Ba sai lầm lớn khiến Intel đánh mất vị thế tiên phong về chip toàn cầu

Từ gã khổng lồ chip đến một dự án của chính phủ

Theo thỏa thuận, chính phủ Mỹ sẽ mua 9,9% cổ phần của Intel với giá 20,47 USD một cổ phiếu, tương đương 8,9 tỷ USD và tương đương 433,3 triệu cổ phiếu. Giá mua của chính phủ thấp hơn giá của cổ phiếu Intel lúc đóng cửa thị trường chứng khoán ngày hôm đó là 24,80 USD.

Trong một tuyên bố, Intel giải thích rằng 5,7 tỷ USD trong số tiền này đến từ các khoản trợ cấp chưa thanh toán được phê duyệt theo Đạo luật Chips dưới thời chính quyền Biden, và 3,2 tỷ USD còn lại đến từ các khoản tài trợ được phê duyệt theo chương trình Secure Enclave. Chính phủ Mỹ sẽ không có ghế trong hội đồng quản trị hoặc các quyền quản trị hoặc tiếp cận thông tin liên quan khác.

Ông Trump đã đăng trên mạng xã hội rằng chính phủ của ông đã mua lại số cổ phiếu này, hiện có giá trị 11 tỷ USD, mà không tốn một xu nào. Sản xuất chất bán dẫn và chip tiên tiến là nền tảng cho tương lai của Mỹ, và đây chính là những gì Intel đang làm. Sự khác biệt giữa con số 11 tỷ USD mà Trump tuyên bố và con số 8,9 tỷ USD mà Intel công bố có thể là do khoản trợ cấp 2,2 tỷ USD mà Intel đã nhận được.

Intel tuyên bố thỏa thuận này phản ánh sự tin tưởng của chính phủ vào việc Intel thúc đẩy các ưu tiên quốc gia quan trọng và vai trò thiết yếu của công ty trong việc mở rộng ngành công nghiệp bán dẫn trong nước. Tổng giám đốc Intel Trần Lập Vũ (Lip-Bu Tan) tuyên bố Intel là công ty bán dẫn duy nhất dẫn đầu về R&D và sản xuất tại Mỹ, Intel cam kết đảm bảo công nghệ tiên tiến nhất thế giới được sản xuất tại đây.

Intel đã đi từ một gã khổng lồ chip thành một dự án của chính phủ liên bang như thế nào? Tờ New York Times ngày 23/8 đưa tin cho rằng một loạt sai lầm, bắt đầu từ việc từ chối hợp tác cung cấp bộ xử lý cho iPhone, trì hoãn công nghệ sản xuất chip và bỏ lỡ làn sóng bùng nổ của GPU và AI, đã dẫn đến sự đánh mất vị thế của gã khổng lồ Thung lũng Silicon. Giờ đây, sự can thiệp của chính phủ Mỹ là một mối lo ngại mới đối với Intel.

Thời kỳ hoàng kim

Intel được các kỹ sư Robert Noyce và Gordon Moore đồng sáng lập vào năm 1968. Công ty đi tiên phong trong lĩnh vực chip nhớ và vi xử lý, đặt nền móng cho cuộc cách mạng máy tính cá nhân.

Từ bộ vi xử lý 8080 vào những năm 1970, đến việc thuyết phục IBM sử dụng chip Intel vào những năm 1980, rồi bắt tay hợp tác với Microsoft để tạo nên "kỷ nguyên Wintel", Intel đã trở thành một trong những thương hiệu công nghệ mang tính biểu tượng nhất của thế giới. Trong những năm 1990, nhãn dán "Intel Inside" đã xuất hiện trên hầu hết mọi máy tính, đưa vốn hóa thị trường của công ty lên đến đỉnh cao. Thời kỳ hoàng kim này được thúc đẩy bởi triết lý quản lý của nhân vật thứ ba tại Intel là Andy Grove.

Trong nhiệm kỳ CEO Intel từ năm 1987 đến năm 1998, Andy Grove đã thúc đẩy văn hóa "tranh luận mang tính xây dựng" và với triết lý "Chỉ những kẻ hoang tưởng mới có thể tồn tại", ông đã giúp Intel duy trì vị thế dẫn đầu trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt.

Những quyết định sai lầm

Tuy nhiên, sau thời kỳ đỉnh cao, những sai lầm nghiêm trọng đã xuất hiện. Năm 2007, CEO Intel lúc đó là Paul Otellini đã từ chối sản xuất bộ vi xử lý cho chiếc iPhone đời đầu tiên, với lý do giá quá thấp, dẫn đến việc Intel bỏ lỡ mất thời kỳ bùng nổ điện thoại thông minh. Sau đó, Intel liên tục chậm trễ trong việc phát triển các công nghệ sản xuất chip mới và bị TSMC và Samsung vượt mặt trong giai đoạn 2015-2019.

Để vực dậy đà phát triển, Intel đã đưa giám đốc điều hành cấp cao Pat Gelsinger trở lại vào năm 2021, công bố kế hoạch chuyển đổi "4 năm, 5 thế hệ công nghệ" và tìm kiếm nguồn tài trợ từ Đạo luật Chip (CHIPS Act) của chính quyền Joe Biden. Mặc dù nhận được trợ cấp tài chính, nhưng doanh số của công ty đã lao dốc trong cơn bùng nổ của AI.

Intel trước đó đã phải chấm dứt một dự án GPU thất bại, khiến công ty không kịp chuẩn bị cho sự gia tăng nhu cầu GPU do chatbot ChatGPT tạo ra trong giai đoạn 2022 - 2023. Điều này đã cho phép Nvidia, với trọng tâm lâu dài về GPU, nắm bắt cơ hội. Vốn hóa thị trường của Intel giảm mạnh từ mức đỉnh điểm xuống còn 108 tỷ USD; trong khi đó Nvidia kiên trì đầu tư GPU, đã vươn lên trở thành tập đoàn giá trị vốn hóa thị trường hơn 4,3 nghìn tỷ USD.

Intel, từng là công ty dẫn đầu thị trường chip toàn cầu, giờ đây đang là mục tiêu can thiệp trực tiếp của chính phủ Mỹ. David Yoffie, cựu giám đốc Intel và hiện là giáo sư tại Đại học Harvard, thẳng thắn tuyên bố rằng đây chính là điều Andy Grove lo sợ.

"Ông ấy lo sợ sự can thiệp của chính phủ, sự tự mãn và những cải tiến nhỏ giọt. Giờ đây, tất cả những dự đoán xấu nhất của ông ấy đã trở thành sự thật", ông nói.