Ngoài ra, cơ quan chức năng vẫn chưa xác định sẽ trồng thay thế các cây bị đốn hạ bằng loại cây gì.
Dù dư luận và nhiều chuyên gia, nhà khoa học còn băn khoăn về loại cây trồng thay thế thì gần 400 cây vàng tâm đã được trồng mới trên tuyến phố Nguyễn Chí Thanh gây ra nhiều phản ứng...
Mù mờ thay thế cây mới
Trong đề án cải tạo, thay thế hơn 6.700 cây xanh do Sở Xây dựng trình đã được TP thông qua nêu: Việc lựa chọn chủng loại và trồng cây xanh đô thị phải phù hợp điều kiện khí hậu thổ nhưỡng, cảnh quan không gian kiến trúc đô thị, tuân thủ quy hoạch xây dựng.
Đồng thời, đảm bảo an toàn giao thông, vệ sinh môi trường đô thị, không làm hư hỏng hoặc ảnh hưởng các công trình hạ tầng kỹ thuật dưới mặt đất, trên không và theo danh mục cây xanh được trồng trong đô thị...
Tuy nhiên, đề án không đề cập rõ loại cây cụ thể thay thế cây bị chặt hạ.
Theo đề án, đối với các tuyến phố cổ sẽ trồng các loại cây có thân thẳng, có độ cao thích hợp (dưới 10m), rễ không ăn nổi, tán hẹp thích hợp với vỉa hè hẹp (dưới 3m) như: hoa ban, móng bò, chẹo, bằng lăng, muồng thẫm...
Đối với các tuyến phố cũ có hè rộng (trên 3m) sẽ thay thế bằng các cây thẳng đẹp, không sâu bệnh như bằng lăng, sấu, phượng, sao đen, sữa, lát hoa...
Cũng theo đề án cải tạo này, Sở Xây dựng Hà Nội cho biết qua khảo sát trên 190 tuyến phố của 10 quận nội thành có 29.638 cây xanh đường phố.
Sở Xây dựng cho rằng trong số này có nhiều loài cây không thuộc chủng loại cây đô thị (cây cấm trồng) như dâu da, vông, dướng, trứng cá, bông gòn...
Một số cây đô thị trong quá trình sinh trưởng phát triển bị các tác động khách quan làm cho cây cong, xấu, nghiêng gây cản trở giao thông, không đảm bảo cảnh quan đô thị...
Gần 400 cây vàng tâm đã được trồng mới
Trong khi đó, ghi nhận chiều 21-3 dọc phố Nguyễn Chí Thanh - tuyến phố có số lượng cây xanh bị chặt hạ và thay thế lớn nhất hiện nay, từ ngã tư Kim Mã - Nguyễn Chí Thanh kéo dài tới ngã tư Láng - Nguyễn Chí Thanh đã có hàng trăm cây xanh cũ các loại bị chặt hạ.
Dọc phố này, đoạn giáp với Học viện Hành chính, ngã tư Huỳnh Thúc Kháng, đặc biệt ngay trước một dự án tổ hợp trung tâm thương mại và chung cư cao cấp có hàng trăm cây xanh mới được thay thế.
Những cây này có đường kính từ 10-20cm, thân thẳng, cành thưa và đã bị cắt trọc lá, cành phụ.
Chiều cùng ngày, trao đổi với chúng tôi, giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Lê Văn Dục xác nhận số lượng cây trồng thay thế nói trên là cây vàng tâm.
Được biết, sẽ có 382 cây vàng tâm được trồng trên tuyến phố Nguyễn Chí Thanh. Trong số này có 191 cây bên dãy phố đánh số lẻ được đóng góp từ kinh phí của cán bộ, chiến sĩ Công an TP Hà Nội, 191 cây bên dãy phố đánh số chẵn là do Ngân hàng Việt Nam Thịnh vượng (VPBank) tài trợ.
Việc trồng được tổ chức vào ngày 14-3 với sự tham gia của hai đơn vị trên cùng nhân viên của Công ty MTV Cây xanh Hà Nội.
