Xu hướng trong tương lai gần
Thuật ngữ hệ thống nhúng hiện đã trở nên khá phổ biến. Thực tế, các sản phẩm như máy vi tính, thiết bị viễn thông, điện tử công nghiệp, điện tử dân dụng... đã và đang phát triển rất nhanh, trong đó các hệ thống nhúng điện tử và vi điện tử là cốt lõi của sự phát triển này. Theo các nhà thống kê trên thế giới, thị trường hệ thống nhúng lớn gấp khoảng 100 lần thị trường PC, trong đó số chip xử lý trong các hệ thống nhúng chiếm tới 99% số chip xử lý được sử dụng. Rất nhiều công ty, tập đoàn lớn trên thế giới và trong nước đang tập trung phát triển vào lĩnh vực này và kéo theo nhu cầu khổng lồ về nhân lực với mức lương hấp dẫn.
Có thể thấy, nhu cầu đào tạo nhân lực về lĩnh vực Hệ thống nhúng và Điều khiển tự động, với yêu cầu kỹ năng trong cả phát triển phần mềm và thiết kế phần cứng cho các hệ thống truyền thông được đặt ra trên toàn thế giới. Tại Việt Nam, trong bối cảnh dịch chuyển của nền kinh tế Việt Nam - chuyển tỷ trọng 70% sang sản xuất công nghiệp và tự động hóa, hệ thống nhúng và điều khiển tự động đang là một trong những lĩnh vực thiếu hụt nhân lực trầm trọng.
Theo PGS.TS Nguyễn Hiếu Minh, Chủ nhiệm khoa Điện tử Viễn thông, Học viện Kỹ thuật mật mã (KTMM), nhiệm vụ đào tạo kỹ sư chuyên ngành Hệ thống nhúng và Điều khiển tự động sẽ do khoa Điện tử Viễn thông đảm trách, sử dụng đội ngũ nhân sự và hệ thống trang thiết bị, phòng thực hành đã được đầu tư cho khoa trong nhiều năm qua. Đây là khoa ra đời và phát triển cùng với quá trình phát triển của Học viện KTMM. Trước đây, khoa chịu trách nhiệm giảng các môn học về điện tử, viễn thông cho các sinh viên ngành KTMM. Từ khi Học viện mở rộng đào tạo cả hệ Dân sự với các ngành An toàn thông tin và CNTT, khoa có thêm nhiệm vụ giảng dạy tất cả các môn liên quan đến điện tử, viễn thông trong chương trình đào tạo Kỹ sư An toàn thông tin và CNTT.
Chương trình đào tạo kỹ sư chuyên ngành Hệ thống nhúng và Điều khiển tự động sẽ được xây dựng với mục tiêu trang bị cho người học các phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp để đáp ứng yêu cầu hoạt động trong khu vực kinh tế - xã hội và an ninh, quốc phòng; kiến thức cơ sở chuyên môn vững chắc để thích ứng tốt với các công việc trong lĩnh vực điện tử viễn thông; có năng lực tham gia xây dựng và phát triển hệ thống điện tử, viễn thông, thiết kế chế tạo các sản phẩm điện tử, hệ thống nhúng và hệ thống PLC, phục vụ ngành Cơ yếu nói riêng và xã hội nói chung trong bối cảnh phát triển rất nhanh của ngành KTĐT-TT; và các kỹ năng xã hội cần thiết, khả năng tự học, tự nghiên cứu để thành công trong cuộc sống và nghề nghiệp.
Đồng thời, chương trình đào tạo cũng cho phép khả năng chuyển đổi linh hoạt giữa các chuyên ngành trong ngành KTĐT-TT.
