Hội nghề cá Việt Nam vừa có văn bản gửi Chính phủ, các bộ ngành về việc Bộ Tài nguyên và Môi trường cho phép đổ gần một triệu mét khối bùn, cát nạo vét luồng lạch ra vùng biển Bình Thuận. Hội đưa ra 6 lo ngại và đề nghị làm sáng tỏ trong giấy phép của Bộ.
Thứ nhất, theo Hội nghề cá bùn thải cửa sông ngoài thành phần chính là bùn hữu cơ, cát còn có trầm tích lắng đọng của hóa chất độc do chất thải nhà máy, bệnh viện, canh tác nông nghiệp. Trong đó có kim loại nặng, thuốc trừ sâu và thậm chí chất độc hàng chục năm không phân hủy như dioxin. "Trước khi cấp phép Bộ Tài nguyên có yêu cầu chủ đầu tư đánh giá nội dung này chưa?", văn bản nêu.
Thứ hai, Bộ Tài nguyên nói lượng bùn nhận xuống biển không ảnh hưởng đến khu bảo tồn Hòn Cau, nhưng Hội cho rằng cát sỏi sẽ lắng xuống đáy trong một số ngày; còn bùn lỏng khó có thể lắng đọng. Trong điều kiện sóng, gió, bão, thủy triều, chỉ vài ngày lượng bùn này sẽ được đưa đi bồi đắp làm chết sinh vật đáy, mất nơi trú ngụ của thủy sản bố mẹ, thay đổi môi trường sinh thái của khu Hòn Cau.
"Trong báo cáo đánh giá tác động môi trường nói là nhận bùn xuống đáy biển chỉ là cách nói kiểu lách luật", Hội nghề đánh giá.
Thứ ba, Hội nghề cá đặt câu hỏi ở Bình Thuận dự kiến có tới 5 nhà máy nhiệt điện, ngoài Vĩnh Tân 1 xin đổ bùn ra biển, liệu các nhà máy tiếp theo sẽ đổ bùn đi đâu, hay tiếp tục ra vùng biển này để đổ?.
Thứ tư, cửa sông khu vực miền Trung nói chung, Bình Thuận nói riêng chủ yếu được kiến tạo từ cát, nên khi nạo vét xong cát hai bên bờ tiếp tục sạt lở xuống sẽ dẫn tới sạt lở.
Thứ năm, luật thế giới cho phép đổ chất thải ra biển nhưng phải có cơ sở đánh giá toàn diện về tác động đối với hệ sinh thái và phải công bố cho thế giới biết. Thông thường người ta mang ra vùng biển chung, cách xa bờ; còn ở Việt Nam nơi cấp phép đổ bùn thải là vùng ven biển Bình Thuận. Đây là bãi cá, nơi bảo tồn đa dạng sinh học, là nguồn sống của hàng chục nghìn ngư dân và trại giống tôm.
Thứ sáu, điều 8 Luật tài nguyên, môi trường biển và hải đảo quy định việc xả chất thải ra biển phải không làm ảnh hưởng đến môi trường sinh thái. Vì vậy việc làm báo cáo tác động môi trường phải được lấy ý kiến công khai của nhà khoa học, đặc biệt là nhân dân - người trực tiếp bị ảnh hưởng.
Từ 6 lo ngại trên, Hội nghề cá Việt Nam kiến nghị Chính phủ cho tạm dừng thực hiện giấy phép của Bộ Tài nguyên và Môi trường, thành lập một tổ chức độc lập kiểm tra việc nạo vét đổ chất thải ra vùng biển Bình Thuận; xem xét quy trình thẩm định dẫn tới việc cấp phép.
Trước đó, nhiều tổ chức như Liên minh năng lượng bền vững Việt Nam, Trung tâm nghiên cứu phát triển hỗ trợ cộng đồng... gửi đơn tới Thủ tướng, bộ ngành tạm dừng hoạt động nhận chìm bùn thải nạo vét của nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 1 để nghiên cứu và xem xét ý kiến đề xuất của các bên liên quan.
Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp phép cho Công ty TNHH Điện lực Vĩnh Tân 1 nhận chìm gần một triệu m3 bùn, cát, vỏ sò, sạn sỏi ra vùng biển thuộc xã Vĩnh Tân, huyện Tuy Phong. Thời gian thực hiện từ tháng 6 đến tháng 10. Khu vực biển nhận chìm có diện tích 30 ha, cách Hòn Cau 8 km và nơi nhận chìm độ sâu lớn nhất là 31 đến 36 m.
Theo Hội nghề cá Việt Nam, biển Bình Thuận là vùng nước chồi có năng suất sản lượng thủy sản cao hơn nhiều lần vùng biển khác. Đáy biển là cát và đá nhưng là nơi sinh sống của nhiều loài thủy sản bố mẹ quý hiếm như: tôm hùm, các loài giáp xác và nhiều loài nhiễm thể. Khu bảo tồn biển Hòn Cau có thảm cỏ biển, rạn đá san hô.
Vùng biển còn là nơi cung cấp tôm hùm giống tự nhiên cho các tỉnh có nghề nuôi như Phú Yên, Khánh Hòa, Bình Định, Bình Thuận và Ninh Thuận, mang lại doanh thu hàng nghìn tỷ đồng và giải quyết việc làm cho hàng chục nghìn lao động.
Bùn nạo vét ở Nhiệt điện Vĩnh Tân sẽ được đổ thế nào? Đồ họa: Tạ Lư
Nhà khoa học phản ứng vì có tên trong dự án 'Vĩnh Tân nhận chìm bùn'
