4 điểm nghẽn cản trở sự phát triển khu vực kinh tế tư nhân
Ngày 15/8, tại Hà Nội, Đại học Kinh tế Quốc dân tổ chức Tọa đàm đối thoại chính sách “Các giải pháp đột phá tháo gỡ các điểm nghẽn phát triển cho khu vực kinh tế tư nhân”.
Phát biểu tại Tọa đàm, GS.TS Nguyễn Thành Hiếu - Phó Giám đốc Đại học Kinh tế Quốc dân nêu rõ, sau gần 40 năm đổi mới, khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam đã có những bước phát triển mạnh mẽ cả về lượng và chất, từng bước khẳng định vai trò trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Vừa qua, Nghị quyết 68-NQ/TW được Bộ Chính trị ban hành, đặt ra các mục tiêu cụ thể, đến năm 2030, phấn đấu có 2 triệu doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế; tốc độ tăng trưởng bình quân của kinh tế tư nhân đạt khoảng 10-12%/năm, cao hơn tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế, đóng góp khoảng 55-58% GDP...Đến năm 2045, mục tiêu có ít nhất 3 triệu doanh nghiệp, kinh tế tư nhân đóng góp trên 60% GDP.
Tuy nhiên, theo GS.TS Nguyễn Thành Hiếu, so với kỳ vọng trở thành trụ cột phát triển kinh tế quốc gia, khu vực kinh tế tư nhân hiện vẫn còn nhiều bất cập liên quan đến hiệu quả kinh doanh, trình độ khoa học công nghệ, năng suất lao động,...
Tại Tọa đàm, GS.TS Ngô Thắng Lợi (Đại học Kinh tế Quốc dân) đã chỉ ra 4 điểm nghẽn cản trở sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân hiện nay. Điểm nghẽn thứ nhất là kinh tế tư nhân chưa được nhận thức đầy đủ về các bộ phận cấu thành, dẫn đến chưa nhận thức đầy đủ về sức mạnh của kinh tế tư nhân.
“Trước đây chúng ta cho rằng kinh tế tư nhân bao gồm doanh nghiệp và các hộ kinh doanh nhưng thực tế chúng tôi cho rằng cần bổ sung lực lượng của kinh tế tư nhân. Đó là gia đình nông nghiệp, những người bán hàng rong, làm nghề cắt tóc, xe ôm,…, cũng cần được đưa vào kinh tế tư nhân”, GS.TS Ngô Thắng Lợi nêu ý kiến.
Thứ hai là điểm nghẽn liên quan đến định vị chưa rõ vị trí kinh tế tư nhân trong mối quan hệ với các khu vực kinh tế khác. Điều này thể hiện ở việc mâu thuẫn về tư duy khi xác định kinh tế tư nhân là động lực chính trong khi kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo.
Tuy nhiên, GS.TS Ngô Thắng Lợi cũng cho rằng, việc quan niệm kinh tế tư nhân đóng vai trò động lực chính có cơ sở lý luận và thực tiễn, trong khi đó vai trò này của kinh tế tư nhân hoàn toàn không mâu thuẫn với vai trò chủ đạo của kinh tế Nhà nước.
Thứ ba là điểm nghẽn trong hệ thống chính sách, gồm các “nút thắt” trong quá trình tiếp cận các cơ hội kinh doanh (môi trường đầu tư) của kinh tế tư nhân về vốn, đất đai; trong cơ hội bỏ vốn thực hiện quá trình sản xuất, kinh doanh.
Thứ tư là điểm nghẽn liên quan đến chính sách bản thân khu vực kinh tế tư nhân. Theo GS TS Ngô Thắng Lợi, các bộ phận cấu thành kinh tế tư nhân còn hoạt động độc lập, mâu thuẫn, có những biểu hiện cạnh tranh không lành mạnh... Trong khi đó, chúng ta còn thiếu các chính sách để liên kết, kết nối các thành tố trong khu vực kinh tế tư nhân.
