 |
Sự chuyển đổi của Trung Quốc sang nền kinh tế số đã được thực hiện rất tốt trước khi dịch Covid-19 bùng phát. Quốc gia này đã áp dụng rộng rãi các công nghệ dựa trên Internet, các ứng dụng di động và ứng dụng trí tuệ nhân tạo.
Số hóa cuộc sống hàng ngày đã tạo ra một lượng lớn dữ liệu có thể định lượng, từ thói quen tìm kiếm và mua sắm trên internet đến chế độ ăn uống và kiểm soát sức khỏe.
Bây giờ, sự bùng phát của Covid-19 đã khiến cho xu hướng thu thập dữ liệu càng được đẩy nhanh.
Chính quyền trung ương Trung Quốc và các tỉnh thành đang nỗ lực thu thập và phân tích nhiều dữ liệu hơn để giúp ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh. Hiện tại dường như có rất ít sự phản đối vì hầu hết mọi người đều tỏ ra thông cảm với bệnh nhân bị nhiễm bệnh và sẵn sàng hy sinh quyền riêng tư vì an toàn cộng đồng.
“Tôi không có lý do gì để từ chối các yêu cầu của chính quyền để chia sẻ dữ liệu cá nhân khi nó được thực hiện dưới danh nghĩa an toàn cộng đồng”, ông Wang Junyao, một kỹ sư 29 tuổi ở Thâm Quyến, người vừa trở về từ Mỹ sau khi nhận bằng tiến sĩ, cho biết.
Nhưng bao giờ thì dịch Covid-19 sẽ kết thúc? Chắc chắn mâu thuẫn giữa thu thập dữ liệu cá nhân và bảo vệ quyền riêng tư sẽ ngày càng lớn.
 |
Mặc dù việc đăng ký tên thật và nhận dạng khuôn mặt đã trở nên phổ biến với nhiều hoạt động thường nhật ở Trung Quốc, nhưng giờ đây chính quyền đã mở rộng việc nhận dạng để người dân mua thuốc không cần kê đơn cũng như dễ dàng di chuyển trên các phương tiện giao thông công cộng.
Tại tỉnh Quảng Đông, chính quyền địa phương cho biết người dân phải đăng ký tên thật khi mua thuốc hạ sốt và thuốc ho tại các hiệu thuốc để chính quyền có thể theo dõi họ. Tại khu công nghệ cao Thẩm Quyến, những người đi làm được yêu cầu cung cấp tên họ đầy đủ để có thể sử dụng tàu điện ngầm.
Nền tảng phân phối thực phẩm Meituan Dianping và nền tảng gọi xe công nghệ Dida Chuxing cũng yêu cầu những người đi làm trên khắp đất nước cung cấp thông tin cá nhân của họ bằng cách quét mã trước khi đi xe buýt, xe lửa và taxi. Những người từ chối sẽ không được phép di chuyển.
Ông Wang Xiaohui, Viện phó Viện Công nghiệp Internet thuộc Đại học Thanh Hoa nhận định, trong thời gian tới chính phủ Trung Quốc sẽ tiếp tục thu thập dữ liệu, chủ yếu là thông tin y tế, dữ liệu cá nhân và hồ sơ mua sắm, đặc biệt là mua vật tư y tế.
“Những thông tin cơ bản như thu nhập, địa chỉ và dữ liệu di chuyển của mỗi cá nhân đã được cơ quan chức năng thu thập có vẻ đã đầy đủ. Nhưng các mô hình phân tích nhằm đáp ứng an toàn cộng đồng rõ ràng là chưa đủ”, ông Wang Xiaohui nói.
 |
|
Một nhân viên đeo khẩu trang đứng trong một hiệu thuốc ở Vũ Hán. Ở một số tỉnh, người dân phải đăng ký với tên thật khi mua thuốc
trị sốt và ho để các quan chức có thể theo dõi họ (ảnh: AP) |
3 nhà cung cấp dịch vụ viễn thông của Trung Quốc theo đã thiết lập một dich vụ kiểm tra lịch sử di chuyển của các thuê bao, để những người không di chuyển trong vùng dịch bệnh có bằng chứng cung cấp cho chính quyền tránh bị mang đi cách ly oan. Chẳng hạn, thuê bao của China Mobile có thể gửi một truy vấn với cú pháp CXMYD đến số tổng đài nóng về virus Corona của nhà mạng. Sau vài giây, họ sẽ nhận được một bản kết quả là các địa điểm mà họ đã từng ghé qua trong 2 tuần.
