"Cá mập ma" và "Cá đuối": Australia, Mỹ trình làng vũ khí tương lai của chiến tranh trên biển

"Cá mập ma" được phát triển thần tốc

Ghost Shark (Cá mập ma) và Manta Ray (Cá đuối) là tên của các phương tiện dưới nước không người lái nguyên mẫu – UUV hoặc drone – lần lượt được Australia và Mỹ giới thiệu gần đây.

Các chuyên gia cho rằng những chiếc drone này có thể đại diện cho tương lai của chiến tranh dưới đáy biển, thể hiện khả năng phát huy sức mạnh đồng thời giảm thiểu nguy hiểm đến tính mạng con người.

Việc sử dụng máy bay không người lái (UAV) trong chiến tranh trên không hiện nay đã trở nên phổ biến. Mỹ đã sử dụng chúng rộng rãi trong các cuộc xung đột ở Iraq và Afghanistan bắt đầu từ những năm 1990, và các UAV mới hơn, rẻ hơn đã trở thành trang bị quân sự quan trọng cho cả hai bên trong cuộc chiến ở Ukraine.

Kiev cũng đã chế tạo UAV trên mặt nước cho hải quân, loại máy bay này đã gây nhiều tổn thất cho các tàu lớn hơn và đắt tiền hơn nhiều của Hạm đội Biển Đen của Nga.

Các phương tiện không người lái trên không và trên bề mặt biển có thể được điều khiển bằng vệ tinh và sóng vô tuyến. Nhưng những phương tiện hoạt động sâu dưới đáy biển lại không hoạt động theo cách đó.

Một nghiên cứu năm 2023 được công bố trên tạp chí Sensors của Thụy Sĩ chỉ ra rằng liên lạc dưới nước đòi hỏi nhiều năng lượng hơn trong khi vẫn bị mất dữ liệu đáng kể đối với các thông số về nhiệt độ nước, độ mặn và độ sâu.

Các nhà sản xuất UUV quân sự thế hệ mới không cho biết họ sẽ khắc phục các vấn đề liên lạc như thế nào.

Nhưng khi Australia công bố Ghost Shark vào tháng trước, nước này đã gọi các nguyên mẫu này là “phương tiện tự lái dưới biển tiên tiến nhất trên thế giới”.

“Ghost Shark sẽ cung cấp cho Hải quân khả năng tác chiến dưới biển một cách tự động, tàng hình, có tầm xa; có thể tiến hành hoạt động tình báo, giám sát, trinh sát (ISR) và tấn công liên tục”, Bộ Quốc phòng Australia tuyên bố và thêm rằng mẫu drone này sẽ được giao vào cuối năm sau.

Giới chức Australia và nhà sản xuất Anduril Australia cho biết họ không thể chia sẻ bất kỳ thông số kỹ thuật nào của Ghost Shark vì chúng vẫn được giữ bí mật. Tuy nhiên, họ ca ngợi tốc độ phát triển tàu lặn, từ khâu ý tưởng đến thử nghiệm, khi chương trình chỉ mới bắt đầu cách đây 2 năm.

Shane Arnott, phó chủ tịch cấp cao về kỹ thuật của Anduril, nói với các phóng viên: “Việc vượt tiến độ, đúng ngân sách là điều chưa từng có”.

Tanya Monro, nhà khoa học quốc phòng hàng đầu của Australia, cho biết trong một tuyên bố: “Việc cung cấp nguyên mẫu Ghost Shark đầu tiên trước thời hạn đặt ra một tiêu chuẩn mới để phát triển năng lực với tốc độ cần thiết”.

Emma Salisbury, một thành viên tại Hội đồng địa chiến lược của Anh, cho biết Ghost Shark có vẻ giống với UUV cỡ lớn Orca đang được phát triển ở Mỹ.

“Tôi cho rằng tất cả chúng đều nhằm mục đích thực hiện các nhiệm vụ gần giống nhau – khả năng tình báo, giám sát, trinh sát và tấn công liên tục, đặc biệt là trong lĩnh vực chống tàu ngầm”, Salisbury nói.

Hải quân Mỹ gọi mẫu UUV Orca do Boeing chế tạo là “tàu ngầm diesel-điện không người lái, tự động, tiên tiến với mô-đun tải trọng để thực hiện nhiều nhiệm vụ khác nhau” trong bản tin tháng 12 năm ngoái về việc cung cấp nền tảng thử nghiệm Orca đầu tiên.