Đưa Việt kiều trở thành một bộ phận của khu vực kinh tế tư nhân?
Tại Tọa đàm, TS Trần Văn Thế - Chủ tịch HĐQT Công ty Đầu tư và phát triển InDel cho rằng để giải quyết những hạn chế, rào cản cho khu vực kinh tế tư nhân hiện nay, cần hoàn thiện về mặt thể chế theo hướng đồng bộ, minh bạch và ổn định, đặc biệt trong các lĩnh vực doanh nghiệp đang gặp nhiều vướng mắc như đầu tư, đất đai, tín dụng và hợp tác công – tư.
Thứ nữa, công tác cải cách thủ tục hành chính cần được thực hiện một cách thực chất, giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và chi phí tuân thủ. Đồng thời, tăng tỷ trọng tín dụng cho doanh nghiệp vừa và nhỏ và hỗ trợ lãi suất cho các dự án chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo; cải cách thủ tục thuê đất, mở rộng quỹ đất công nghiệp và đẩy mạnh chương trình đào tạo nhân lực.
Về vấn đề đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, TS Trần Văn Thế cho rằng, đây cần là trụ cột trong chiến lược phát triển doanh nghiệp tư nhân giai đoạn tới. Nhà nước ban hành cơ chế ưu đãi thuế, tài trợ tài chính và tư vấn kỹ thuật, phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.
Đáng chú ý, TS Trần Văn Thế cho rằng, Nhà nước nên hỗ trợ tài chính cho các sáng kiến liên kết, ưu đãi thuế cho doanh nghiệp lớn dẫn dắt doanh nghiệp vừa và nhỏ, tạo điều kiện để doanh nghiệp tư nhân tham gia vào các dự án đầu tư công và chuỗi cung ứng công nghiệp quốc gia.
TS Trần Văn Thế cũng nhấn mạnh đến giải pháp, cần tách rõ vai trò của người đại diện pháp luật và tổ chức doanh nghiệp, để khi người đại diện pháp luật vướng pháp lý thì doanh nghiệp có thể thay đổi người đại diện và tiếp tục hoạt động sản xuất kinh doanh.
Tại Tọa đàm, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan đề xuất ý kiến, nên chăng đưa người Việt Nam ở nước ngoài trở thành một bộ phận của khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam? Bởi người Việt Nam ở nước ngoài có rất nhiều đóng góp cho sự phát triển kinh tế của đất nước.
Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, sự tham gia của Việt kiều vào nền kinh tế đất nước đang được kỳ vọng cao. Hiện nay, nhiều doanh nghiệp tư nhân đã hợp tác với các Việt kiều để phát triển kinh tế. Điều này thể hiện qua việc, ngoài kênh đầu tư theo Luật Đầu tư hoặc thành lập doanh nghiệp chính thức thì người Việt Nam ở nước ngoài còn thực hiện tốt vai trò về mặt thương mại. Họ đóng góp rất lớn cho hoạt động xuất nhập khẩu của nền kinh tế thông qua việc đưa những sản phẩm mới vào thị trường nước ngoài, phù hợp với nhu cầu của người tiêu dùng, trong khi các doanh nghiệp trong nước còn chưa biết đến.
“Tôi nhớ mãi có một mặt hàng mới xuất hiện trong xuất khẩu của Việt Nam đi Mỹ là lá chuối. Tôi có hỏi làm sao chúng ta biết được phía bạn cần lá chuối để xuất đi thì được biết, bà con Việt kiều ở bên Mỹ nói rằng doanh nghiệp chúng ta làm lá chuối, có thể xuất khẩu được và xuất khẩu rất tốt. Và rất nhiều mặt hàng mới sau được khai thác cũng qua những kênh như vậy”, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho hay.
Nghị quyết 68 tạo “bệ phóng”: Doanh nghiệp công nghệ tư nhân cần gì để tăng tốc?
Nghị quyết 68: “Phát pháo lệnh”, cuộc cách mạng về tư duy và thể chế
