Lùm xùm sao kê từ thiện: Dùng công nghệ để minh bạch hóa?

Những năm qua, nhiều nghệ sĩ bên cạnh việc biểu diễn phục vụ khán giả thì cũng thường kêu gọi Mạnh Thường Quân hoặc bỏ tiền túi ra làm từ thiện.

Hình ảnh Phan Anh, Quyền Linh hay Thủy Tiên xắn quần lội nước vào vùng lũ làm từ thiện đã lan tràn trên các mặt báo. Nhưng việc từ thiện của họ đã bị "dội một gáo nước lạnh" khi một nhân vật nổi lên trên mạng xã hội gần đây đã tố cáo các nghệ sĩ không minh bạch trong sử dụng các khoản tiền. Sự việc nóng lên khi dư luận tỏ ra không tin tưởng vào các nghệ sĩ, cho dù họ đã đăng tải các bản sao kê.

Phải công nhận rằng giới nghệ sĩ là những người dễ dàng huy động các khoản tiền lớn để làm từ thiện nhờ độ nổi tiếng và uy tín của họ. Tuy nhiên, một khi uy tín đó bị đặt câu hỏi nghi ngờ, thì việc từ thiện của giới nghệ sĩ sẽ phải chấm dứt, và người thiệt thòi nhất có lẽ là những người dân vùng thiên tai, lũ lụt cần cứu trợ hàng năm.

Nếu như việc sao kê vẫn chưa thỏa mãn được dư luận thì liệu có giải pháp nào để minh bạch hóa tài chính của công tác từ thiện?

Theo một số chuyên gia trong giới công nghệ thì Blockchain có thể là một giải pháp khả thi để giải bài toán này.

Ông Huy Nguyễn, đồng sáng lập kiêm Giám đốc công nghệ tại KardiaChain nói rằng, minh bạch và tự động là hai tính chất tự nhiên của công nghệ Blockchain, vì thế bất cứ cơ chế, sản phẩm nào cần sự minh bạch như công tác từ thiện thì Blockchain sẽ rất hữu dụng.

Cụ thể, nếu các giao dịch từ thiện được thực hiện và lưu trữ thẳng trên Blockchain thì tự các giao dịch đã được lưu lại trên sổ cái, và có thể được kiểm chứng ngay lập tức bởi tất cả mọi người. Sẽ không còn việc phải sao kê hoặc xin giấy tờ từ bất kỳ một cơ quan nào.

“Nếu tiền từ thiện tích hợp vào Blockchain thì mỗi giao dịch người gửi đến sẽ được ghi vào blockchain và tất cả mọi người đều có thể thấy để kiểm chứng số tiền, so với số tiền thật sự nhận được”, ông Huy Nguyễn nhấn mạnh.

Cùng quan điểm này, bà Lynn Hoàng - Giám đốc Binance Việt Nam cho rằng, công nghệ Blockchain có thể giúp người gây quỹ từ thiện xây dựng lòng tin với các nhà tài trợ, người nhận và các bên liên quan khác, tiếp cận đúng người và cải thiện chi phí quản lý và hiệu quả. Khi ứng dụng Blockchain trong công tác quản lý quỹ từ thiện, các nhà tài trợ hoàn toàn có thể thấy được đường đi của khoản tiền mà mình đóng góp. Nền tảng được xây dựng dựa trên công nghệ Blockchain đảm bảo rằng quy trình có thể theo dõi, bất biến và đáng tin cậy.

Cũng theo bà Lynn Hoàng, Blockchain có thể giúp người làm từ thiện, quỹ từ thiện tạo ra mối quan hệ minh bạch với các nhà tài trợ và người nhận cũng như với các bên liên quan khác. Đồng thời, công nghệ này cũng giúp giảm chi phí hành chính thông qua tự động hóa và thông qua số lượng nhỏ nhất của các trung gian; tạo ra sức mạnh tổng hợp rộng rãi và hoàn chỉnh giữa đông đảo người tham gia trong hệ thống từ thiện.

Theo ông Phan Đức Trung, Chủ tịch HĐQT Decom Holdings, các quỹ từ thiện thường có chi phí trung gian hoặc bộ máy trung gian tạo ra chi phí không minh bạch dẫn tới số tiền chi cho hoạt động từ thiện thấp so với số huy động được. Như báo cáo năm 2013 của Tampa Bay Times rằng 50 tổ chức từ thiện tồi nhất của Hoa Kỳ chỉ góp 4% số tiền họ huy động được. Hay báo cáo năm 2019 của Money Inc chỉ ra 20 tổ chức từ thiện hoạt động kém tại Hoa Kỳ thì có những tổ chức chỉ góp dưới 2% số tiền họ huy động.

