Vấn đề này được đề cập tại hội thảo "Thương mại điện tử và các vấn đề pháp lý quan trọng" diễn ra mới đây tại Hà Nội. Trong tham luận, ông Phan Trọng Đạt - Phó Tổng thư ký Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC), Phó Giám đốc thường trực Trung tâm Hòa giải Việt Nam (VMC) – đã nêu những rủi ro thường gặp đối với các chủ thể tham gia thương mại điện tử. Theo đó, ông đưa ra 4 cách xử lý thường gặp khi xảy ra tranh chấp trong các giao dịch nói trên.
Thứ nhất là hình thức thương lượng. Các bên tham gia có quyền tự nguyện bàn bạc, thỏa thuận nhằm loại bỏ tranh chấp mà không cần sự can thiệp của bên thứ ba. Kết quả thương lượng này không có tính ràng buộc các bên.
Thứ hai là hòa giải, giữa các bên giải quyết tranh chấp sẽ có sự tham gia của bên thứ ba. Đơn vị này được giao nhiệm vụ trung gian, hỗ trợ tìm phương án giải quyết tối ưu nhất cho vụ việc. Kết quả hòa giải được các bên tự nguyện đề xuất và thi hành theo pháp luật về thi hành án dân sự, buộc phải có công nhận tại tòa án.
Thứ ba là tố tụng Trọng tài khi ít nhất một bên có đơn khởi kiện. Các bên có quyền tự định đoạt thủ tục, quy trình, ngôn ngữ, luật áp dụng, địa điểm tổ chức phiên họp và trọng tài viên. Sau quá trình làm việc, Hội đồng Trọng tài ra phán quyết trọng tài bằng cách biểu quyết theo nguyên tắc đa số. Trong trường hợp biểu quyết không đạt đa số, phán quyết được lập theo ý kiến của Chủ tịch Hội đồng Trọng tài. Phán quyết Trọng tài sẽ mang tính chung thẩm, có hiệu lực ngay khi ban hành, thi hành theo quy định của pháp luận về thi hành án dân sự.
Thứ tư là tố tụng Tòa án, các bên sẽ phải tuân thủ chặt chẽ các thủ tục được quy định tại bộ Luật Tố tụng Dân sự. Quá trình giải quyết tranh chấp qua nhiều cấp xét xử, bản án sơ thẩm có thể bị kháng cáo đến khi có bản án phúc thẩm. Phương thức này còn được thi hành trên phạm vi thế giới, dựa trên các hiệp định tương trợ tư pháp Việt Nam đã ký kết với các quốc gia.
 |
Toàn cảnh hội nghị. |
Cảnh báo các rủi ro pháp lý gây ra tranh chấp trong giao dịch TMĐT
Để tránh xảy ra tranh chấp khi tham gia giao dịch TMĐT, ông Phan Trọng Đạt cho rằng các chủ thể phải tìm hiểu kỹ những điều khoản, chính sách của sàn và pháp luật của quốc gia.
“Rủi ro của TMĐT là các rủi ro đã tồn tại trong thương mại truyền thống cộng thêm yếu tố ‘điện tử’, bởi tính chất xuyên không gian, xuyên biên giới khi thực hiện giao dịch. Vì vậy, chúng ta phải canh chừng các chủng loại rủi ro có thể xảy ra” – ông Đạt cảnh báo.
Theo ông, những bất cập chủ yếu gồm thiếu nhất quán trong quy định đối với thông điệp dữ liệu định dạng, thiếu quy định về xác thực danh tính điện tử. Bên cạnh đó, nhiều quy định chưa rõ ràng về giá trị pháp lý, giá trị chứng cứ, thiếu quy định về giao kết hợp đồng điện tử giữa các đơn vị khiến các rủi ro pháp lý sẽ phát sinh đối với cả ba chủ thể chính trong giao dịch. Điều này gây ra mâu thuẫn lợi ích và xảy ra tranh chấp giữa sàn TMĐT, nhà cung cấp và người tiêu dùng.
Cụ thể, sàn giao dịch TMĐT thường gặp rủi ro khi kiểm tra, giám sát, đối chiếu thông tin từ nhà cung cấp, kiểm soát chất lượng hàng hóa (hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng). Nhà cung cấp phát sinh vấn đề khi không kiểm soát được số lượng, chất lượng hàng hóa khi đến tay người tiêu dùng, các khiếu nại về thanh toán, quảng cáo, khuyến mại. Người tiêu dùng có thể đối mặt với nguy cơ lừa đảo, nhận hàng kém chất lượng, thiếu hoặc không có thông tin chính xác về nhà cung cấp, rủi ro trong vấn đề thanh toán, giao nhận...
Theo ông Phan Trọng Đạt, phòng ngừa rủi ro phát sinh là điều quan trọng để giảm thiểu khả năng xảy ra tranh chấp. Ông cho rằng, Luật chỉ tạo hành lang pháp lý, quy định quyền hạn, nghĩa vụ, trách nhiệm của các đơn vị tham gia giao dịch trên sàn TMĐT.
“Dưới góc nhìn pháp luật, Luật nói chung chỉ mang tính chất quy định, dự phòng, khi các bên xảy ra tranh chấp không thể hòa giải mới buộc phải dùng Luật để xử lý. Điều quan trọng nhất là thái độ phòng ngừa rủi ro phải đặt lên hàng đầu” – ông Đạt nêu khuyến nghị.