Nhấn mạnh nhiều đến tính thực hành
Với chuyên ngành mới Hệ thống nhúng và Điều khiển tự động, Học viện KTMM xác định sẽ đào tạo ra các kỹ sư được cung cấp đầy đủ những kiến thức cần thiết, nhưng cũng có thiên hướng mạnh hơn về các kiến thức thực tiễn để sau này khi họ ra trường có thể phục vụ ngay cho các khu vực: doanh nghiệp, nhà máy, khu công nghiệp và các hệ thống khác. Ban lãnh đạo Học viện đã chỉ đạo nhóm xây dựng chương trình phải đặc biệt chú trọng đến tính thực hành, thực tiễn.
"Để xây dựng khung chương trình đào tạo chuyên ngành mới, chúng tôi đã khảo sát các doanh nghiệp như Foxconn, Samsung tại khu công nghiệp Bắc Ninh. Các doanh nghiệp này cho biết, khi sử dụng kỹ sư tốt nghiệp các trường Việt Nam, họ đã phải mất khoảng 7 năm đào tạo lại để các kỹ sư có thể làm việc độc lập", PGS.TS Nguyễn Hiếu Minh cho biết.
Cũng theo PGS.TS Nguyễn Hiếu Minh, từ thực tế đó, Học viện KTMM đã nhấn mạnh rất nhiều đến tính thực hành. Cụ thể, với hầu hết các môn học trong chương trình đào tạo kỹ sư chuyên ngành Hệ thống nhúng và Điều khiển tự động, tuy tính lý thuyết về mặt hàn lâm, nền tảng vẫn bắt buộc phải có, song từ các môn cơ sở ngành đến cơ sở chuyên ngành cho đến những môn chuyên ngành, phần thực hành đều chiếm khoảng 1/3 thời gian học. Ngoài kỳ thực tập tốt nghiệp, cả chương trình đào tạo chuyên ngành mới có 9 học kỳ, bắt đầu từ học kỳ thứ 6, mỗi học kỳ trường đều bố trí cho sinh viên thực hiện từ 1 - 2 đồ án, môn thực hành tổng hợp.
Sau khi tốt nghiệp chuyên ngành Hệ thống nhúng và Điều khiển tự động của Học viện KTMM, sinh viên sẽ được cấp bằng Kỹ sư, được trang bị kiến thức, kỹ năng để đảm trách các công việc như: thiết kế, phát triển, lập trình ,vận hành các hệ thống nhúng và điều khiển tự động ứng dụng trong các lĩnh vực điện - điện tử - vi mạch, chip - tự động hóa - điện công nghiệp trong các nhà máy, xí nghiệp, đặc biệt là các khu công nghiệp - khu chế xuất, nơi các tập đoàn hàng đầu thế giới đặt tại Việt Nam đang sản xuất đồ điện tử, máy tính, điện thoại di động, đồ điện tử gia dụng, điện tử - điện lạnh; các công ty điện tử viễn thông, CNTT…
Đại diện Học viện KTMM dự đoán: "Trong bối cảnh nhu cầu nhân lực cho việc phát triển các hệ thống nhúng và điều khiển tự động, từ thiết kế phần cứng cho đến lập trình phần mềm rất cao như tôi đã đề cập đến ở trên, Học viện tin tưởng rằng các lứa kỹ sư tốt nghiệp chuyên ngành Hệ thống nhúng và Điều khiển tự động của trường sẽ được các xã hội, doanh nghiệp “săn đón”.
Riêng về thu nhập, khó có thể đưa ra dự báo chính xác về mức lương của nhân sự làm trong lĩnh vực này sau 5 năm tới, tuy nhiên từ kết quả khảo sát của các hãng nghiên cứu thị trường, ngoài nhu cầu tuyển dụng lớn thì mức lương, chế độ đãi ngộ mà các doanh nghiệp trả cho kỹ sư điện tử, đặc biệt là các vị trí quản lý trong lĩnh vực sản xuất được đánh giá là đang và vẫn sẽ ở mức hấp dẫn nhất. Theo ước tính hiện nay, thu nhập khởi điểm của kỹ sư Hệ thống nhúng và Điều khiển tự động khoảng 450 USD/tháng, thu nhập trung bình khoảng từ 800 - 1.000 USD/tháng.
