Khi làn khói gây ra do vụ tấn công tan dần, giới chức Arab Saudi đã đếm được 14 lỗ thủng trên các kho chứa xăng dầu của nhà máy trên. 3 bộ phận chủ chốt của cơ sở lọc dầu này cũng bị đánh trúng và mất khả năng hoạt động, khiến cho sản lượng dầu khí cảu Arab Saudi giảm tới 50%.
Trong các báo cáo sau sự việc đó, giới phân tích Mỹ đã coi vụ tấn công này như một "hồi chuông cảnh tỉnh": Họ đã có bằng chứng cho thấy Iran bấy lâu nay đã âm thầm phát triển các loại tên lửa có độ chính xác cao và chia sẻ chúng với các đồng minh trong khu vực trong suốt thập kỷ qua.
 |
|
Hình ảnh chính phủ Mỹ công bố cho thấy thiệt hại tại cơ sở lọc dầu Abaqaiq của Aramco ở Buqyaq, Arab Saudi (Ảnh: CNBC)
|
Và trong trường hợp bùng nổ một cuộc chiến với Mỹ, Iran có thể triển khai các vũ khí như vậy để gây ra tổn thất lớn cho hàng loạt mục tiêu, như các căn cứ quân sự Mỹ, các cơ sở dầu khí hoặc Israel; giới phân tích nhận định.
Trong rạng sáng hôm 8/1, Iran đã phóng hơn một chục tên lửa đạn đạo nhằm vào 2 căn cứ quân sự ở Iraq có binh sĩ Mỹ đồn trú - theo Lầu Năm Góc, và mức độ tổn thất vẫn đang được tính toán.
"Họ (Iran) đang phát đi tín hiệu rằng: "Chúng tôi giờ có thể đánh phá các mục tiêu đó"" - Fabian Hinz, chuyên gia về chương trình tên lửa Iran làm việc tại Viện Nghiên cứu Quốc tế Middleburry, trụ sở tại California, nhận xét - "Điều mà chúng tôi thấy được ở Iran trong vài năm vừa qua là sự thay đổi đột biến. Nếu trước kia họ chỉ sử dụng tên lửa như một công cụ chính trị hay tâm lý; thì giờ nó được sử dụng đúng nghĩa là vũ khí trên chiến trường. Đó là sự thay đổi to lớn".
Mỹ cùng giới chức khắp Trung Đông cho rằng các tên lửa được nâng cấp của Iran - một số có tầm bắn trên 1.200 dặm - được sử dụng trong vụ tấn công vừa qua chỉ là khởi đầu của các đòn tấn công nhằm trả đũa vụ không kích của Mỹ khiến tướng Qasem Soleimani của họ tử nạn hồi tuần trước.
Phần lớn chuyên gia tin rằng Mỹ sẽ buộc phải ra hành động đáp trả trước mọi đòn tấn công quân sự nhằm vào tài sản của Mỹ, nhưng Iran lại đủ khả năng để tung ra những đòn phản công cực kỳ hiệu quả - như tấn công nhằm vào các cơ sở dầu khí trên Vịnh Ba Tư hay một đòn tấn công nhằm vào Israel.
 |
|
Tên lửa Qiam của Iran xuất hiện trong trong một cuộc diễu binh tại Tehran (Ảnh: AP)
|
Do Iran đã cung cấp công nghệ chế tạo tên lửa hiện đại và bom cho các nhóm ủy thác của họ trong khu vực, nên nước Cộng hòa Hồi giáo có rất nhiều cách để gây tổn hại cho các bên địch thù trong khi lại hạn chế được rủi ro bị trả đũa. Trong quá khứ, Tehran thường xuyên giao nhiệm vụ cho các nhóm vũ trang thân Iran - chủ yếu là nhóm Hezbollah ở Lebanon, và tiếp đó là nhiều nhóm ủy thác ở Syria, Iraq, Yemen và Bahrain - thực hiện các chiến dịch ngầm, trong đó có nhiều vụ đánh bom, tấn công bằng tên lửa, bắt cóc và tấn công mạng...
"Các đòn tấn công của Iran nhằm vào những nơi mà họ xem là dễ tổn thương, và họ sẽ kiềm chế nếu đòn tấn công có thể gây ra hậu quả lớn" - Karim Sadjadpour, chuyên gia phân tích chính sách Iran thuộc Viện Hòa bình Quốc tế Carnegie Endowment, trụ sở tại Washington, nói.
Một ví dụ mà ông Sadjadpour đưa ra là, các tên lửa có thể được phóng bởi nhóm Houthi - đồng minh của Iran ở Yemen - nhằm vào "các mục tiêu mềm" như cơ sở dầu khí, sân bay hay nhà máy lọc nước ở các nước Vùng Vịnh. Các cuộc tấn công như vậy có thể gây ra tổn thất lớn tới nền kinh tế các nước đồng minh quan trọng của Mỹ, cùng lúc khiến giá dầu thế giới tăng đột biến.
