơ sơ trên đốt ngón tay, đến lúc ấy (thời điểm 2008), Việt Nam đứng đầu việc đầu tư vào Lào với tổng số vốn đăng ký 1,4 tỷ USD! Nhưng cứ như người đứng đầu BIDV cho hay, quy mô đó chưa phải là lớn và không ứng lẫn xứng với mối quan hệ đặc biệt lẫn tiềm năng kinh tế của hai nước. Phải có sự đồng bộ sự phối hợp có kế hoạch ăn ý giữa các doanh nhân doanh nghiệp với nhau. Chớ nhìn cái lợi trước mắt để thui chột cái lợi bền vững lâu dài vv...

Có phải vậy không mà BIVD đã có những cú hích quyết định với tư cách một nhà đầu tư lớn ở Luông Pha Băng và công trình thủy điện Xê Ca Mản 3 với gần 300 triệu USD? Chuyện gần rồi chuyện xa, tôi được biết ông Chủ tịch BIDV cho hay là hai người quen nhau đã lâu. Khi ông Somsavat còn là Phó thủ tướng kiêm Ngoại trưởng và phụ trách Quỹ khuyến học quốc gia Lào... Năm 2006 tại Hội nghị xúc tiến đầu tư của Việt Nam - Lào họp ở Cửa Lò, ý kiến hai ngưòi đã có nhiểu điểm ăn ý, sáng tạo đồng thuận.

Cưới con trai con gái, ông Somsavat đều có mời ông Bắc Hà. Qua ông Chủ tịch HĐQT, tôi cũng được biết thêm ông Somsavat không học ở Việt Nam nhưng dùng tiếng Việt rất thạo vì trước đây thường xuyên làm việc với các chuyên gia Việt Nam. Ngoài ra ông còn thạo tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Trung. Còn như thế nào nữa, nhà báo khi gặp rồi sẽ biết...

Tôi nghe vậy thì  chỉ biết vậy. Là một nguyên thủ nước bạn chứ có phải ông quan chức tầm phủ hay cỡ huyện xứ mình đâu để mà gặp? Mà cũng nghe phong thanh, việc ăn ở đi lại khá diệu vợi nhiêu khê của các vị lão thành cách mạng hai nước đến Sầm Nưa này cũng do một tay BIVD tài trợ. Chao ôi thời buổi này dùng đồng tiền để sinh lợi chứ mấy ai dùng để sinh nghĩa, sinh tình?

Rồi tôi cũng được… đứng với ông Phó Thủ tướng thường trực Lào...

Bằng chất giọng trầm ấm lại khá thuần Việt, ông cho biết quê ông ở Luông Pha Băng. Có vẻ như ông không thích nói về mình nhiều chỉ trích thoáng qua một đoạn... Năm 1961 ông tham gia hoạt động cách mạng khi mới 16 tuổi. Năm 1964 ông được chọn làm thư ký của đồng chí Cay Xỏn Phômvihan và ở vị trí ấy cho đến năm 1974. Rồi ông ở vị trí Chánh Văn phòng Trung ương Đảng Nhân dân Cách mạng Lào một thời gian dài và sau đó đảm trách chức Bộ trưởng Bộ Ngoại giao và Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương. Tháng 6 năm 2006, ông là Phó Thủ tướng thường trực.

Trong câu chuyện với chúng tôi, ông cho biết về dự Hội nghị xúc tiến đầu tư ở Sầm Nưa, ông đã tranh thủ đi huyện Viêng Xay. Bao nhiêu vấn đề bức xúc đang đặt ra. Dân Viêng Xay thu nhập bình quân không quá 200 USD/năm đâu các bạn ạ. Nhưng ngô cây lương thực chủ yếu thì lại không có đầu ra. Tôi nhẩm tính phải đến 80.000 tấn ngô hiện đang đắp đống để đấy. Các nhà đầu tư Việt Nam có thể giúp gì cho bà con nông dân Viêng Xay? Chúng ta có thể nghĩ ngay đến những cơ sở chế biến thức ăn gia súc vừa và nhỏ chứ? Rồi nhà máy chế biến hoa quả để giải quyết đầu ra cho dứa, cho mận nữa? 9 nhà máy thủy điện ở Bắc Lào ở Hủa Phăn đang đợi các đồng chí.