Việc thu thập nhiều dữ liệu hơn chắc chắn sẽ giúp ngăn chặn virus Corona lây lan ở Trung Quốc vì nó cho phép báo cáo chính xác các điểm nóng.
Một bản đồ dịch bệnh, được công bố bởi người khổng lồ tìm kiếm Baidu, cho thấy vị trí của các trường hợp được xác nhận hoặc nghi ngờ nhiễm Covid-19 trong thời gian thực để mọi người có thể tránh đi đến địa điểm đó. Qihoo 360, công ty an ninh mạng lớn nhất của Trung Quốc, đang cung cấp một ứng dụng cho phép người dùng kiểm tra xem họ có từng ở trên tàu hay máy bay với người nhiễm virus không.
Những nỗ lực mở rộng thu thập dữ liệu cũng phù hợp với mong muốn của chính phủ Trung Quốc để thiết lập một Cơ sở dữ liệu y tế trên toàn quốc, từ đó có thể giúp cơ quan chức năng đưa ra quyết định nhanh chóng và hiệu quả trong các sự cố lớn trong tương lai.
Trong tháng này, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã yêu cầu cải thiện hệ thống y tế ứng phó khẩn cấp của nước này. Sau đó, Ủy ban Y tế quốc gia đã ban hành một thông cáo khuyến nghị tăng cường thu thập và phân tích dữ liệu để hỗ trợ phòng chống dịch bệnh.
“Dữ liệu sẽ đóng vai trò chẩn đoán dịch bệnh, tìm ra các phương pháp điều trị cũng như cải thiện hiệu quả dịch vụ”, thông cáo có đoạn viết.
 |
Tuy nhiên, việc vội vã lấy thêm dữ liệu để chống lại sự bùng phát Covid-19 đã dẫn đến các vi phạm quyền riêng tư, đặc biệt là đối với người dân ở trung tâm Vũ Hán. Một số người có tên, địa chỉ và dữ liệu cá nhân khác bị rò rỉ trên internet giữa lúc nỗi sợ hãi tăng cao vì sự lây lan khó kiểm soát của dịch bệnh.
“Trong giai đoạn đầu phòng chống dịch (vào cuối tháng 1), các cơ quan chính phủ, truyền thông và số đông dân chúng đều bị lộ thông tin cá nhân”, ông Liu Xiaochun, Giám đốc Điều hành Trung tâm Nghiên cứu Luật Internet trực thuộc Viện Đại học Khoa học Xã hội, viết trong một bài báo.
“Thông tin bị rò rỉ khiến những người mắc bệnh bị cô lập và phân biệt đối xử”, ông viết.
Các chuyên gia về luật pháp cảnh báo rằng động thái thu thập thêm thông tin cá nhân cần phải cân bằng với bảo vệ quyền riêng tư, nếu không, chính quyền sẽ vấp phải sự phản đối từ những người không muốn chia sẻ dữ liệu nhạy cảm nhất của họ.
Ông Liu Yuanxing, cố vấn cao cấp của công ty luật King & Partners có trụ sở ở Bắc Kinh nhận xét: “Để giảm bớt sự lo lắng của công chúng về quyền riêng tư, chính quyền nên tăng cường tính minh bạch của việc thu thập dữ liệu, đảm bảo những gì thu thập được là đúng mục đích và có quy tắc”.
Ông Tian Xianjin, luật sư của Văn phòng Luật sư DeHeng có trụ sở tại Bắc Kinh, cũng đồng tình với ý kiến trên, ông nói: “Chúng tôi không loại trừ khả năng nhiều dữ liệu cá nhân sẽ cần được chia sẻ và thu thập để cải thiện an toàn cộng đồng, ngay cả khi dịch bệnh kết thúc. Nhưng tất cả việc thu thập dữ liệu phải nằm trong các quy tắc và quy định”.
Các quy định hiện hành để bảo vệ thông tin cá nhân đã có trong Luật Dân sự và Luật Hình sự của đất nước, nhưng chính phủ trung ương đang soạn thảo một luật mới để bảo vệ dữ liệu cá nhân.
Bộ luật mới dự kiến sẽ là một bước quan trọng trong việc bảo vệ thông tin cá nhân của công dân, đặc biệt là dữ liệu sinh trắc học như dấu vân tay và quét khuôn mặt.
Theo SCMP
