Theo thống kê của Bộ GTVT, hiện có 49 dự án đã hoàn thành và nằm trong diện phải quyết toán. Trong đó, còn 15 dự án đầu tư theo hình thức BOT.
Có nhiều lý do dẫn đến việc chậm quyết toán các dự án BOT, từ việc điều chỉnh khối lượng thi công, thiết kế, công tác quản lý dự án cũng như những hạng mục đầu vào của các chủ đầu tư.... và cũng có thể do các nhà đầu tư cố tình chậm quyết toán công trình để tận hưởng thời gian thu phí BOT dài hơn và mức phí cao hơn.
Được biết, thời gian thu phí và mức phí của các dự án BOT được tính toán dựa trên tổng mức đầu tư được phê duyệt tại bước lập dự án đầu tư. Tuy nhiên, tổng mức đầu tư là khái toán, thường có giá trị lớn hơn nhiều so với giá trị quyết toán vốn đầu tư dẫn đến thời gian thu phí quy định trong hợp đồng BOT thường dài và lớn hơn nhiều so với thực tế.
Vì lý do đó nên nhà đầu tư rõ ràng không có nhiều động lực để thực hiện quyết toán vốn đầu tư. Dù theo quy định của pháp luật, nhà đầu tư phải thực hiện quyết vốn đầu tư xây dựng công trình trong thời hạn 6 tháng kể từ ngày hoàn thành công trình. Tuy nhiên, nhà đầu tư thường cố tình chậm quyết toán để tận hưởng thời gian thu phí dài hơn và mức phí cao hơn.
Điều này đã sinh ra việc chậm quyết toán công trình, gây khó khăn cho người dân và doanh nghiệp và đã trở thành bệnh nan y đối với các dự án giao thông.
Vì vậy, lãnh đạo Bộ Giao thông Vận tải đã khẳng định "Các dự án nằm trong diện buộc phải quyết toán mà chậm trễ sẽ bị dừng thu phí".
Bộ GTVT đã chốt thời gian quyết toán cho các dự án BOT chậm nhất vào đầu năm 2017. Tiếp đó, Bộ sẽ công khai toàn bộ thời gian thu, mức thu của từng trạm BOT, cắm biển ghi các thông tin này tại từng trạm cho người dân theo dõi.
Bộ GTVT cho biết, cần xem xét điều chỉnh quy định hiện nay cho phép các dự án BOT quyết toán xong mới cho thu phí thay vì kéo dài thêm 6 tháng sau khi hoàn thành như hiện nay. Vì càng để lâu, càng tạo ra sự thiếu minh bạch trong đầu tư, hoàn vốn đối với các dự án này.
Ngoài ra, Bộ GT-VT cũng tăng cường thanh kiểm tra các dự án BOT để tránh tình trạng chỉnh khối lượng thi công, thiết kế độn mức giá của dự án lên cao. Mới đây, trong quá trình thanh tra, kiểm toán một số dự án đầu tư theo hình thức BOT, chính các cơ quan chức năng đã đề nghị giảm 5 năm, thậm chí 11 năm đối với thời gian thu phí của nhiều trạm BOT.
