Một lần nữa khả năng xảy ra chiến tranh trực diện giữa Israel và Iran là có thể xảy ra. Israel đang chuẩn bị cho một cuộc tấn công của Iran, nước đã thề sẽ trả đũa vụ sát hại người đứng đầu chính trị của nhóm Hamas của Palestine vào ngày 31/7 tại Tehran.
Xung đột giữa Israel và Iran đã luôn âm ỉ trong nhiều thập kỷ, với việc hai bên tấn công nhau chủ yếu một cách âm thầm và trong trường hợp của Iran thường là theo ủy nhiệm. Nhưng chiến sự bùng nổ giữa Israel và Hamas do Iran hậu thuẫn vào tháng 10/2023 đã đẩy nhanh sự thù địch.
Hai bên đã xung đột trực tiếp vào tháng 4 năm nay, khi Iran tiến hành một cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái quy mô lớn vào Israel. Mặc dù gây ra thiệt hại tối thiểu và kéo theo một cuộc tấn công đáp trả hạn chế hơn, nhưng cuộc giao tranh trực diện đã đẩy xung đột Israel-Iran vào giai đoạn nguy hiểm hơn.
Tương quan sức mạnh quân sự của Israel và Iran
Lực lượng của Israel có lợi thế công nghệ vượt trội so với Iran. Điều này một phần là do sự hỗ trợ về quân sự và tài chính từ Mỹ, quốc gia từ lâu đã tìm cách đảm bảo lợi thế của Israel như một phần trong cam kết của nước này đối với an ninh của nhà nước Do Thái.
Ví dụ, tính đến thời điểm hiện tại, Israel là quốc gia duy nhất ở khu vực Trung Đông đã mua máy bay chiến đấu F-35 của Lockheed Martin – hệ thống vũ khí đắt nhất từ trước đến nay. Israel cũng được cho là có vũ khí hạt nhân, mặc dù nước này chưa bao giờ thừa nhận.
Ngược lại, các lệnh trừng phạt và sự cô lập chính trị đã cản trở Iran tiếp cận công nghệ quân sự nước ngoài, khiến nước này phải phát triển vũ khí của riêng mình, bao gồm cả tên lửa và máy bay không người lái mà nước này đã sử dụng để tấn công Israel vào tháng 4.
Máy bay chiến đấu của Iran hầu hết là những mẫu cũ được kế thừa từ trước cuộc cách mạng năm 1979 của nước này. Họ đã đồng ý mua máy bay phản lực của Nga nhưng không rõ liệu chúng đã được bàn giao hay chưa.
Iran từ lâu đã bị nghi ngờ có mục đích sử dụng chương trình hạt nhân của mình để chế tạo vũ khí nguyên tử, mặc dù nước này phủ nhận có tham vọng như vậy.
Nước Cộng hoà Hồi giáo đã tích lũy đủ lượng uranium được làm giàu để chế tạo một số quả bom hạt nhân, nếu các nhà lãnh đạo nước này chọn cách tinh chế uranium đến mức 90% thường được sử dụng trong các loại vũ khí đó. Nhưng họ vẫn sẽ phải nắm vững quy trình vũ khí hóa nhiên liệu để tạo ra một thiết bị có thể hoạt động được, có khả năng bắn trúng mục tiêu từ xa.
Mặc dù gặp bất lợi về mặt công nghệ, quân đội Iran được cho là có một kho dự trữ đáng kể tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình cũng như máy bay không người lái giá rẻ, hoặc drone, mà nước này đã triển khai tấn công Israel vào tháng 4.
Như Iran đã học được từ cuộc tấn công đó, việc xuyên thủng hệ thống phòng không vững chắc của Israel là một thách thức. Tiếp đến, họ cần phải đối phó với những máy bay chiến đấu của Không quân Israel. Sau đó còn có các hệ thống phòng không Arrow và David’s Sling của Israel, cùng với Mỹ và các lực lượng đồng minh khác trong khu vực. Những hệ thống này đã đánh chặn 99% trong số hơn 300 máy bay không người lái và tên lửa mà Iran bắn trong cuộc tấn công hồi tháng 4, theo quân đội Israel.