Tiềm năng về khoáng sản về thủy điện về công nghiệp nhẹ và nông nghiệp ở mấy tỉnh Bắc Lào nói chung đang đợi các đồng chí. Vừa hồi này trong Hội nghị tôi hoàn toàn ủng hộ phương án đầu tư mà anh Bắc Hà đã nêu lên đó là phải nhằm cái đích là mảng năng lượng, mảng du lịch sinh thái và lịch sử, khai thác khoáng sản như sắt, Bôxit, đồng... Tôi rất cảm ơn những cú hích của BIVD ngoài việc bỏ kinh phí ra để tổ chức những hội thảo quan trọng này, anh Bắc Hà lại trực tiếp mời gọi được hơn 20 nhà đầu tư lớn của Việt Nam có mặt tại đây hôm nay như Hoàng Anh Gia Lai, Hòa Phát, Đức Long Gia Lai vv...  Tôi tin rằng tiềm năng của 5 tỉnh Bắc Lào nói chung và Hủa Phăn nói riêng sẽ hấp dẫn được các vị!

Ngay chiều nay tôi sẽ về Viêng Chăn và sau đó sẽ báo cáo kết quả Hội nghị đầu tư. Đặc biệt phải xem xét ngay những gợi ý những băn khoăn kiến nghị mà anh Bắc Hà thay mặt cho các nhà đầu tư nói hồi nãy. Đó là phải đưa 5 tỉnh của Bắc Lào vào diện đầu tư đặc thù. Phải tập trung được nguồn lực đầu tư những mảng chủ yếu. Rút ngắn các thủ tục hành chính (nói đến đây ông cười, nói thật với các bạn chúng tôi đang trình Quốc hội để hoàn thiện thêm Luật đầu tư.

Sửa theo hướng khuyến khích về thuế về tài nguyên đất đai... Cũng học thêm các đồng chí quyết tâm là một cửa nhưng hẵng còn nhiều phòng quá!) Bữa nay tôi thấy hơi nhẹ người một chút vì sự có mặt của các nhà đầu tư Việt Nam đã san bớt gánh nặng cho tôi. Bởi nói thật với các nhà báo rằng, tốc độ đầu tư của Việt nam ở Lào đang chững lại. Theo đó, trong số 33 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Lào, Việt Nam luôn trong nhóm những nhà đầu tư lớn nhất.

Giờ giải lao đã hết, sau khi chụp ảnh chung với các nhà báo Việt Nam, ông mau mắn trở lại hội trường. Tôi có cảm giác như mình vừa được tiếp cận với một cán bộ có khă năng biết lắng nghe, biết nói những điều thẳng điều thật mà mình đã từng gặp đâu đó ngay trên đất nước mình?

Muốn yêu một đất nước nào thì phải yêu một người cụ thể ở đất nước ấy? Tôi có nghe mang máng một câu thành ngữ đại loại thế?

Nhiều năm đã vèo qua…

Ấn tượng lần họp Ủy ban liên Chính phủ Việt Nam- Lào ở Viêng Chăn, tôi lại may mắn được gặp lại Phó Thủ tướng Somxavat.

Giờ giải lao, trước micro của các thiết bị ghi hình, một nhà báo hỏi ông Phó thủ tướng Lào rằng Trong quan hệ toàn diện Việt Nam - Lào , theo Phó thủ tướng, cơ chế hợp tác nào là hiệu quả nhất? Ông Phó thủ tướng đã thẳng thắn: Bây giờ đang có nhiều cơ chế hợp tác, nhưng theo tôi, cơ chế Ủy ban liên Chính phủ hiện nay là hiệu quả nhất.

