Ngân hàng Thế giới (WB), Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) và nhiều tổ chức khác mới đây đã điều chỉnh dự báo tăng trưởng GDP của Việt Nam, với kỳ vọng rằng chỉ tiêu này sẽ vượt 8% trong năm 2022, bất chấp triển vọng suy thoái ở Mỹ và nhiều nước trên thế giới.

Sự khác biệt đó, theo ông Michael Kokalari (Chuyên gia kinh tế trưởng của VinaCapital), một phần đến từ dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đang hỗ trợ lĩnh vực sản xuất, tăng cường mức độ phức tạp của các sản phẩm được sản xuất tại Việt Nam.

"Điều này rất quan trọng", ông Michael Kokalari đánh giá.

Vị chuyên gia này dẫn chứng nghiên cứu mới được công bố của Đại học Harvard, trong đó viết rằng sự gia tăng mức độ phức tạp của các sản phẩm mà một quốc gia đang phát triển có thể sản xuất là động lực tăng trưởng mạnh mẽ nhất cho nền kinh tế của quốc gia đó.

Mặt khác, theo nghiên cứu của Trường Kinh tế London (LSE) và Ngân hàng Thế giới (WB), FDI là công cụ để “giúp các nền kinh tế đang phát triển tiến vào các phần có giá trị gia tăng cao hơn của chuỗi giá trị”.

Ở Việt Nam, FDI công nghệ cao đã có tác động to lớn đến nền kinh tế.

Theo ghi nhận của VinaCapital, Intel và Samsung đều tăng cường sản xuất tại các nhà máy đầu tiên của họ ở Việt Nam vào năm 2010 và xuất khẩu công nghệ cao của Việt Nam sau đó đã tăng gần 20 lần, cùng thời điểm mà nền kinh tế Việt Nam về cơ bản đã tăng trưởng gấp hai lần.

Hơn nữa, Việt Nam đã đạt được bước nhảy vọt lớn nhất trong xếp hạng Chỉ số Phức tạp Kinh tế (ECI) của Harvard trong hai thập kỷ qua, một phần là do các khoản đầu tư của Samsung và Intel đã thu hút một loạt các khoản đầu tư công nghệ cao khác từ Apple, LG Electronics, Dell và rất nhiều công ty Nhật Bản.

Đáng chú ý, Samsung cho biết sẽ bắt đầu sản xuất các bộ phận bán dẫn tại Việt Nam. Tương tự, Apple cũng thông báo rằng họ sẽ bắt đầu sản xuất Apple Watch và MacBook tại Việt Nam.

Nâng cao chuỗi giá trị

Theo nghiên cứu của Trường Kinh tế London, FDI có tác động lớn nhất đến việc nâng cấp nền kinh tế của một quốc gia, nhưng tác động tức thì của các khoản đầu tư nước ngoài mới được công bố sẽ tạo ra những công việc có thu nhập tương đối cao theo tiêu chuẩn địa phương.

Chuyên gia kinh tế trưởng của VinaCapital cho rằng, FDI công nghệ cao sẽ thúc đẩy GDP của Việt Nam theo hai cách: (1) nâng cao thu nhập và (2) nâng cao năng lực của đất nước đối với các sản phẩm phức tạp.

Điều này hỗ trợ tăng trưởng GDP trong ngắn hạn vì tiêu dùng nội địa chiếm 2/3 GDP của Việt Nam và cũng thúc đẩy triển vọng kinh tế dài hạn của Việt Nam.

Nên nhớ, doanh thu và lợi nhuận của hầu hết các công ty niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam chủ yếu liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến tiêu dùng nội địa.

Theo VinaCapital, việc tiến lên chuỗi giá trị sẽ thúc đẩy tăng trưởng GDP của Việt Nam.

"Chúng tôi kỳ vọng “hàm lượng nhập khẩu” trong sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam sẽ giảm dần và đóng góp của “hàm lượng nội địa” sẽ tăng cao khi các doanh nghiệp trong nước củng cố khả năng cung cấp đầu vào sản xuất cho các công ty FDI trong những năm tới.

Tiếp theo, làn sóng đầu tư FDI mới vào hoạt động sản xuất một số sản phẩm phức tạp nhất từng được sản xuất tại Việt Nam sẽ tạo ra “hiệu ứng lan tỏa” khiến các nhà sản xuất trong nước phải đa dạng hóa sang các phân khúc có giá trị gia tăng cao hơn trong chuỗi giá trị", ông Michael Kokalari viết.

Chuyên gia kinh tế trưởng của VinaCapital cũng đánh giá cao sự tương đồng mạnh mẽ giữa nền kinh tế Việt Nam trong những năm 2020 và Nhật Bản trong những năm 1970 khi cả hai nước đều bắt tay vào việc gia tăng chuỗi giá trị toàn cầu trong nhiều thập kỷ sau đó./.