Kho vũ khí phòng thủ của Iran bao gồm các hệ thống tên lửa đất đối không, như S-300 của Nga, để chống lại máy bay và tên lửa hành trình, ngoài ra còn có hệ thống tên lửa chống đạn đạo Arman sản xuất trong nước. Những hệ thống này gần như chưa từng được thử nghiệm trên chiến trường như hệ thống phòng thủ của Israel - một minh chứng cho thấy Iran ưa thích chiến tranh bất đối xứng, lĩnh vực mà nước này có thể triển khai sức mạnh vượt trội thay vì chiến đấu trực diện.
Iran đã vô tình bắn hạ một máy bay chở khách của Ukraine vào năm 2020 bằng tên lửa Tor do Nga sản xuất, trong bối cảnh căng thẳng gia tăng với Mỹ, theo truyền thông phương Tây.
Cả Israel và Iran đều có khả năng chiến tranh mạng. Hơn một thập kỷ trước, phần mềm độc hại có tên Stuxnet đã xâm phạm vào hoạt động tại một cơ sở làm giàu hạt nhân của Iran, đây được cho là chiến dịch do Mỹ và Israel thực hiện.
Theo đánh giá của Cơ quan Tình báo Quốc phòng Mỹ công bố hôm 11/4, Iran có khả năng thực hiện “một loạt chiến dịch mạng, từ hoạt động thông tin cho đến các cuộc tấn công hủy diệt nhằm vào chính phủ và mạng lưới thương mại trên toàn thế giới”.
Theo Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Mỹ, một số cuộc tấn công mạng do Iran phát động còn bao gồm một vụ hack nhằm làm tê liệt hệ thống máy tính và nguồn cung nước cho hai quận của Israel.
Israel sẽ nhắm mục tiêu vào các cơ sở hạt nhân Iran?
Một cuộc không kích của Israel nhằm vào chương trình hạt nhân của Iran sẽ là một trong những phản ứng đáng kể nhất trước một cuộc tấn công mới của Iran. Trước đây, Israel đã từng đe dọa thực hiện vụ tấn công như vậy tại thời điểm Iran sắp đạt được năng lực vũ khí hạt nhân.
Vấn đề thách thức là các địa điểm hạt nhân của nước Cộng hòa Hồi giáo có rất nhiều và nằm rải rác trên khắp đất nước.
Những công trình quan trọng nhất thậm chí còn được chuyển xuống lòng đất trong những năm gần đây nhằm nỗ lực tránh nguy hiểm, mặc dù điều đó không ngăn được các hoạt động phá hoại quy mô nhỏ hơn thường được cho là do Israel thực hiện.
Israel được nhiều người tin là đứng đằng sau vụ ám sát 5 nhà khoa học hạt nhân Iran ở Tehran kể từ năm 2010. Năm 2021, Iran đổ lỗi cho Israel về vụ nổ tại một cơ sở làm giàu uranium quan trọng.
Một quan chức quân sự cấp cao chịu trách nhiệm bảo vệ chương trình hạt nhân của Iran cho biết vào tháng 4 rằng nước này sẽ trả đũa nếu Israel nhắm mục tiêu vào chương trình này.
Ông ám chỉ rằng ngay cả lời đe dọa như vậy từ phía Israel cũng có thể thúc đẩy Iran xem xét lại các chính sách của mình xung quanh những gì nước này mô tả là chương trình hạt nhân vì mục đích hòa bình.
Đồng minh của họ là ai?
Các đồng minh quan trọng nhất của Iran là lực lượng dân quân Hồi giáo dòng Shi'ite ở Lebanon, Yemen, Iraq và Syria mà nước này hỗ trợ về tiền bạc, vũ khí và đào tạo.