Có mô-đun tải trọng có nghĩa là về mặt lý thuyết, Orca có thể mang nhiều loại vũ khí khác nhau tùy theo nhiệm vụ hoặc được trang bị thiết bị chuyên dụng để trinh sát hoặc có thể thu thập thông tin tình báo.

Thông cáo cho biết Lầu Năm Góc sẽ chế tạo thêm 5 chiếc UUV mà không đưa ra thời gian biểu. Tuy nhiên, Orca của Mỹ đã được phát triển trong hơn một thập kỷ, thông cáo của Hải quân cho biết, trái ngược hoàn toàn với tốc độ mà Australia đã phát triển Ghost Shark.

Chris Brose, giám đốc chiến lược của Anduril, cho biết công ty và Australia đang trong “quá trình chứng minh” rằng “những loại khả năng này có thể được phát triển nhanh hơn, rẻ hơn nhiều và thông minh hơn nhiều”.

Công ty Anduril Australia cho biết tàu Ghost Shark được phát triển hoàn toàn trong nước và sẵn sàng xuất khẩu sau khi gia nhập hạm đội hải quân Australia.

“Cá đuối” trong quá trình thử nghiệm

Trong khi đó, ở bên kia Thái Bình Dương, Orca không phải là UUV duy nhất được phát triển ở Mỹ.

UUV mới nhất của Mỹ là Manta Ray do hãng Northrop Grumman phát triển, một nguyên mẫu đã được thử nghiệm ở Nam California vào tháng 2 và tháng 3 năm nay.

Cơ quan Chỉ đạo các Dự án Nghiên cứu Quốc phòng tiên tiến (DARPA), nhánh phụ trách phát triển công nghệ mới của Lầu Năm Góc, cho biết sức mạnh của “Cá đuối” Manta Ray nằm ở tính mô-đun, khả năng chuyển đổi trọng tải tùy theo nhiệm vụ.

Theo Northrop Grumman, mẫu UUV này có thể được chia nhỏ và nhét vào 5 container vận chuyển tiêu chuẩn, di chuyển đến nơi nó sẽ được triển khai và lắp ráp lại tại hiện trường.

Nguyên mẫu Manta Ray được chế tạo ở Maryland và sau đó được lắp ráp lại ở bờ biển California.

“Sự kết hợp giữa vận chuyển mô-đun xuyên quốc gia, lắp ráp tại hiện trường và triển khai sau đó cho thấy khả năng chưa từng có đối với một UUV cực lớn”, Kyle Woerner, người đứng đầu chương trình Manta Ray tại DARPA, cho biết.

Ông cũng lưu ý rằng phương pháp vận chuyển mô-đun sẽ giúp cho Manta Ray tiết kiệm năng lượng bên trong cho nhiệm vụ của mình, thay vì sử dụng nó để đến địa điểm triển khai.

Giống như Orca, Manta Ray không phát triển nhanh như Ghost Shark. Chương trình này bắt đầu vào năm 2020 và DARPA không đưa ra mục tiêu cho Manta Ray – hoặc một số biến thể của nó – gia nhập hải quân của Mỹ.

“DARPA đang hợp tác với Hải quân Mỹ về các bước tiếp theo để thử nghiệm và chuyển đổi công nghệ này”, thông cáo của cơ quan này cho biết.

Trong khi đó, Trung Quốc cũng đang đạt được những tiến bộ trong lĩnh vực UUV, bà Salisbury cho biết.

“Mặc dù thông tin chi tiết còn chưa có nhiều, giống như hầu hết các khả năng của Trung Quốc, nhưng họ đã phát triển chúng trong ít nhất 15 năm và có thể hiện nay có thứ gì đó tương tự như Orca (nhưng có gắn ngư lôi) đang trong giai đoạn thử nghiệm”, bà cho hay.

Chuyên gia về tàu ngầm H I Sutton cho biết trên trang web Covert Shores của mình rằng, theo một phân tích của tình báo nguồn mở, Bắc Kinh được cho là có ít nhất 6 UUV cỡ lớn đang được phát triển.

Theo Sutton, ngoài Australia, Mỹ và Trung Quốc, các quốc gia khác đang nghiên cứu UUV bao gồm Canada, Pháp, Ấn Độ, Iran, Israel, Triều Tiên, Na Uy, Nga, Hàn Quốc, Ukraine và Vương quốc Anh.