Cụ thể, theo ông Bình, năm 2017 có 1,1 triệu người kê khai tài sản, chiếm hơn 98% số đối tượng phải kê khai. Tuy nhiên, việc xác minh bản kê chỉ thực hiện được với 78 người, qua đó phát hiện được 5 trường hợp vi phạm.
Từ đại, đại biểu Bình cho rằng số lượng người phải kê khai tài sản lớn như vậy là nguyên nhân gây khó khăn cho việc thẩm tra, xác minh, đảm bảo ý nghĩa phòng ngừa tham nhũng của biện pháp kê khai.
Do đó, đại biểu Bình cho rằng cần sửa luật Phòng chống tham nhũng theo hướng thu hẹp đối tượng phải kê khai tài sản, để biện pháp này thực tế, có ý nghĩa hơn.
Tương tự, theo đại biểu Quốc hội Trần Tất Thế (đoàn Hà Nam), hiện theo quy định kê khai, chỉ cơ quan quản lý cán bộ mới được tiếp cận bản kê khai.
Quy định như vậy không phù hợp - đại biểu Thế nhận đánh giá - vì một cơ quan phải quản lý bản kê của nhiều người, vừa khó thẩm tra, lại vừa áp lực vì tâm lý cùng cơ quan đơn vị, dễ phát sinh bao che.
Từ đây, đại biểu Thế đề nghị giao cho cơ quan khác thực hiện việc giám sát bản kê khai tài sản, chẳng hạn như HĐND cấp huyện, tỉnh.
Còn theo đại biểu Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn), việc thu hồi tài sản trong quá trình xử lý tội phạm tham nhũng hiện rất khó khăn. Lý do vì pháp luật chưa có cơ chế để xử lý sớm với tài sản tham nhũng.
Cụ thể, theo bà Thủy, quy định hiện hành còn chưa xử lý được với tài sản của cán bộ công chức kê khai không đúng. Nếu phát hiện vi phạm trong kê khai tài sản thì chỉ có thể phạt, kỷ luật hành chính, chứ không thể thu hồi tài sản của người khai sai. Muốn thu hồi thì phải thông qua một vụ án hình sự, qua rất nhiều khâu và quá trình đó tài sản có thể đã bị tẩu tán hết – bà Thủy nhận xét.
Đồng thời, với tài sản không chứng minh được nguồn gốc hình thành cũng tương tự. Việc xử lý chỉ dừng lại ở hành chính như sắp bổ nhiệm thì thôi bổ nhiệm, bổ nhiệm rồi thì xem xét tiếp các hình thức kỷ luật. Nhưng với tài sản không chứng minh được nguồn gốc hình thành cũng không thể làm gì.
Trong khi đó thì trình độ che giấu của tội phạm tham nhũng rất cao, nên càng khó chứng minh,
Do đó, theo đại biểu Thủy, nếu quy định không đặc biệt, không vượt lên luật pháp thông thường khác thì rất khó xử lý được vấn đề ngăn chặn việc tẩu tán tài sản tham nhũng.
Đại biểu Thủy đề xuất, nên áp dụng quy trình do tòa án thực hiện, quyết định phong tỏa để chờ kết luận, không thực hiện qua con đường hành chính. Quy định này để để đảm bảo tính khả thi, đồng thời không vi phạm quyền tài sản đã được hiến định.
“Quy định như thế để buộc người tham nhũng không thể chiếm giữ được chút tài sản gì đã lấy cắp của người dân, xã hội. Cần thu đến cả đồng hồ, bút máy đắt tiền vì chỉ có tham nhũng mới dễ dàng vung tiền chi tiêu phung phí, tiêu xài xa hoa, tẩu tán dưới các hình thức để người thân, gia đình đứng tên” – bà Thủy nhấn mạnh.
Nhắc lại thực tế Trung Quốc đã áp dụng tịch thu tài sản không chứng minh được từ 2011, Nga thực hiện từ 2012... đại biểu Thủy đề nghị Việt Nam nên đặt ra và thảo luận thấu đáo vấn đề tịch thu tài sản không chứng minh được nguồn gốc để phòng chống tham nhũng hiệu quả hơn.