Hiệu quả nhất? Ông Phó thủ tướng Lào đang nhắc đến cú hích của AVIL. Ông đánh giá cao thành tích rất đáng ghi nhận khuyến khích của Hiệp hội. Đến nay, vốn đầu tư của doanh nghiệp Việt Nam tại Lào đã lên tới con số 5,22 tỷ USD, với 261 dự án. Việt Nam đang đứng thứ 2 các nước có vốn đầu tư vào Lào với nhiều dự án hoạt động kinh doanh tốt, đóng góp nhiều mặt cho kinh tế xã hội của nước sở tại. Các dự án đầu tư của Việt Nam không chỉ góp phần tạo nền tảng, cơ sở cho việc thành lập các ngành công nghiệp mới của Lào như: khai thác và chế biến cao su; sản xuất đường, phân vi sinh, thủy điện; khai thác và chế biến khoáng sản... mà còn tạo việc làm cho hàng vạn lao động địa phương, tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước Lào.

Các doanh nghiệp Việt Nam cũng tích cực tham gia các hoạt động an sinh xã hội tại nước sở tại thông qua tài trợ hàng chục triệu USD xây dựng trường học, bệnh xá, đường, nhà tái định cư cho người dân các vùng dự án!

Ngày Tết ngồi với nhau không được lâu. Với lại ông Phó thủ tướng đang thu xếp ngay ngày Mồng một Tết của Bunpimay bay về Trung Lào và Bắc Lào để vui Tết với bà con các bộ tộc ở vùng sâu, vùng xa.

Cuộc gặp chúc mừng Bunpimay với bà Chủ tịch Quốc hội Lào Pany Yathortou khó khăn lắm mới dứt ra được. Bà tận tình thân ái thực hiện nghi thức tưới nước thơm chúc phúc cho từng thành viên của BIDV đông mấy chục người đến chúc Tết.

Tới lượt mình, tôi thành khẩn xin được bà thứ lỗi. Duyên do là vì năm kia ở Viêng Chăn có một cuộc dạ hội giữa anh em BIDV với bạn Lào. Cuộc vui đương sắp diễn ra thì một phụ nữ nhỏ nhắn, gương mặt phúc hậu tươi tắn bước vào. Nghe anh em cùng đi giới thiệu, tôi rất bất ngờ vì đó là bà Chủ tịch Quốc hội nước CHDCND Lào Pany Yathortou. Rất ấn tượng với bà Pany, phong thái giản dị, xởi lởi mau mắn và qua chất giọng Việt rất chuẩn nhỏ nhẹ cực kỳ am hiểu thực tế không những ở Lào mà cả bên Việt Nam nữa…

Một cuộc phỏng vấn? Chưa hẳn, chưa dám… Nhưng một cuộc trò chuyện thân mật nhân may mắn gặp được bà Chủ tịch Quốc hội Pany Yathortou, Tại sao không? Vậy nên sau khi hỏi ý kiến Trần Bắc Hà, tôi đã mạo muội ngỏ với bà Chủ tịch Quốc hội đề nghị hơi đường đột đó. Nhưng rất may, bà đã vui vẻ nhận lời và nói sẽ điện thoại hẹn cụ thể sau…

Đợi ở Viêng Chăn hai ngày. Thầm nghĩ, có lẽ bà Chủ tịch Quốc hội bận trăm công ngàn việc, khó thu xếp thời gian vả lại nghĩ cũng không nên quấy phiền thời gian quý báu của Chủ tịch nên tôi nhẩy xe đi Văng Viêng.

Tại Văng Viêng, có một lúc, bất đồ điện thoại reo… Mồn một trong máy là chất giọng của bà Chủ tịch hẹn ngay chiều ấy làm việc. Trời ơi, tiếc hùi hụi. Nhưng biết làm sao, đành xin lỗi bà, hẹn một dịp khác vậy?

Nhưng cái dịp khác cũng như cái cơ may ấy, đã chẳng diễn ra.

Cho đến tận bây giờ!

                                                                                                   Ao Phe đêm 18-7-2019

                                                                                                                    X.B