“Blockchain có thể giúp giải được bài toán này, hiện trên thế giới hiện có nhiều quỹ từ thiện lớn đã ứng dụng rất tốt công nghệ Blockchain trong việc quản lý quỹ như Tổ chức Lương thực Thế giới (FAO) với dự án “Build block”. Dự án này đã cắt giảm được rất nhiều chi phí trung gian cũng như đạt được độ minh bạch cao trong hoạt động. Hay như BitGive là tổ chức phi lợi nhuận thành lập năm 2013. BitGave là platform đầu tiên tận dụng tiềm năng của công nghệ Blockchain để giảm chi phí giao dịch, đẩy nhanh quá trình quyên góp và cung cấp sự minh bạch để tăng khả năng theo dõi tiến trình của các hoạt động từ thiện”, ông Trung chia sẻ.

Trong khi đó, bà Lynn Hoàng - Giám đốc Binance Việt Nam nói rằng, Blockchain có thể giúp hồi sinh hình ảnh của các tổ chức từ thiện sẵn sàng chấp nhận ứng dụng công nghệ này. Bằng cách giảm thiểu chi phí hành chính thông qua tự động hóa, cung cấp trách nhiệm giải trình nhiều hơn thông qua các mốc đưa ra có thể truy nguyên và cho phép các nhà tài trợ thấy rõ hơn nguồn tiền của họ đang đi đến đâu, Blockchain có thể giúp khôi phục niềm tin của công chúng đối với hoạt động từ thiện.

Ví dụ Binance Charity Foundation (BCF), được thành lập vào tháng 7 năm 2018 là một mô hình mới kết hợp công nghệ blockchain với tổ chức từ thiện truyền thống. BCF là một nền tảng quyên góp mang tính cách mạng dành cho các tổ chức phi lợi nhuận nhằm cung cấp tính minh bạch và trách nhiệm giải trình bằng cách cung cấp thông tin tài chính cho các nhà tài trợ.

Tất cả các khoản quyên góp gửi đến BCF đều được chuyển trực tiếp đến những người thụ hưởng và toàn bộ quá trình quyên góp được công khai và minh bạch. Lương của toàn bộ nhân viên BCF, chi phí đi lại của nhóm và chi phí để vận hành hệ thống quyên góp đều do Binance đài thọ.

Ông Trung khẳng định, minh bạch hóa các hoạt động không chỉ mang tính truy xuất một chiều mà nó còn phải mang tính hai chiều. Nghĩa là việc sử dụng tiền theo dõi sau khi chi tiêu sẽ phải đúng mục đích mà xưa nay một hệ thống kế toán được thiết kế làm điều đó. Thiết kế tương lai các hợp đồng thông minh phải tạo được những bước tiến vượt trội so với hệ thống kế toán. Điều này hoàn toàn làm được khi có sự kết hợp của chuyên gia kế toán kiểm toán và nhà lập trình Blockchain. Lúc ấy chắc chắn ứng dụng công nghệ thông qua các smart contract sẽ làm giảm đáng kể việc theo dõi giữa chi từ thiện và nguồn huy động.

Ngoài ra, việc ứng dụng Blockchain còn giúp theo dõi sự biến động nguồn vốn và tài sản, và có thể theo dõi rất nhiều mục tiêu khác nhau. Thậm chí những bài giải này xuất phát ở quy mô từng nơi từng khu vực nhỏ lẻ tự phát. Về lâu dài quy mô của Blockchain hoàn toàn có thể sinh ra các nền tảng từ thiện mang tính toàn cầu. Và chính sự minh bạch cao sẽ quyết định quy mô phát triển của nền tảng đó.

“Công tác quản lý tài chính cũ sẽ bị cạnh tranh bởi các quy tắc quản trị tài chính mới với cách thức hoạt động không ngừng nghỉ 24/7 và không có giới hạn quốc gia của công nghệ Blockchain”, ông Trung nhấn mạnh.

Chúng ta đang bước vào kỷ nguyên của công nghệ 4.0, của Big Data, AI, IoT, Blockchain, thế nên việc ứng dụng công nghệ tiên tiến như Blockchain là giải pháp nên được tính tới cho các hoạt động tài chính cần sự minh bạch.