Đánh giá về việc trồng cây vàng tâm trên phố Nguyễn Chí Thanh, GS Nguyễn Lân Dũng khẳng định đây là cây quý hiếm và phát triển chậm, do đó chọn làm cây đô thị là việc “quá vô lý”.
Ngoài ra theo GS Nguyễn Lân Dũng, vàng tâm là loại cây ưa độ cao (sống ở vùng đất trên 700m), phù hợp với thổ nhưỡng đất chua, thường ở khu vực rừng mưa nhiệt đới nên chắc chắn sẽ không phù hợp và phát triển kém khi trồng tại Hà Nội.
Trong khi đó, TS Đặng Văn Hà - phó viện trưởng Viện Kiến trúc cảnh quan và nội thất (ĐH Lâm nghiệp Việt Nam) - cũng cho rằng vàng tâm chỉ thích hợp trồng ở những nơi thoáng mát, độ ẩm cao, khí hậu mát mẻ, thường phải dưới 30oC và không ngập úng thì cây mới tồn tại và phát triển được.
Trong khi đó theo ông Hà, nhiệt độ vào mùa hè tại Hà Nội có lúc lên tới 40oC, nguy cơ xảy ra ngập úng rất lớn.
“Nó sẽ còi cọc, thậm chí khó tồn tại được” - ông Hà nói.
Quá vô lý!
Trong số các tuyến đường sẽ được trồng cây vàng tâm có đường Nguyễn Chí Thanh vừa được ráo riết thực hiện trong mấy ngày qua và đã trồng cây mới mà lãnh đạo TP khẳng định đây là cây vàng tâm. Tuy nhiên, những người thực hiện đã nhầm lẫn.
Chuyên gia lâm nghiệp Lê Huy Cường (74 tuổi, người có hàng chục năm kinh nghiệm trong nghiên cứu cây bóng mát và cây cổ thụ, hiện đang sinh hoạt tại Hội Bảo vệ thiên nhiên môi trường và Hội Khoa học kỹ thuật lâm nghiệp) khẳng định cây được trồng mới ở đường Nguyễn Chí Thanh không phải là vàng tâm.
“Tôi đã 2 lần ra đường Nguyễn Chí Thanh để khảo sát xem họ trồng thế nào, trồng cây gì. Tôi khẳng định toàn bộ số cây trồng mới không phải là cây vàng tâm trong sách đỏ mà chỉ là cây mỡ, hay còn gọi là mỡ vàng tâm. Mỡ vàng tâm và vàng tâm là 2 cây hoàn toàn khác nhau” - ông Cường khẳng định.
Theo bảng phân loại tạm thời các loại gỗ sử dụng thống nhất trong cả nước (do Bộ Lâm nghiệp ban hành kèm theo Quyết định số 1298-CNR ngày 26-11-1977) vẫn còn hiệu lực, cây vàng tâm có tên khoa học là Manglietia glauca Anet, cây mỡ có tên khoa học là Manglietia fordiana Oliv.
Ông Cường nói muốn đưa một cây rừng về trồng ở đô thị thì cần tiến hành các bước rất khoa học. Cụ thể, ban đầu phải gieo ươm và trồng trong vườn ươm, sau đó nuôi dưỡng trong vườn ít nhất 7-8 năm rồi đưa ra trồng thử nghiệm ở đường phố xem có thích nghi và sống được hay không. Sau đó mới trồng đại trà, chứ không phải mang ra trồng ồ ạt như Hà Nội đang làm.
Về chủng loại cây, ông Cường cho rằng cây trồng ở đường đô thị phải có tán đẹp, không gây ô nhiễm môi trường. Hầu hết cây bóng mát ở Hà Nội đều có nguồn gốc từ rừng nhưng đã được trồng cả vài chục cho đến hơn trăm năm, từ thời Pháp, đều có khảo nghiệm rồi mới trồng đại trà.
“Hà Nội đùng một cái mang cây vàng tâm hay cây mỡ là những cây rất mới mẻ về trồng ở đường phố làm cây bóng mát, tôi thấy rất vội vàng, vô lý quá và chả có cơ sở khoa học nào cả. Từ thời Pháp đến nay, chưa từng có ghi nhận loài cây này được trồng ở thủ đô làm cây bóng mát” - ông Cường nói.