Ngoài ra, nếu muốn hạn chế tầm ảnh hưởng tới toàn cầu, Iran có thể lựa chọn thực hiện hàng loạt vụ bắt cóc hoặc ám sát, theo cách mà các nước khác khó có thể đổ lỗi cho họ.
Cách đây 1 thập kỷ, sau khi các đặc vụ Israel được cho là sát hại một số nhà khoa học nguyên tử của Iran, Tehran đã kích hoạt một số chi nhánh ngầm của họ và cử nhiều sát thủ để thực hiện nhiều vụ ám sát các nhà ngoại giao trên khắp thế giới.
"Ấn Độ, Thái Lan và Georgia - những nơi mà bạn không thể ngờ tới được" - ông Sadjadpour nói - "Các Đại sứ quán Mỹ trên khắp thế giới nên được báo động, không chỉ trong vài ngày tới mà ít nhất là trong năm tới".
Sức mạnh tên lửa được cải tiến của Iran chính là kết quả của sự thay đổi mà Lãnh tụ tối cao Ayatollah Ali Khamenei đã ra chỉ thị thực hiện cách đây hơn 1 thập kỷ. Vào thời điểm đó, các tên lửa tối tân nhất của Iran chỉ là biến thể từ tên lửa Scud có từ thời Liên Xô, thứ mà Iran và Iraq đã sử dụng để tấn công các thành phố của nhau trong cuộc chiến những năm 1980.
Nhưng kể từ sau đó, các phòng thí nghiệm quân đội của Iran đã chi hàng triệu USD để chế tạo các hệ thống dẫn đường để cải thiện đáng kể độ chính xác của các lớp tên lửa mới, cùng lúc nâng cấp nhiều mẫu tên lửa đã cũ kỹ.
Kết quả từ quá trình nghiên cứu đó là các loại tên lửa tầm trung và tầm ngắn đủ khả năng mang các đầu đạn với độ chính xác 10 m - một quan chức tình báo thuộc Bộ Quốc phòng Mỹ cho hay. Vị quan chức giấu tên này còn nói về một số đánh giá về sức mạnh quân sự của Iran ở thời điểm này.
"Chúng tôi đã chứng kiến sự cải thiện liên tục độ chính xác của tên lửa đạn đạo Iran" - vị quan chức cho hay.
Theo vị quan chức, bất ngờ và đáng ngại nhất về tiến bộ quân sự của Iran chính là công nghệ được tích hợp trong tên lửa Qiam, tầm bắn 500 dặm, cho phép nó điều chỉnh quỹ đạo bay. Thậm chí ngay cả Fateh, tên lửa tầm ngắn được Iran cung cấp cho Hezbollah và nhiều nhóm vũ trang khác, cũng được nâng cấp bằng các hệ thống điện quang học và hệ thống dẫn đường bằng sóng radio, giúp chúng tấn công được các mục tiêu với độ chính xác cao.
 |
|
Mẫu tên lửa FAateh Mobin của Iran (Ảnh: France24)
|
Vụ không kích ngày 14/9/2019 nhằm vào 2 cơ sở dầu khí của công ty Aramco, Arab Saudi được thực hiện bằng các drone có trang bị vũ khí và tên lửa hành trình rất khó bị đánh chặn trong khi lại có khả năng di chuyển linh hoạt.
Phiến quân Houthi ở Yemen tuyên bố nhận trách nhiệm vụ tấn công đó, nhưng giới phân tích Mỹ sau đó kết luận rằng các tên lửa và drone được phóng từ miền Nam Iran. Một cuộc điều tra do LHQ tổ chức cuối cùng cũng không thể tìm ra bằng chứng chứng minh rằng các tên lửa và drone trong vụ tấn công thuộc về Iran.
Đáng chú ý, các hệ thống phòng thủ đắt tiền do Mỹ chế tạo của Arab Saudi đã thất bại trong việc ngăn chặn vụ tấn công bằng drone và tên lửa, khiến cho các lực lượng an ninh địa phương không có cách nào bảo vệ được các cơ sở dầu khí của họ.
Tướng Joseph Votel, cựu tướng lĩnh thuộc Bộ Chỉ huy Trung tâm của Quân đội Mỹ (CENTCOM), nói rằng tốc độ tăng cường sức mạnh tên lửa của Iran nhanh đến bất ngờ.
"Chúng tôi đã quan sát tiến trình này trong một thời gian, cả tốc độ phát triển drone và tên lửa cùng nhiều vũ khí khác (của Iran) có khả năng xuyên thủng các hệ thống phòng thủ để đáp trúng các mục tiêu nhạy cảm" - ông Votel nói trong cuộc phỏng vấn với tờ CTC Sentinel, một ấn phẩm của Trung tâm Chống Khủng bố ở West Point.
Điều khó chịu nhất, ông Votel nói, chính là "sự tiến bộ tột bậc của các hệ thống này và khả năng học hỏi rất nhanh của người Iran". "Khi nhìn vào quá trình học hỏi của chúng ta bất lâu nay, có thể thấy khả năng của họ tốt hơn nhiều. Họ đang tận dụng được những thứ mà chúng ta học hỏi được" - ông Votel nói.