Lực lượng dân quân Hezbollah của Lebanon sẽ được bố trí để đóng vai trò quan trọng nhất trong một cuộc chiến tổng lực.
Nhóm này đã nhiều lần chiến đấu với Israel và thường xuyên bắn tên lửa, súng cối và rocket vào miền bắc Israel kể từ khi chiến tranh nổ ra giữa Israel và Hamas.
Theo tình báo Israel, kho vũ khí của Hezbollah chứa hơn 70.000 tên lửa và rocket, bao gồm cả tên lửa tầm xa và tên lửa dẫn đường chính xác.
Phiến quân Houthi do Iran hậu thuẫn ở Yemen cũng sẽ rất háo hức tham gia vào một cuộc chiến lớn hơn.
Kể từ khi bắt đầu cuộc chiến Israel-Hamas, lực lượng Houthi ngoài việc tấn công các tàu thương mại trên Biển Đỏ, còn bắn tên lửa đạn đạo và điều máy bay không người lái tấn công Israel. Vào ngày 19/7, một máy bay không người lái của Houthi đã tấn công một tòa nhà ở trung tâm Tel Aviv, giết chết một người đàn ông và làm bị thương nhiều người khác, đây là cuộc tấn công chết người đầu tiên thuộc loại này trên đất Israel.
Đồng minh nhà nước duy nhất của Iran ở Trung Đông là Syria. Chính phủ của Tổng thống Bashar al-Assad khó có thể hỗ trợ Iran vì họ vẫn đang nỗ lực giành quyền kiểm soát toàn bộ đất nước sau khi cuộc nội chiến bùng phát vào năm 2011.
Iran có quan hệ tốt với Nga, mặc dù cuộc chiến của Moscow ở Ukraine có thể sẽ hạn chế khả năng giúp đỡ của nước này, và với Trung Quốc, nước đã mua dầu của Iran mặc dù vẫn bị Mỹ và các đồng minh trừng phạt.
Israel có Mỹ và Anh đứng về phía mình. Lực lượng của hai nước đã phá hủy một số tên lửa và máy bay không người lái mà Iran phóng vào Israel trong tháng 4.
Dự đoán trước một cuộc tấn công mới của Iran nhằm vào Israel, quân đội Mỹ đã công bố các bước tăng cường hiện diện ở Trung Đông, bổ sung thêm tàu, máy bay chiến đấu và tàu phòng thủ tên lửa đạn đạo.
Các quốc gia Arab sẽ phản ứng ra sao?
Một cuộc chiến tranh Israel-Iran sẽ đặt nhiều quốc gia trong khu vực vào tình thế khó khăn.
Bốn quốc gia Arab đã thực hiện các thỏa thuận hòa bình với Israel vào năm 2020 thông qua cái gọi là Hiệp định Abraham. Sự ngờ vực của họ đối với Iran là một phần nguyên nhân đã gắn kết họ lại với nhau.
Nhưng khó có khả năng bất kỳ quốc gia Arab nào sẽ sát cánh cùng Israel trong cuộc đối đầu với một quốc gia Hồi giáo đồng hương, chưa kể đến một quốc gia hùng mạnh như Iran.
Iran và Arab Saudi vào năm 2023 đã khôi phục quan hệ ngoại giao sau 7 năm đóng băng.
Arab Saudi đang khám phá khả năng bình thường hóa quan hệ với Israel như một phần của thỏa thuận rộng lớn hơn, trong đó nước này hy vọng đạt được sự đảm bảo an ninh của Mỹ và có thể sẽ cố gắng tránh bị lôi kéo vào cuộc xung đột.
Iran đưa ra cảnh báo với các hãng hàng không và phi công
Israel tuyên bố tung đòn phủ đầu nếu có đủ bằng chứng Iran chuẩn bị tấn công