Chuyên gia Lê Huy Cường cũng cho rằng ông cũng như các nhà khoa học, nhà nghiên cứu về lâm nghiệp cảm thấy rất buồn khi Hà Nội quá vội vàng để triển khai một dự án lớn mà không hề tham khảo ý kiến của các chuyên gia.
Những cây mỡ liệu có sống lâu dài hay không, ông Cường cho biết không thể khẳng định được. “Cây này tán hẹp, không tạo được bóng mát rộng. Trên rừng thì nó sống tốt bởi hợp với đất chua ở đồi. Đất ở Hà Nội là đất kiềm mà tầng nước ngầm rất là cao, vậy thì làm sao nó sống được” - ông Cường phân tích.
Không nên trồng vàng tâm
Theo các chuyên gia, cây vàng tâm hiện thuộc vào danh sách sẽ nguy cấp, là đối tượng bảo vệ của một số khu rừng cấm, vườn quốc gia. Bởi gỗ quý nên vàng tâm bị khai thác nhiều dẫn tới nguy cơ tuyệt chủng. Dù quý hiếm nhưng theo các nhà khoa học thì đây là loại cây hoàn toàn xa lạ với các đô thị. Thậm chí trồng cây này là một sự mạo hiểm dẫn đến lãng phí.
TS Đặng Văn Hà, Phó Viện trưởng Viện Kiến trúc cảnh quan và nội thất, nguyên chủ nhiệm bộ môn lâm nghiệp đô thị (Trường ĐH Lâm nghiệp), cho biết việc trồng cây gì ở đô thị cần được nghiên cứu kỹ về khả năng thích ứng với điều kiện sinh thái tại nơi trồng. Riêng với cây đô thị tại Hà Nội, ngoài tiêu chí về bóng mát còn phải có các tiêu chí về cảnh quan, văn hóa. Muốn vậy, phải có nghiên cứu chứ không phải khơi khơi là mang cây trên rừng về trồng.
Cây vàng tâm là cây rễ cọc, khi trồng có chiều cao 6-8 m và đường kính 8-10 cm khiến cây phát triển kém, nguyên nhân do chặt rễ cọc và cắt hết lá nên thiếu quang hợp. Ngoài ra, cây chậm phát triển do đất đô thị ở ven đường rất chặt, rễ khó bám sâu vào đất. Đây có thể sẽ là nguyên nhân khiến cây dễ gãy đổ vào mùa mưa bão.
“Hà Nội trồng cây vàng tâm là không phù hợp” - ông Hà khẳng định và cho biết Hà Nội nên trồng một vài loài cây chủ đạo để tạo nên sự đặc sắc riêng của thủ đô. Cây sấu là một lựa chọn hợp lý. Ở những tuyến phố ngắn, nhỏ, vỉa hè hẹp thì nên chọn những loại cây tán thấp, gọn (cau ta, tùng la hán hoặc cọ); đường có vỉa hè rộng có thể trồng những loài thân lớn (sấu, nhội, lát hoa, lộc vừng). Những khu phố như Phan Đình Phùng, Hoàng Diệu, Trần Hưng Đạo thì giữ nguyên những cây hiện có và chỉ thay thế khi có nguy cơ gãy đổ hoặc chết.
Sở Xây dựng phải trả lời báo chí trước ngày 25-3Ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội, vừa có văn bản chỉ đạo giám đốc Sở Xây dựng phải có văn bản trả lời các câu hỏi của báo chí liên quan đến cải tạo, thay thế cây xanh đô thị trên địa bàn. Công văn nêu rõ: Tại cuộc họp ngày 20-3 của UBND TP với một số cơ quan báo chí về việc tổ chức thực hiện cải tạo, thay thế cây xanh đô thị trên địa bàn, đã có 21 nhà báo nêu câu hỏi chi tiết về việc cải tạo, thay thế cây xanh trong thời gian qua. Để giải đáp, làm rõ những vấn đề các cơ quan báo chí quan tâm, UBND TP giao giám đốc Sở Xây dựng chỉ đạo tổng hợp, có văn bản trả lời công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng trước ngày 25-3.
Theo Tuổi trẻ, NLĐ
