Thảo luận ở hội trường (31/10/2022) về việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021 trong khuôn khổ kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV, đại biểu Hoàng Minh Hiếu - Nghệ An đã thẳng thắn nêu thực trạng về những tồn tại, thất thoát, lãng phí ở lĩnh vực ứng dụng công nghệ thông tin - được xem là một trong những giải pháp để thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.
Trước Quốc hội, đại biểu Hoàng Minh Hiếu thẳng thắn nêu sự trùng lặp trong việc xây dựng các ứng dụng công nghệ thông tin. Hiện nay tình trạng một số nội dung, một bài toán nhưng có nhiều ứng dụng khác nhau đang là khá phổ biến. Điển hình như trong giai đoạn phòng chống dịch bệnh COVID-19, có thời điểm trong máy điện thoại của người dân có đến 4, 5 ứng dụng về khai báo y tế, có thể việc xây dựng các ứng dụng này không sử dụng ngân sách nhà nước, nhưng đó cũng là nguồn lực của xã hội. Chưa tính đến việc còn gây lúng túng, tốn kém thời gian của người dân trong quá trình sử dụng.
Hoặc như trong cơ quan nhà nước, mặc dù tính chất công việc, quy trình giải quyết công việc văn phòng gần tương tự nhau nhưng mỗi cơ quan nhà nước sử dụng những nền tảng giải quyết công việc khác nhau, thậm chí trong cùng một cơ quan, mỗi vụ, mỗi cục, mỗi đơn vị lại sử dụng các phần mềm khác nhau. Việc này gây tốn kém cả trong quá trình xây dựng cũng như trong quá trình kết nối dữ liệu.
Đặc biệt, về hiệu quả trong việc sử dụng các ứng dụng công nghệ thông tin. Hiện nay, một số dịch vụ công trực tuyến còn yêu cầu người dân, doanh nghiệp phải kê khai, cung cấp thông tin nhiều lần. Nhiều người dân cho rằng, việc thao tác nộp hồ sơ trực tuyến không thực sự thuận tiện và thông suốt, còn tình trạng phải nhờ công chức hướng dẫn trực tiếp mới thực hiện được việc khai báo hồ sơ.
Theo đại biểu Hoàng Minh Hiếu, đối với đội ngũ công chức, tình trạng cũng diễn ra tương tự. Có những trường hợp công chức phải xử lý nghiệp vụ trên nhiều phần mềm, làm tăng thêm việc, tăng thêm thời gian xử lý. Dữ liệu điện tử vẫn chưa thay thế hoàn toàn được giấy tờ, gây thêm gánh nặng cho các cơ quan, tổ chức khi phải thực hiện các hoạt động điện tử và thủ công song song.
 |
ĐBQH cho rằng, việc xây dựng và cung cấp các dịch vụ công trực tuyến phải lấy tính tiện dụng, tính thuận lợi của người dân làm trọng tâm, tránh gây mất thời gian, công sức của người dân trong việc sử dụng các dịch vụ này. |
Việc đầu tư không đồng bộ cũng gây ra tình trạng lãng phí trong ứng dụng công nghệ thông tin. Có tình trạng các ứng dụng công nghệ thông tin được xây dựng phù hợp vào nguồn lực của các dự án, không tính đến phương án tổ chức vận hành. Nhưng sau khi dự án kết thúc, các ứng dụng này cũng không được sử dụng hoặc không được cập nhật thường xuyên. Sau đó một thời gian ngắn lại được nâng cấp hoặc xây dựng mới một ứng dụng tương tự.
Xây dựng các cơ sở dữ liệu còn thiếu tầm nhìn và thiếu quy hoạch
Trong số các vấn đề được đại biểu Hoàng Minh Hiếu tổng kết, ý kiến về việc xây dựng các cơ sở dữ liệu còn thiếu tầm nhìn và thiếu quy hoạch được đánh giá là xác đáng. Ông Hoàng Minh Hiếu dẫn thống kê gần đây chỉ ra mới có khoảng 35% số bộ, ngành, địa phương ban hành danh mục các cơ sở dữ liệu, dẫn đến tình trạng trùng lắp, thiếu kết nối trong việc tổ chức các cơ sở dữ liệu. Đáng chú ý là trong thời gian gần đây, xu hướng trong nhiều dự án luật có các quy định về xây dựng các cơ sở dữ liệu để phục vụ việc thực hiện các đạo luật này.
"Chẳng hạn như tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV vừa rồi, chúng tôi thống kê trong 11 dự án luật được Quốc hội thảo luận cho ý kiến thì có đến 7 dự án luật đề cập đến việc xây dựng các cơ sở dữ liệu, nhưng chưa có các tiêu chí để đánh giá về sự cần thiết xây dựng các cơ sở dữ liệu này, nhất là trong việc đánh giá về sự trùng lắp về chức năng, trùng lắp về dữ liệu với các cơ sở dữ liệu đang tồn tại hoặc đang được xây dựng" - đại biểu Hoàng Minh Hiếu dẫn chứng thực tế.
Cho rằng bối cảnh sắp tới đây, nguồn kinh phí đầu tư cho việc ứng dụng công nghệ thông tin chuyển đổi số dự kiến còn tăng lên, đại biểu Hoàng Minh Hiếu kiến nghị cần có các công cụ để đánh giá về sự cần thiết và tính hiệu quả trong việc xây dựng hoặc nâng cấp các ứng dụng công nghệ thông tin của các cơ quan nhà nước, đặc biệt là việc xây dựng và cung cấp các dịch vụ công trực tuyến phải lấy tính tiện dụng, tính thuận lợi của người dân làm trọng tâm, tránh gây mất thời gian, công sức của người dân trong việc sử dụng các dịch vụ này.
Cùng với đó, cần sớm hoàn thành việc xây dựng danh mục tổng thể các cơ sở dữ liệu trong các cơ quan nhà nước, phân định rõ trách nhiệm của từng ngành, lĩnh vực trong việc xây dựng các cơ sở dữ liệu của Nhà nước và tăng cường sự kết nối giữa các cơ sở dữ liệu để tránh trường hợp nhiều cơ quan nhà nước cùng thu thập; xây dựng cơ sở dữ liệu để vừa bảo đảm tính hiệu quả, vừa không gây phiền hà, mất thời gian đối với người dân và doanh nghiệp.
"Cần tiếp tục hoàn thiện thể chế trong việc ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số để tạo ra sự đồng bộ trong việc chuyển đổi từ việc cung cấp các dịch vụ công bằng hình thức trực tiếp với các tài liệu giấy sang hình thức trực tuyến với các tài liệu điện tử, nếu không có sự đồng bộ này thì việc xử lý song song sẽ là một sự lãng phí rất lớn về thời gian và nguồn lực" - đại biểu Hoàng Minh Hiếu thẳng thắn nêu quan điểm.
